دکتر «عباس خامه یار» معاون بین الملل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در نشست «بررسی بحران قطر» در مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه که به اهتمام گروه خلیج فارس این مرکز برگزار شد و با حضور کارشناسان، پژوهشگران و سایر علاقمندان، به بررسی علل بحران قطر و چگونگی مدیریت این بحران از سوی این کشور پرداخت.

خامه یار در ابتدا به خصوصیات و ویژگی های قطر به عنوان کشوری کوچک اما ثروتمند پرداخت و قطر را به کشوری بلند پرواز و مغرور توصیف کرد و اظهار داشت: قطر با وجود مساحت کم دارای ظرفیت های زیادی از جمله انرژی گاز، پایگاه های هوایی، امپراطوری رسانه ای، اقتصاد قوی و... است.

وی با بیان اینکه در ۲ دهه اخیر انقلابی رسانه ای در این کشور رخ داده است از قرضاوی به عنوان پدیده ای نام برد که توانسته است در برهه ای از زمان و در گذشته با حمایت های فزاینده دولت قطر و فعالیت های گسترده خود بسیاری از گروه ها و جریانهای اسلامی را گردهم آورد و بر قدرت نرم دوحه بیفزاید، گرچه به دلایل گوناگون این پدیده رو به افول گرائیده است.

این فعال عرصه فرهنگ همچنین از فعالیت های دانشگاهی و علمی و شهرک های دانشگاهی قطر که زیر نظر دانشگاه های اروپایی و آمریکایی فعالیت می کنند به عنوان یکی دیگر از ظرفیت های این کشور نام برد.

خامه یار به برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ در این کشور نیز اشاره کرد و گفت: در حال حاضر ورزشگاه های عظیم و قابل حملی در این کشور ساخته می شود که بعد از برگزاری مسابقات به کشورهای فقیر و آفریقایی اهدا و منتقل خواهد شد.

وی با بیان اینکه قطر خود قدرت تولید ایدئولوژیک لازم را ندارد، اما توان بازتولید این قدرت را از طریق حمایت از جریان های اسلامی همسو را داشته است، عنوان کرد: قطر نقش بزرگی در میانجی گری در همه جریان های اسلامی، عربی و آفریقایی داشته و از قدرت اقتصادی و قدرت نرم خود در حل و فصل اختلافات بین کشورها استفاده مؤثر و فراوانی کرده است.

این پژوهشگر و کارشناس ارشد غرب آسیا همچنین از پایگاه های نظامی آمریکا در این کشور به عنوان قدرت سخت قطر نام برد و ادامه داد: انتقال پایگاه های نظامی آمریکا از عربستان در دهه آخر قرن گذشته به قطر اقدامی قابل توجه و معنی داری از سوی پنتاگون بوده است.

خامه یار قطر را یک غول اقتصادی دانست و اظهار داشت: قطر ثروتمندترین کشور جهان به شمار می آید و بزرگترین صادرکننده گاز دنیاست و در حال حاضر ۶۰ درصد گاز آسیا و ۳۰ درصد گاز مایع جهان را تامین می کند و این قدرت اقتصادی بزرگ، نقش اضافه ای جهت بازیگری به دوحه داده است.

وی با تاکید بر اینکه عربستانی که حتی رانندگی زنان را نمی تابید  نمی توانست ببیند کشوری کوچک مانند قطر اینگونه در حال ساختار شکنی و پیشی گرفتن بر ریاض است، گفت: علت اصلی بروز بحران در بین عربستان و قطر همین امر است و تاکنون نیز تنها عامل وحدت ظاهری و دروغین شورای همکاری، رویارویی با خطر وهمی و دروغینی به نام جمهوری اسلامی ایران بوده است و هیچ عامل دیگری  برای همگرایی آنها وجود ندارد.

این کارشناس ارشد غرب آسیا همچنین با اشاره به خروج اخیر انگلیس از اتحادیه اروپا،  تاکید کرد که این کشور در حال حاضر بنابر ضرورتهای سیاسی، اقتصادی، نظامی و امنیتی نیاز به بازگشت فعال به منطقه و بویژه به حوزه خلیج فارس دارد، پس از آنکه این منطقه را در دهه هفتاد قرن گذشته ترک کرده بود.

