تهران- الکوثر: محتوای اصلی سوره آل عمران درباره دعوت مؤمنان به اتحاد و صبر در برابر دشمنان اسلام است. توحید، صفات خداوند، معاد، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، تولی،تبری و حج در این سوره مورد بررسی قرار گرفته و به بیان تاریخ انبیایی مانند آدم، نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و داستان حضرت مریم و عبرت‌های غزوه احد و غزوه بدر نیز پرداخته است.

آیات اعتصام، محکم و متشابه، کظم غیظ، مباهله و آیات ربنا از جمله آیات مشهور سوره آل عمران است. چندین آیه این سوره نیز در بردارنده احکام فقهی است.

در فضیلت تلاوت این سوره آمده است هر كس سوره آل عمران را بخواند، خداوند برای هر آيه از آن، امانى براى گذشتن از پل دوزخ به او عطا می‌كند.

علت نام‌گذاری سوره

نام‌گذاری این سوره به نام «آل عمران» به دلیل وجود واژه «عمران» در دو آیه از این سوره است. در آیه ۳۳ به خاندان عمران ذیل عنوان آل عمران و در آیه ۳۵ به عمران پدر حضرت مریم(س) اشاره کرده است. نام دیگر این سوره «طیبه» یعنی پاک و پاکیزه از آلودگی‌ها و اتهامات است که اشاره به پاکی حضرت مریم از گناهان و تهمت‌ها دارد. سوره بقره و سوره آل عمران را با هم، زَهراوان نامیده‌اند. در روایتی امام علی علیه‌السلام از دو سوره بقره و سوره آل‌عمران به عنوان جمال القرآن یاد کرده است.

محل و ترتیب نزول

سوره آل عمران جزو سوره‌های مدنی و در ترتیب نزول، هشتاد و نهمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، سومین سوره است و در جزء سوم و چهارم قرآن جای دارد.

تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها

سوره آل عمران ۲۰۰ آیه، ۳۵۰۸ کلمه و ۱۴۹۸۴ حرف دارد. این سوره دومین سوره از سوره‌های مقطعات است که با حروف مقطعه «الم» آغاز شده و بعد از سوره بقره و سوره نساء سومین سوره بزرگ قرآن است که حدود یک و نیم جزء از قرآن را دربردارد و جزو سوره‌های سبع طوال شمرده شده است. این سوره و سوره بقره باهم زَهراوان‌ نامیده می‌شود. به گفتهٔ برخی از مفسران، اين سوره در خلال جنگ بدر و جنگ احد، یعنی سال‌هاى دوم و سوم هجری، نازل شده و بخشى از حساس‌ترین دوران زندگى مسلمانان را در صدر اسلام نشان می‌دهد.

محتوا

علامه طباطبایی هدف اصلی سوره آل عمران را دعوت مؤمنان به اتحاد، صبر و استقامت در برابر دشمنان اسلام دانسته است. به نوشته او، این سوره از مسلمانان می‌خواهد تا يكديگر را به صبر سفارش كنند؛ سپس برای رهایی آنها از شبهات دینی و وسوسه‌های شیطانی، حقایق دین را به آنان یادآوری می‌کند.

تفسیر نمونه، محتوای سورهٔ آل عِمران را در موارد زیر خلاصه کرده است:

توحید، صفات خداوند، معاد و معارف اسلامى؛

دستور به جهاد و عبرت‌آموزی از دو غزوه بدر و اُحُد؛

اشاره به برخی از احكام اسلامى درباره خانه کعبه، فريضه حج، امر به معروف و نهی از منکر، تَوَلّى و تَبَرّى، امانت، انفاق در راه خدا و ترك دروغ؛

دعوت به وحدت مسلمانان و پايمردى در مقابل دشمن؛

صبر و شكيبايى در مقابل مشکلات و آزمايش‌هاى مختلف الهى و ذکر خداوند در همه حال؛

اشاره‌هایی به تاريخ انبياء از جمله: آدم(ع)، نوح(ع)، ابراهيم(ع)، موسى(ع) و عيسى(ع)؛

زندگی و فضایل حضرت مريم (س) و خاندان او؛

توطئه‌‏هاى پيروان متمرد حضرت موسى (ع) و حضرت عیسی (ع) در برابر اسلام.

