تهران- الکوثر:  سوره حجرات درباره آداب برخورد با پیامبر(ص) و نیز برخی از اخلاقیات بد اجتماعی همچون سوء ظن، تَجَسُّس و غیبت سخن می‌گوید.

آیه اُخُوت، آیه نبأ و آیه غیبت از آیات مشهور این سوره است. آیه سیزدهم نیز که گرامی‌ترین فرد را نزد خداوند، باتقواترین افراد می‌داند از جمله آیات مشهور این سوره محسوب شده است.

در فضیلت تلاوت سوره حجرات آمده است قاری آن هر شب و يا هر روز، از زائران پیامبر(ص) خواهد بود.

علت نامگذاری

واژه حُجُرات در آیه چهارم آمده است و به همین دلیل این سوره را سوره حُجُرات نامیده‌اند. حجرات جمع حُجره و به معنای اتاق‌هاى متعددى است كه در كنار مسجد پيامبر(ص) براى همسران او تهيه شده بود.

ترتیب و محل نزول

سوره حجرات جزو سوره‌های مَدَنی و در ترتیب نزول، صد و هفتمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، چهل و نهمین سوره است و در جزء ۲۶ قرآن جای دارد.

تعداد آیات و کلمات

سوره حجرات ۱۸ آیه، ۳۵۳ کلمه و ۱۵۳۳ حرف دارد. این سوره از سوره‌های مَثانی و در حدود نیم حزب قرآن است.

این سوره را در شمار سوره‌های ممتحنات نیز آورده‌اند که گفته شده این سوره‌ها با سوره ممتحنه تناسب محتوایی دارند.

محتوا

به نوشته تفسیر المیزان، این سوره دربرگیرندهٔ دستورالعمل‌هایی اخلاقی است، از جمله آداب ارتباط با خدا، آدابی که باید در ارتباط با پیامبر(ص) رعایت کرد و آداب مربوط به نحوه ارتباط افراد با یکدیگر در جامعه. این سوره همچنین درباره ملاک برتری‌ افراد بر دیگران، سخن گفته و در پایان به حقیقت ایمان و اسلام اشاره کرده است. این سوره به مسلمانان دستور می‌‌دهد به شایعات توجه نکنند، از غیبت و بدگویی به دیگران و جستجو درباره عیوب مردم پرهیز کنند و در پی گمان نروند و میان مسلمانان، صلح و آشتی برقرار کنند.

آیات مشهور

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا أَن تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَىٰ مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ؛ اى کسانى که ايمان آورده‌ايد، اگر فاسقى برايتان خبرى آورد، نيک وارسى کنيد، مبادا به‌نادانى گروهى را آسيب برسانيد و [بعد،] از آنچه کرده‌ايد پشيمان شويد».

بیشتر مفسران شأن نزول این آیه را حادثه ولید بن عُقبه دانسته‌اند که پیامبر(ص) او را براى جمع‌‏آورى زکات، به سوی قبيله بنى المُصطَلَق فرستاد و او از ترس به دروغ گفت آنها از پرداخت زکات خودداری کردند. این خبر باعث شد پیامبر با لشکری درصدد مقابله با آنان برآید؛ اما هنگامی که در گروه به هم رسیدند، معلوم شد که ولید دروغ گفته است.

به گفته علامه طباطبایی، در این آیه،‌ خداوند اصل عقلایی در عمل به اخبار را امضا‌ و تأیید کرده است. عقلا هنگامی که خبری را می‌شوند به آن عمل می‌کنند مگر در خصوص خبر افراد فاسق که تحقیق و بررسی می‌کنند. خداوند این اصل را تأیید کرده و دستور داده است اگر فاسقی خبری آورد، باید درباره آن تحقیق و بررسی کرد تا به حقیقت و راست و دروغ آن آگاه شد تا مبادا بدون جهت بر سر قومی تاخته و بعدا پشیمانی به بار آورد. این آیه در حقیقت خبر فاسق را بی‌اعتبار شمرده است.

در علم اصول فقه، از این آیه در بحث حجیت خبر واحد بحث شده است.