خامه یار با اشاره به سفر ترزا می به منطقه و قرداد ۱۰ میلیارد دلاری وی برای نجات کارخانه های نظامی ورشکسته انگلیس اظهار داشت: بعد از سفر ترامپ به ریاض و امضای قرارداد ۴۰۰ میلیارد دلاری عربستان آمریکا، دیگر رقم قرارداد انگلیس بسیار کوچک و برای این کشور این شکست در مقابل آمریکا در رقابت برای فروش سلاح به کشورهای منطقه غیرقابل تحمل بود.

وی ادامه داد: سعودی ها بعد از رونمایی از فاکتور قرارداد ۴۰۰ میلیارد دلاری وجشنواره رقص شمشیر با  ترامپ، از این جشن سرمست بودند و فکر میکردند از واشنگتن چک سفید گرفته اند و  می توانند هر اقدامی را علیه قطر و دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس انجام دهند و از طرفی نیز می خواستند قطری ها سهمی از این فاکتور ۴۰۰ میلیارد دلاری را بپردازند، اما دوحه  ترجیح می داد در صورت لزوم، خود مستقیم و بدون واسطه وارد معامله با واشنگتن  شود.

این پژوهشگر و کارشناس ارشد غرب آسیا با اشاره به سابقه دیرینه اختلافات عربستان و امارات با اخوان المسلمین افزود: عربستان و امارات از دیرباز، اخوان المسلمین را خطر جدی برای خود می دانند.

خامه یار با اشاره به ورود انگلیس و آمریکا به بحران قطر و مدیریت زیبای قطری ها اظهار داشت: قطر با استفاده از قدرت نرم، قدرت دیپلماتیک و مطرح کردن بحث های حقوق بشری و همچنین مظلوم نمایی در خصوص تحریم های اقتصادی صورت گرفته علیه خود  توسط برخی از کشورهای  حاشیه خلیج فارس، به خوبی توانست این بحران را با موفقیت مدیریت کند و خطر فزاینده ریاض را دفع کند.

وی در ادامه در خصوص آینده و چشم انداز بحران قطر با عربستان و کشورهای هم پیمانش در این بحران و با اشاره به میانجی گری های صورت گرفته در این زمینه گفت: در حال حاضر این بحران حل نشده، بلکه متوقف شده است و بعید به نظر می رسد که به این زودی ها حل شود، چرا که سیاستمداران تازه کار سعودی که تحصیلکرده غرب هستند و هم لذت قدرت را چشیده اند و هم ثروت، متاسفانه به بحران زایی خود در منطقه ادامه خواهند داد.

این کارشناس ارشد روابط بین الملل پیرامون روابط تهران - دوحه وچگونگی برخورد با این  بحران اظهار داشت: در این بحران باید دعوت به خویشتن داری کرد، تأکید بر حفظ تمامیت ارضی، اصل عدم مداخله در امور داخلی کشورها داشت و توصیه به این ادبیات بسیار مهم است.

خامه یار با بیان اینکه مدل  کویت هنگام اشغال آن توسط صدام، دیکتاتور سابق عراق، مدل خوبی است برای ما، محکومیت تجاوز و دستگیری از قربانی تجاوز...، ادامه داد: گرچه توقع آن بود که ما سهم مناسبی در عمران و بازسازی قطر داشته باشیم، ولی اینگونه نشد و متاسفانه از ۳۰۰ میلیارد سرمایه‌گذاری سهم ما در بهترین شرایط ۳۰۰ میلیون دلار بود! و این اصلا در شأن روابط تاریخی فیمابین نیست.

وی در پایان با تاکید بر اینکه باید از فرصتهای خوب پیش آمده استفاده بهینه  کنیم و عقب ماندگیمان را در این زمینه جبران کنیم، عنوان کرد: تهران خدمات بزرگی در برون رفت دوحه از بحران سرنوشت ساز داشته است و دوستان ما طبیعی است که باید قدردان این خدمات باشند. بهره‌گیری از ظرفیت‌های قطر برای برون رفت از بحران‌های منطقه‌ای بخصوص سوریه و یمن حائز اهمیت فراوانی است و باید در این رابطه تجدید نظر جدی از سوی آن کشور صورت گیرد.

منبع: مهر