قصه‌ها و روایت‌های تاریخی

برخی از داستان‎ها و روایت‎های تاریخی سوره آل عمران عبارت است از:

داستان مریم و عیسی

نذر مادر حضرت مریم و ولادت حضرت مریم: آیات ۳۵-۳۷

دعای زکریا برای فرزنددار شدن و ولادت یحیی: آیات ۳۸-۴۱

برگزیدگی مریم: آیات ۴۱-۴۴

ولادت حضرت عیسی: آیات ۴۵-۴۷

رسالت، معجزات، حواری‌ها و عروج عیسی: آیات ۴۸-۵۵

مباهله (گفتگوی پیامبر اکرم با مسیحیان نجران و دعوت به لعن متقابل): آیه ۶۱

بنای کعبه در مکه: آیات ۹۶-۹۷

جنگ احد: آیات ۱۲۱-۱۲۲، ۱۵۲-۱۵۴، ۱۶۶-۱۶۸ و ۱۷۲

جنگ بدر و یاری ملائکه: آیات ۱۲۳-۱۲۶

شأن نزول برخی آیات

حدود ۵۰ آیه از سوره آل عمران دارای شأن نزول است که به برخی از آنها در ادامه اشاره می‌شود:

گفتگوی نصارای نجران با پیامبر(ص)

طبرسی در تفسیر مجمع البیان به نقل از ربیع بن انس نزول هشتاد آیه اول سوره آل عمران را درباره عده‌ای از نصارای نجران به سرکردگی سه نفر از بزرگان خود به نام «عاقب»، «ایهم» و «ابو حارثه بن علقمه» دانسته است که برای گفتگو با پیامبر اسلام(ص) به مدینه آمدند. بر اساس این نقل، آنها بعد از نماز عصر بر پیامبر وارد شدند و بعد از گفتگویی درباره اسلام و حضرت مسیح(ع)، در مقابل استدلال‌های پیامبر جوابی برای گفتن نداشتند و ساکت شدند. بعد از اتمام این گفتگو، هشتاد و چند آیه ابتدایی سوره آل عمران نازل گشت.

نابودی یهودیان و مشرکان

درباره شأن نزول آیه ۱۲ سوره آل عمران «قُل لِّلَّذِينَ كَفَرُ‌وا سَتُغْلَبُونَ وَتُحْشَرُ‌ونَ إِلَىٰ جَهَنَّمَ ۚ وَبِئْسَ الْمِهَادُ؛ به كسانى كه كفر ورزيدند بگو: به زودى مغلوب خواهيد شد و [سپس در روز رستاخيز] در دوزخ محشور مى‌شويد، و چه بد بسترى است.» آمده است: وقتی مسلمانان در جنگ بدر پیروز شدند یهودیان مدینه گفتند این پیامبر همان پیامبر موعود در تورات است و باید به او ایمان بیاوریم؛ ولی عده‌ای از آنان گفتند صبر کنید تا جنگ دیگریش را ببینیم. هنگامی که در جنگ احد مسلمانان شکست خوردند، یهودیان به شک افتادند و کعب بن اشرف به همراه عده‌ای از یهود به مکه رفتند و با ابوسفیان برای اقدام مشترک بر ضد مسلمانان توافق کردند، که این آیه در تقبیح عمل آنها و مشرکان نازل شد.

مباهله

نزول آیه مباهله را درباره دو راهب مسیحی به نام عاقب، سید و هیئتی از مسیحیان نجران دانسته‌اند که نزد پیامبر(ص) آمدند و بعد از گفتگو با آن حضرت، اسلام نیاوردند و قرار شد روز بعد همدیگر را لعن کنند تا دروغگو مشمول عذاب خداوند گردد. روز بعد پیامبر اسلام به همراه حسن، حسین، فاطمه و علی برای مباهله به صحرا آمدند. هنگامی که مسیحیان چنین صحنه‌ای را مشاهده کردند دعوت به مباهله را نپذیرفتند و با پیامبر قرارداد پرداخت جزیه بستند. در روایات است که پیامبر(ص) فرمود اگر حاضر به ملاعنه (لعن کردن متقابل) می‌شدند تمام صحرا آتش‌باران می‌شد.