آیه اُخُوَّت

إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُواْ بَينَ أَخَوَيْکمُ‏ْ وَ اتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّکمُ‏ْ تُرْحَمُونَ (آیه ۱۰)

ترجمه: مؤمنان برادر يکديگرند؛ پس دو برادر خود را صلح و آشتى دهيد و تقواى الهى پيشه کنيد، باشد که مشمول رحمت او شويد.

بنابر این آیه، مؤمنان برادر یکدیگرند و در صورت وقوعِ درگیری بین آنان، دیگر مسلمانان وظیفه دارند آنان را آشتی دهند. وقتی آیه اخوت نازل شد، پیامبر(ص) میان مسلمانان پیوند برادری برقرار ساخت؛ بین ابوبکر و عمر، بین عثمان و عبدالرحمن بن عوف و بین دیگر اصحاب، طبق جایگاهشان، عقد اخوت بر قرار کرد؛ آن گاه علی بن ابی طالب(ع) را به عنوان برادر خود برگزید و به علی(ع) گفت: «تو برادر منی و من برادر تو».

آیه غیبت

«...اجْتَنِبُوا كَثِيرً‌ا مِّنَ الظَّنِّ...وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَب بَّعْضُکُم بَعْضًا ۚ أَيُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَن يَأْکُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَکَرِ‌هْتُمُوهُ...؛ از بسيارى از گمان‌ها بپرهيزيد...و جاسوسى مکنيد، و بعضى از شما غيبت بعضى را نکند؛ آيا کسى از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده‌اش را بخورد؟ از آن کراهت داريد...».

در این آیه سه مسئله اخلاقی بیان شده است: اجتناب از گمان بد، تَجَسُّس و غیبت. بنابر تفسیر نمونه این سه مسئله اخلاقی، با هم ارتباط دارند؛ گمان بد، زمینهٔ تجسس را فراهم می‌آورد و تجسس در کار دیگران، مقدمه غیبت از آنان و فاش‌شدن مسائل خصوصی زندگی آنان است.

براساس این آیه، که آیه غیبت نامیده می‌شود، غیبت حرام و گناه کبیره شمرده شده است. طبق آیه مذکور، چنانکه انسان از خوردن گوشت مردار کراهت و نفرت دارد، از غیبت شخص زنده نیز باید نفرت داشته باشد؛ زیرا غیبت هم مانند خوردن گوشت برادر مرده است. جمله «أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَیْتًا» علت تحریم غیبت شمرده شده است.

تقوا، معیار سنجش

يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُم مِّن ذَکَرٍ‌ وَأُنثَىٰ وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَ‌فُوا ۚ إِنَّ أَکْرَ‌مَکُمْ عِندَ اللَّـهِ أَتْقَاکُمْ...(آیه ۱۳)

ترجمه: «ای مردم، ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و ملت‌ها و قبیله‌ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید. بی‌تردید گرامی‌ترینِ شما نزد خدا پرهیزکارترینِ شماست...»

آیه بالا به جهت نفی برتری‌های نژادی انسان‌ها بر یکدیگر، هم در نوشته‌های اخلاقی و هم در مباحث اعتقادی مورد توجه قرار گرفته است. به نوشته تفسیر نمونه، آیه بیان می‌کند که همه انسان‌ها از ريشه واحدى هستند و نباید از نظر نسب و قبيله بر يکديگر افتخار کنند. آیه تنها عامل واقعی برتری انسان‌ها نزد خداوند را تقوا معرفی کرده است.

این آیه مورد استناد نهضت فکری و سیاسی شعوبیه هم قرار گرفته است. شعوبیان گروهی ایرانی بودند که با استناد به آیه بالا، اعتقاد داشتند که هیچ قومی بر قوم دیگر برتری ندارد و با سیاست‌ تبعیض نژادی امویان مخالفت می‌کردند.

فضیلت و خواص

در تفسیر مجمع البیان از پیامبر(ص) نقل شده است اگر کسی سوره حجرات را قرائت کند، خداوند به تعداد هر کس که او را اطاعت می‌کند و هر کس که نافرمانی می‌کند، به او ده حسنه می‌دهد.همچنین در کتاب ثواب الاعمال نوشته شیخ صدوق نقل شده است هر كس سوره حجرات را هر شب و يا هر روز تلاوت كند، از زائران پیامبر(ص) خواهد بود.

