به گزارش پایگاه شبکه الکوثر، واشنگتن پست با اشاره به سوابق درگیری بین ارامنه و آذری ها بر سر منطقه قره باغ در سال های گذشته، درگیری اخیر آذربایجان و ارمنستان را به یک جنگ تمام‌عیار شبیه دانست و نوشت: گفته می‌شود که درگیری آذربایجان و ارمنستان، مثل اغلب درگیری‌های منطقه قفقاز جنوبی، از چالش‌های درونی اتحاد جماهیر شوروی به ارث رسیده است. جایی که حزب کمونیست شوروی برای سرپوش گذاشتن بر چالش‌های درونی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، دینی و قومی جمهوری‌های منطقه (که با وجود اشتراکات فراوان، تفاوت‌ها و اختلافات بنیادینی نیز با هم داشتند) بر طبل منازعات قومی کوبیده و گاه برای این که بحران فراتر از سطح منطقه، کلیت حکومت شوراها را در خود نگیرد، بر آتش اختلافات می‌دمید- که میراث این سیاست را امروز در مناقشه‌هایی مانند ناگورنو- قره‌باغ، چچن، آبخازیا و اوستیای جنوبی می‌بینیم.

اما آن‌چه اختلافات ریشه‌دار آذربایجان و ارمنستان را (که علاوه بر اهداف سیاسی، ریشه‌های تاریخی نیز دارد) پررنگ‌تر و البته خونین‌تر می‌کند، دخالت بازیگران منطقه‌ای و گاه فرامنطقه‌ای در این بحران است. کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا، روسیه، فرانسه از یک‌سو، با هدف میانجی‌گری، و کشورهایی مانند ترکیه و اسرائیل نیز از سوی دیگر با هدف نقش‌آفرینی در این منطقه بحرانی و گسترش حوزه نفوذ، مناقشه موجود را به سطحی بالاتر ارتقا می‌دهند.

مثلا این که در روزهای اخیر مقامات باکو و به طور مشخص حکمت حاجی‌اف، مشاور الهام علی‌اف، با اشاره به درگیری‌های اخیر از همکاری‌های اطلاعاتی و امنیتی با اسرائیل و ترکیه گفته و این همکاری‌ها را با هدف را تقویت توانایی‌های نظامی و دفاعی و امنیت شهروندان آذربایجان عنوان کرده، مبین نقش‌آفرینی قدرت‌هایی دیگر در این کشمکش است.

البته اسرائیل و حتی ترکیه از اظهارنظر رسمی درباره درگیری ارمنستان و باکو خودداری کرده‌اند، اما حضور این دو کشور در این درگیری عیان است. به خصوص که رسانه‌ها در سال‌های اخیر به کرات گفته‌اند که بر اساس پیمان همکاری‌های استراتژیک میان اسرائیل و باکو که در سال ۲۰۱۶ به امضا رسیده، اسرائیل بیش از ۶۰ درصد از تسلیحات نظامی باکو را فراهم می‌کند- و این نمونه‌ای از نقش‌آفرینی کشورهای دیگر در این منازعه است که کفه ترازو را به نفع یکی از طرفین سنگین‌تر می‌کند.

این روند در نهایت می‌تواند به یک فاجعه منطقه‌ای تبدیل شود که عامل اصلی آن هم حمایت اسرائیل و ترکیه از آذربایجان و پشتیبانی روسیه از ارمنستان است که می‌تواند عامل درگیر شدن این کشورها با هم شود. در واقع با این که ارمنستان و آذربایجان روی هم کمتر از سیزده میلیون نفر جمعیت دارند، اما جنگ این دو جمهوری سابق شوروی سابق با خطر تبدیل به یک فاجعه جهانی مواجه است.

جنگ آذربایجان و ارمنستان در هفته اول به مرگ صدها غیرنظامی انجامیده و این باعث سرسخت‌تر شدن طرفین درگیری شده است. با این حال خطر اصلی ورود بازیگران منطقه‌ای مانند ترکیه، روسیه و چند کشور دیگر به این مناقشه است.