ایمان و ارتداد یهودیان

درباره نزول آیه ۷۲ سوره آل عمران «وَقَالَت طَّائِفَةٌ مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ آمِنُوا بِالَّذِي أُنزِلَ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَجْهَ النَّهَارِ‌ وَاكْفُرُ‌وا آخِرَ‌هُ لَعَلَّهُمْ يَرْ‌جِعُونَ؛ جماعتى از اهل كتاب گفتند: در آغاز روز به آنچه بر مؤمنان نازل شد، ايمان بياوريد، و در پايان [روز] انكار كنيد؛ شايد آنان [از اسلام‌] برگردند.» آمده است: دوازده تن از یهودیان خیبر برای به شک انداختن مسلمانان در اعتقاد به اسلام، تصمیم گرفتند اول روز اظهار ایمان به دین محمد(ص) کنند و آخر آن روز با این دلیل که با نگرش در قرآن و مشورت با علمایمان، به باطل بودن دین اسلام و دروغگویی محمد یقین پیدا کردیم، از اسلام بازگردیم؛ به این ترتیب اصحاب محمد چون ما را اهل کتاب و عالم می‌دانند در اعتقاد خود سست می‌شوند و به دین ما در‌می‌آیند. خداوند با نزول این آیه پیامبر(ص) و مسلمانان را از حیله آنان آگاه کرد.

آیات مشهور

آيات متعددی از سوره آل عمران از جمله آیه ۷ با نام محکم و متشابه، آیه ۲۶ با نام ملک، آیه ۶۱ با نام مباهله و آیه ۱۰۳ با نام اعتصام جزو آیات مشهور و نامدار این سوره است.
 

آیه محکم و متشابه (۷)

«هُوَ الَّذِي أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ‌ مُتَشَابِهَاتٌ ...﴿۷﴾»
 (اوست كسى كه اين كتاب [قرآن‌] را بر تو فرو فرستاد. پاره‌اى از آن، آيات محكم [صريح و روشن‌] است. آنها اساس كتابند و [پاره‌اى‌] ديگر متشابهاتند [كه تأويل‌پذيرند].)

این آيه از دسته‌ای از آیات قرآن به نام متشابهات، سخن می‌گوید که معناى روشنی ندارند و مورد سوءاستفادهٔ افراد منحرف قرار می‌گیرند. به گفتهٔ ناصر مکارم شیرازی، علت وجود چنین آیاتی در قرآن، بالابودن سطح مطلب يا گفتگو از عوالم خارج از دسترس بشر، مانند عالَم غيب، جهان رستاخيز و صفات خدا است. از دیرباز، در مباحث تفسیری و علوم قرآنی درباره معنای متشابهات در این آیه و مصداق‌های آن، بسیار گفتگو شده است؛ تا آنجا که رساله‌ها و کتاب‌های علمی مستقلی نیز در این زمینه، به تألیف رسیده است.

آیه دین حق (۱۹)

«إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللَّـهِ الْإِسْلَامُ ...﴿۱۹﴾»
 (در حقيقت، دين نزد خدا همان اسلام است.)

علامه طباطبایی منظور از واژه اسلام در این آیه را همان معنای لغوی آن می‌داند که نشان‌دهنده این نکته است که حقیقت همهٔ ادیان الهی، یک چیز است و آن، تسلیم در برابر خدا و اطاعت از او است. به باور علامه طباطبایی هیچ تضادی میان ادیان توحیدی نیست و اختلاف موجود میان آنها به تفاوت در کمال و نقصان آنهاست. تفسیر نمونه نیز واژه اسلام را به معناى تسليم و آيين حقيقى در پيشگاه خدا را همان تسليم در برابر فرمان او دانسته است. بر این اساس به آیین پيامبر اسلام(ص)، از آن رو «اسلام» گفته می‌شود که آخرين و برترين آيين‌ها است؛ وگرنه از يك نظر همه اديان الهى، اسلام است.