متن و ترجمه سوره حجرات

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِيمِ

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيِ اللَّـهِ وَرَ‌سُولِهِ ۖ وَاتَّقُوا اللَّـهَ ۚ إِنَّ اللَّـهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ﴿١﴾ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَرْ‌فَعُوا أَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَلَا تَجْهَرُ‌وا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ‌ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَن تَحْبَطَ أَعْمَالُكُمْ وَأَنتُمْ لَا تَشْعُرُ‌ونَ ﴿٢﴾ إِنَّ الَّذِينَ يَغُضُّونَ أَصْوَاتَهُمْ عِندَ رَ‌سُولِ اللَّـهِ أُولَـٰئِكَ الَّذِينَ امْتَحَنَ اللَّـهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوَىٰ ۚ لَهُم مَّغْفِرَ‌ةٌ وَأَجْرٌ‌ عَظِيمٌ ﴿٣﴾ إِنَّ الَّذِينَ يُنَادُونَكَ مِن وَرَ‌اءِ الْحُجُرَ‌اتِ أَكْثَرُ‌هُمْ لَا يَعْقِلُونَ ﴿٤﴾وَلَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُ‌وا حَتَّىٰ تَخْرُ‌جَ إِلَيْهِمْ لَكَانَ خَيْرً‌ا لَّهُمْ ۚ وَاللَّـهُ غَفُورٌ‌ رَّ‌حِيمٌ ﴿٥﴾ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا أَن تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَىٰ مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ ﴿٦﴾ وَاعْلَمُوا أَنَّ فِيكُمْ رَ‌سُولَ اللَّـهِ ۚ لَوْ يُطِيعُكُمْ فِي كَثِيرٍ‌ مِّنَ الْأَمْرِ‌ لَعَنِتُّمْ وَلَـٰكِنَّ اللَّـهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمَانَ وَزَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَكَرَّ‌هَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ‌ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيَانَ ۚ أُولَـٰئِكَ هُمُ الرَّ‌اشِدُونَ ﴿٧﴾ فَضْلًا مِّنَ اللَّـهِ وَنِعْمَةً ۚ وَاللَّـهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ﴿٨﴾ وَإِن طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا ۖ فَإِن بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَ‌ىٰ فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّىٰ تَفِيءَ إِلَىٰ أَمْرِ‌ اللَّـهِ ۚ فَإِن فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا ۖ إِنَّ اللَّـهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ ﴿٩﴾ إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ ۚ وَاتَّقُوا اللَّـهَ لَعَلَّكُمْ تُرْ‌حَمُونَ ﴿١٠﴾ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ‌ قَوْمٌ مِّن قَوْمٍ عَسَىٰ أَن يَكُونُوا خَيْرً‌ا مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِّن نِّسَاءٍ عَسَىٰ أَن يَكُنَّ خَيْرً‌ا مِّنْهُنَّ ۖ وَلَا تَلْمِزُوا أَنفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ ۖ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ ۚ وَمَن لَّمْ يَتُبْ فَأُولَـٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ ﴿١١﴾ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرً‌ا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ ۖ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضًا ۚ أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِ‌هْتُمُوهُ ۚ وَاتَّقُوا اللَّـهَ ۚ إِنَّ اللَّـهَ تَوَّابٌ رَّ‌حِيمٌ ﴿١٢﴾ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ‌ وَأُنثَىٰ وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَ‌فُوا ۚ إِنَّ أَكْرَ‌مَكُمْ عِندَ اللَّـهِ أَتْقَاكُمْ ۚ إِنَّ اللَّـهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ‌ ﴿١٣﴾ قَالَتِ الْأَعْرَ‌ابُ آمَنَّا ۖ قُل لَّمْ تُؤْمِنُوا وَلَـٰكِن قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ ۖ وَإِن تُطِيعُوا اللَّـهَ وَرَ‌سُولَهُ لَا يَلِتْكُم مِّنْ أَعْمَالِكُمْ شَيْئًا ۚ إِنَّ اللَّـهَ غَفُورٌ‌ رَّ‌حِيمٌ ﴿١٤﴾ إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّـهِ وَرَ‌سُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْ‌تَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّـهِ ۚ أُولَـٰئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ ﴿١٥﴾ قُلْ أَتُعَلِّمُونَ اللَّـهَ بِدِينِكُمْ وَاللَّـهُ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْ‌ضِ ۚ وَاللَّـهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿١٦﴾ يَمُنُّونَ عَلَيْكَ أَنْ أَسْلَمُوا ۖ قُل لَّا تَمُنُّوا عَلَيَّ إِسْلَامَكُم ۖ بَلِ اللَّـهُ يَمُنُّ عَلَيْكُمْ أَنْ هَدَاكُمْ لِلْإِيمَانِ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ ﴿١٧﴾ إِنَّ اللَّـهَ يَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضِ ۚ وَاللَّـهُ بَصِيرٌ‌ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿١٨﴾