مناقشه اخیر قره‌باغ که بر سر سرزمینی عمدتا ارمنی‌تبار روی می‌دهد که درون مرزهای آذربایجان واقع شده است، در گذر سالیان مدام تکرار شده، اما در درگیری‌های اخیر، بعد از نبردهای خون‌بار سال ۱۹۹۴ شاهد بدترین دور خشونت‌ها هستیم که هم مقامات ارمنستان و هم آذربایجانی‌ها طرف مقابل را به آغاز آن، و در ادامه نیز به هدف گرفتن غیرنظامیان متهم می‌کنند. چند روز پیش مقامات جمهوری آذربایجان از حملات موشکی ارمنستان به مناطق مسکونی شهر گنجه خبر دادند، که با تکذیب آراییک هاروتیونیان، یکی از رهبران نیروهای ارمنی مواجه شد که ادعا کرد ارامنه با هدف “خنثی کردن اهداف نظامی” با راکت به شهر حمله کرده‌اند. از سوی دیگر آذربایجانی‌ها نیز متهم شده‌اند که شهر استپاناکرت را به شدت بمباران کرده‌اند- که در پاسخ به این ادعا الین سلیمانوف، سفیر جمهوری آذربایجان در واشنگتن گفت که آذربایجان برعکس ارمنستان که کورکورانه شهرها را مورد حمله قرار می‌دهد، غیرنظامیان را هدف نمی‌گیرد.

حالا در شرایطی که وجود خصومت‌های عمیق بین دو کشور باعث شده رهبران هر دو طرف درخواست برای مذاکره را رد کرده‌ و خواهان خروج نیروهای مقابل از منطقه مورد مناقشه شوند، ورود نیروهای خارجی کلاف را پیچیده‌تر کرده است. چند روز پیش رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه گفت: «ما با تمام وجود و امکاناتمان در کنار جمهوری آذربایجان می‌ایستیم و تا زمانی که قره‌باغ از تهاجم آزاد شود، این نبرد ادامه خواهد داشت».

ادعای حمایت اردوغان، که در گزارش‌های رسانه‌ها در مورد انتقال تندروهای سوری مورد حمایت ترکیه به آذربایجان هم مورد تائید قرار گرفته، افکار عمومی جهان را به عکس‌العمل واداشته. با این حال سلیمانوف، مشاور الهام علی‌اف با اشاره به قدرت و امکانات ارتش جمهوری آذربایجان در مقایسه با همتای ارمنی، می‌گوید که «آذربایجان نیاز به نیروهای بیشتری که غیرسازمان یافته بوده و حتی نمی‌توانند با آذربایجانی‌ها ارتباط برقرار کنند، ندارد».

به رغم این تکذیب، اما این مقام آذربایجانی واکنش جهان به حمایت ترکیه را دچار “عدم تعادل” می‌داند و عقیده دارد همان‌قدر که حمایت ترکیه از آذربایجان مورد توجه قرار گرفته، باید به حمایت اروپا یا روسیه از ارمنستان نیز توجه شود. به باور این مقام باکو، تلاش ارمنی‌ها برای تبدیل این تنش به یک جنگ مذهبی با هدف بسیج نیرو یک راهکار “قرون وسطایی” است که می‌تواند جنگ را به سطحی غیرقابل کنترل ارتقا دهد.

خطر اصلی اما در حال حاضر احتمال گسترده‌تر شدن درگیری است. در شرایطی که نشانه‌های آشکاری از حمایت ترکیه و اسرائیل از جمهوری آذربایجان وجود دارد، این خطر نیز دور سر منطقه دور می‌زند که مسکو که به رغم روابط خوب با هر دو طرف درگیری، به ارمنستان نزدیک‌تر است، با مشاهده فشار اسرائیل و ترکیه به ارمنستان و گسترش جنگ به کانون‌های دیگری خارج از قره‌باغ، وارد کارزار شده و مقابل ترکیه قرار گیرد. اگر این اتفاق بیفتد، بعد از درگیری‌های نیابتی روسیه و ترکیه در سوریه و لیبی، شاهد مقابله مستقیم آن‌ها در آذربایجان خواهیم بود. تنها مانع مهم این ماجرا، مخالفت مردم روسیه با ماجراجویی‌های خارجی کرملین است- که دست روسیه را در منطقه می‌بندد.

مساله مهم دیگری که مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته، بی‌تفاوتی کشورهای غربی و به خصوص آمریکا در قبال این نزاع است. اتفاقی که به عقیده «گروه بین المللی بحران» در تشدید و تعمیق درگیری نقش زیادی دارد، چون این پیام را می‌دهد که این جنگ در خارج از منطقه اهمیت چندانی ندارد. 

برای اطلاع از آخرین خبرهای ایران و جهان اینجا کلیک کنید

از صفحه ندای نور الکوثر فارسی هم دیدن کنید