آیه مُلک (۲۶)

« قُلِ اللَّـهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَن تَشَاءُ وَتَنزِعُ الْمُلْكَ مِمَّن تَشَاءُ وَتُعِزُّ مَن تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَن تَشَاءُ ۖ بِيَدِكَ الْخَيْرُ‌ ۖ إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ‌ ﴿۲۶﴾»
 (بگو: «بار خدايا، تويى كه فرمانفرمايى؛ هر آن كس را كه خواهى، فرمانروايى بخشى؛ و از هر كه خواهى، فرمانروايى را باز ستانى؛ و هر كه را خواهى، عزت بخشى؛ و هر كه را خواهى، خوار گردانى؛ همه خوبيها به دست توست، و تو بر هر چيز توانايى.»)

مالکیت خداوند را در این آیه نشان از قدرت او دانسته‌اند که هرگونه بخواهد در مُلک خود تصرف می‌کند. مفسران منظور از «تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشاءُ» را مسلمانان نخستین می‌دانند که دعوت اسلام را اجابت و بدان عمل کردند و خداوند به آنان قدرت، حکومت و عزت بخشید و منظور از «وَ تَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشاءُ» را مشرکان، رومیان و ایرانیان می‌دانند که به دلیل کفرشان، خداوند قدرت آنها را زایل کرد و عزت آنها را گرفت. بنابراین گرفتن قدرت از زورمندان و دادن آن به ضعیفان را نشانه قدرت خداوند دانسته‌اند.

آیه مباهله(۶۱)

«فَمَنْ حَاجَّكَ فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَ أَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل‌لَّعْنَتَ اللَّـهِ عَلَی الْكَاذِبِینَ ﴿۶۱﴾»
 (بنابراین پس از فرارسیدن علم [وحی] به تو، هر کس درباره او [حضرت عیسی(ع)]، با تو به چالش برخیزد، به او بگو: بیایید تا فرزندانمان و فرزندانتان و زنانمان و زنانتان و جان‌هایمان و جان‌هایتان را فراخوانیم، آنگاه (به درگاه خداوند) زاری [تضرّع] کنیم تا لعنت خداوند را بر دروغگویان نهیم.)

دانشمندان فرقه‌های مختلف اسلامی در نوشته‌های کلامی، تفسیری، تاریخی و فقهیِ، از آیه مباهله گفتگو کرده‌اند. مفسران شیعه و برخی از مفسران اهل سنت این آیه را از فضائل امام علی(ع)، حضرت فاطمه(س) و اهل بیت(ع) دانسته‌اند. در این آیه امام علی (ع) به منزلهٔ نَفْس و جان پیامبر(ص) معرفی شده است. امام رضا(ع) این آیه را بزرگترین فضیلت حضرت علی(ع) در قرآن معرفی کرده است. جارالله زمخشری، از دانشمندان برجسته اهل سنت، نیز آیه مباهله را قوی‌ترین دلیل بر فضیلت و برتری اصحاب کساء دانسته است.

آیه انفاق (۹۲)

«لَن تَنَالُوا الْبِرَّ‌ حَتَّىٰ تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ ۚ وَمَا تُنفِقُوا مِن شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّـهَ بِهِ عَلِيمٌ﴿۹۲﴾»
 (هرگز به نيكوكارى نخواهيد رسيد تا از آنچه دوست داريد انفاق كنيد و از هر چه انفاق كنيد قطعاً خدا بدان داناست.)