به نام خداوند رحمتگر مهربان
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، در برابر خدا و پيامبرش [در هيچ كارى‌] پيشى مجوييد و از خدا پروا بداريد كه خدا شنواى داناست. (۱) اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، صدايتان را بلندتر از صداى پيامبر مكنيد، و همچنانكه بعضى از شما با بعضى ديگر بلند سخن مى‌گوييد با او به صداى بلند سخن مگوييد، مبادا بى‌آنكه بدانيد كرده‌هايتان تباه شود. (۲) كسانى كه پيش پيامبر خدا صدايشان را فرو مى‌كشند همان كسانند كه خدا دلهايشان را براى پرهيزگارى امتحان كرده است؛ آنان را آمرزش و پاداشى بزرگ است. (۳) كسانى كه تو را از پشت اتاقها[ى مسكونى تو] به فرياد مى‌خوانند، بيشترشان نمى‌فهمند. (۴) و اگر صبر كنند تا بر آنان درآيى، مسلماً برايشان بهتر است و خدا آمرزنده و مهربان است. (۵) اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، اگر فاسقى برايتان خبرى آورد، نيك وارسى كنيد، مبادا به نادانى گروهى را آسيب برسانيد و [بعد،] از آنچه كرده‌ايد پشيمان شويد. (۶) و بدانيد كه پيامبر خدا در ميان شماست. اگر در بسيارى از كارها از [رأى و ميل‌] شما پيروى كند، قطعاً دچار زحمت مى‌شويد، ليكن خدا ايمان را براى شما دوست‌داشتنى گردانيد و آن را در دلهاى شما بياراست و كفر و پليدكارى و سركشى را در نظرتان ناخوشايند ساخت. آنان [كه چنين‌اند] ره‌يافتگانند. (۷) [و اين‌] بخششى از خدا و نعمتى [از اوست‌]، و خدا داناى سنجيده‌كار است. (۸) و اگر دو طايفه از مؤمنان با هم بجنگند، ميان آن دو را اصلاح دهيد، و اگر [باز] يكى از آن دو بر ديگرى تعدّى كرد، با آن [طايفه‌اى‌] كه تعدّى مى‌كند بجنگيد تا به فرمان خدا بازگردد. پس اگر باز گشت، ميان آنها را دادگرانه سازش دهيد و عدالت كنيد، كه خدا دادگران را دوست مى‌دارد. (۹) در حقيقت مؤمنان با هم برادرند، پس ميان برادرانتان را سازش دهيد و از خدا پروا بداريد، اميد كه مورد رحمت قرار گيريد. (۱۰) اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، نبايد قومى قوم ديگر را ريشخند كند، شايد آنها از اينها بهتر باشند، و نبايد زنانى زنان [ديگر] را [ريشخند كنند ]، شايد آنها از اينها بهتر باشند، و از يكديگر عيب مگيريد، و به همديگر لقبهاى زشت مدهيد؛ چه ناپسنديده است نام زشت پس از ايمان. و هر كه توبه نكرد آنان خود ستمكارند. (۱۱) اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، از بسيارى از گمانها بپرهيزيد كه پاره‌اى از گمانها گناه است، و جاسوسى مكنيد، و بعضى از شما غيبت بعضى نكند؛ آيا كسى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده‌اش را بخورد؟ از آن كراهت داريد. [پس‌] از خدا بترسيد، كه خدا توبه‌پذير مهربان است. (۱۲) اى مردم، ما شما را از مرد و زنى آفريديم، و شما را ملّت ملّت و قبيله قبيله گردانيديم تا با يكديگر شناسايى متقابل حاصل كنيد. در حقيقت ارجمندترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست. بى‌ترديد، خداوند داناى آگاه است. (۱۳) [برخى از] باديه‌نشينان گفتند: «ايمان آورديم.» بگو: «ايمان نياورده‌ايد، ليكن بگوييد: اسلام آورديم. و هنوز در دلهاى شما ايمان داخل نشده است. و اگر خدا و پيامبر او را فرمان بريد از [ارزش‌] كرده‌هايتان چيزى كم نمى‌كند. خدا آمرزنده مهربان است.» (۱۴) در حقيقت، مؤمنان كسانى‌اند كه به خدا و پيامبر او گرويده و [ديگر] شكّ نياورده و با مال و جانشان در راه خدا جهاد كرده‌اند؛ اينانند كه راستكردارند. (۱۵) بگو: «آيا خدا را از دين‌[دارى‌] خود خبر مى‌دهيد؟ و حال آنكه خدا آنچه را كه در زمين است مى‌داند، و خدا به همه چيز داناست. (۱۶) از اينكه اسلام آورده‌اند بر تو منّت مى‌نهند؛ بگو: «بر من از اسلام‌آوردنتان منّت مگذاريد، بلكه [اين‌] خداست كه با هدايت‌كردن شما به ايمان، بر شما منّت مى‌گذارد، اگر راستگو باشيد. (۱۷) خداست كه نهفته آسمانها و زمين را مى‌داند و خدا[ست كه‌] به آنچه مى‌كنيد بيناست.» (۱۸)