واژه «بر» را در این آیه به معنای خیر وسیع و گسترده اعم از اعتقادی و عملی تعریف کرده‌اند و مصادیق آن را بهشت، تقوا، بودن از صالحان،ایمان و عمل پاک دانسته‌اند. این آیه یکی از شرایط رسیدن به مقام نیکوکاران را انفاق از اموال مورد علاقه انسان می‌داند. به باور علامه طباطبایی اهمیت انفاق از آنچه محبوب انسان است و نقش آن در نیل انسان به مقام برّ و ابرار بدین جهت است که انسان بر اساس غریزه‌اش وابستگی قلبی به جمع آوری مال دارد و گویا مال بخشی از زندگی و حیات اوست آنگونه که اگر از دستش بدهد گویا حیاتش را ازدست داده است و انفاق در میان عبادات اینگونه است که چیزی را مانند حیات از آدمی جدا می کند به همین جهت در رساندنش به «برّ» موثر است. بر اساس برخی روایات منظور از انفاق از آنچه محبوب انسان است پرداخت حقوق مالی اهلبیت (ع) مانند خمس و انفال و...است ودر پاره ای دیگر «برّ» به اهلبیت(ع) تفسیر شده است یعنی شرط رسیدن به آنان چنین انفاقی معرفی شده است. 

آیه وحدت یا اعتصام (۱۰۳)

«وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّـهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّ‌قُوا ۚ وَاذْكُرُ‌وا نِعْمَتَ اللَّـهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنتُمْ عَلَىٰ شَفَا حُفْرَ‌ةٍ مِّنَ النَّارِ‌ فَأَنقَذَكُم مِّنْهَا ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّـهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ ﴿۱۰۳﴾»
 (و همگى به ريسمان خدا چنگ زنيد، و پراكنده نشويد و نعمت خدا را بر خود ياد كنيد: آنگاه كه دشمنان [يكديگر] بوديد، پس ميان دلهاى شما الفت انداخت، تا به لطف او برادران هم شديد؛ و بر كنار پرتگاه آتش بوديد كه شما را از آن رهانيد. اين گونه، خداوند نشانه‌هاى خود را براى شما روشن مى‌كند، باشد كه شما راه يابيد.)

مفسران محتوای اصلی این آیه را دعوت به اتحاد و مبارزه با هر گونه تفرقه میان مسلمانان دانسته‌اند. در این آیه خداوند برادری و محبت را راه نجات مسلمانان از لبه پرتگاهی از آتش معرفی می‌کند. منظور از آتش را در اینجا نه آتش دوزخ بلکه آتش جنگ و نزاع و خصومت‌های طولانی‌مدت قبیله اوس و خزرج قبل از اسلام می‌دانند که خداوند با اسلام و ایجاد الفت و برادری میان آن‌ها توانست این آتش را خاموش کند.

آیه مغفرت (۱۳۳)

«وَسَارِ‌عُوا إِلَىٰ مَغْفِرَ‌ةٍ مِّن رَّ‌بِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْ‌ضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْ‌ضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ﴿۱۳۳﴾»
 (و براى نيل به آمرزشى از پروردگار خود، و بهشتى كه پهنايش [به قدر] آسمان‌ها و زمين است [و] براى پرهيزگاران آماده شده است، بشتابيد.)

علامه طباطبایی در تفسیر آیه دو نکته را بیان کرده نخست این که مسارعه همان شدت و شتاب در سرعت است که در کارهای خیر پسندیده و در کار های شر ناپسند است و دیگر این که در قرآن کریم غالباً مغفرت وجنت (بهشت) در کنار هم قرار گرفته‌اند و این بدین جهت است که بهشت خانه ی پاکی وطهارت است و گناه و ناپاکی معیصت در آن راه ندارد و گناهکار تنها پس از پاک شدن با مغفرت و آمرزش می‌تواند به بهشت وارد شود. نویسنده تفسیر الفرقان هم مسابقه و شتاب برای رسیدن به مغفرت الهی را در این آیه به معنای تلاش برای به دست آوردن اسباب مغفرت که در کتاب و سنت بدان اشاره شده است، دانسته‌ است. در روایتی از امام علی(ع) مغفرت در آین آیه به ادای فرائض (واجبات) تفسیر شده است. 