همچنین بخوانید

تشریح معجزه شق القمر پیامبر(ص) در سوره قمر
نجم؛ سوره ای با محوریت معراج پیامبر(ص)
طور؛ سوره ای که نعمت‌های بهشتیان را شرح می‌دهد
ذاریات ؛ سوره ای که به خواننده آن روزی گسترده داده می شود
حدید، سوره ای درباره خلقت هستی و قرض الحسنه
تحریم؛ سوره ای که به توبه نصوح تشویق می‌کند
مُلْک ؛ سوره ای که به فرمانروایی و قدرت مطلق خدا اشاره می کند
نوح؛ سوره ای که دعوت به توحید در آن آشکار است
تغابن؛ روز آشکار شدن زیانکاری در معامله زندگی
جمعه ؛ سوره ای که با تسبیح خدا آغاز می‏‌شود
ماجرای اخراج یهودیان از مدینه در سوره حشر
صف؛ سوره ای که به جهادگران اشاره می کند
آشنایی با احکام زناشویی در سوره طلاق
مجادله؛ سوره ای که در تمام آیاتش کلمه «الله» آمده است
آشنایی با رفتار و اوصاف منافقان در سوره منافقون
ممتحنه؛ سوره ای بامحوریت مهاجران مکه
الرحمن؛ سوره ای که ملقب به عروس قرآن است
مزمل ؛ سوره ای که به پیامبر(ص) دستور می‌دهد قرآن را ترتیل بخواند
مدثر؛ سوره ای که جادوگران را تهدید می کند
قیامت ؛ سوره ای که پیامبر با عجله آن را تکرار می‌کرد
قلم ، سوره ای که با حروف مقطعه و سوگند آغاز می‌شود

آخرین اخبار جهان و منطقه را در الکوثر فارسی پیگیری کنید
جدیدترین خبرها  را در کانال تلگرامی الکوثرفارسی بخوانید: (کلیک کنید)
اینستاگرام instagram.com/alkawthar.tv
از صفحات دین و زندگی و ندای نور الکوثر فارسی دیدن کنید
آموزش سوره های قرآن ویژه کودکان
صفحه ادعیه و زیارات  الکوثر فارسی
از صفحه گردشگری الکوثر فارسی دیدن کنید
صفحه آشپزی غذاهای عربی الکوثر فارسی