آیه کظم غیظ (۱۳۴)

«الَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي السَّرَّ‌اءِ وَالضَّرَّ‌اءِ وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ ۗ وَاللَّـهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ﴿۱۳۴﴾»
 (همانان كه در فراخى و تنگى انفاق مى‌كنند؛ و خشم خود را فرو مى‌برند؛ و از مردم در مى‌گذرند؛ و خداوند نكوكاران را دوست دارد.)

در این آیه برخی از صفات پرهیزکارانی که به دنبال مغفرت الهی هستند، از جمله کنترل خشم بیان شده است. از برخی روایات استفاده می‌شود که مراحل سه گانه ای که در آیه برای پرهیزگاران ذکر شده دارای ترتیب و پی در پی هم هستند یعنی نخستین مرتبه در ارتباط با کار نادرست دیگران کظم غیظ و فرو خوردن خشم است و مرتبه دوم عفو و گذشت است و مرتبه سوم احسان است. در روایت است که خدمتکار امام سجاد(ع) ظرفی از دستش افتاد و امام را زخمی کرد و چون متوجه نگاه امام شد قسمت نخست از آیه را خواند (والکاظمین الغیظ) امام هم فرمود: خشمم را فرو خوردم و خدمتکار ادامه ایه ار خواند ( والعافین عن الناس) امام هم فرمود خدا از تو بگذرد و او در نهایت قسمت پایانی آیه را خواند ( والله یحب المحسنین) امام هم به او فرمود: برو که در راه خدا آزاد هستی. 

آیه زنده بودن شهیدان (۱۶۹)

«وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّـهِ أَمْوَاتًا ۚ بَلْ أَحْيَاءٌ عِندَ رَ‌بِّهِمْ يُرْ‌زَقُونَ﴿۱۶۹﴾»
 (هرگز كسانى را كه در راه خدا كشته شده‌اند، مرده مپندار، بلكه زنده‌اند كه نزد پروردگارشان روزى داده مى‌شوند.)

آیه از مقام بلند شهيدان ياد كرده و از زنده‌بودن آنها پس از مرگ و زندگی فوق‌العادهٔ آنان نزد پروردگارشان، سخن گفته است.علامه طباطبایی در تفسیر این آیه دو نکته را بیان کرده ۱- با این که خطاب در آیات قبل به تمام مومنان و مسلمانان است ولی در این آیه چون قرآن در مقام تبیین یک حقیقت و جلوگیری از یک باور نادرست است وآن مرگ شهیدان در راه خداست، خطاب متوجه به پیامبر است زیرا تحمل پیامبر بالاست (هر چند خطاب آیه متوجه به اوست ولی همه مسلمانان باید به پیام آیه توجه کنند و شهیدان را مرده نپندارند.) ۲- چون منظور از موت از بین رفتن ادراک و شعور و توانایی انجام کار است در ادامه آیه و در آیه بعد شهیدان را احیاء (زندگان) معرفی کرده پس ادراک دارند و آنان را بهره‌مند از روزی و خوشحال شدن از وضعیت همرزمانشان معرفی کرده پس توانایی انجام کار را دارند در نتیجه مرده پنداشتن شهیدان راه خدا باوری غلط است.  این آیه از جمله آیاتی است که بر ضریح کنونی (نصب‌شده در سال ۱۳۹۵ش) حضرت عباس (ع)، نقش بسته است.

آیات ربنا (۱۹۲ -۱۹۴)

«رَ‌بَّنَا إِنَّكَ مَن تُدْخِلِ النَّارَ‌ فَقَدْ أَخْزَيْتَهُ ۖ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ‌﴿١٩٢﴾رَّ‌بَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِيًا يُنَادِي لِلْإِيمَانِ أَنْ آمِنُوا بِرَ‌بِّكُمْ فَآمَنَّا ۚ رَ‌بَّنَا فَاغْفِرْ‌ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرْ‌ عَنَّا سَيِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَ‌ارِ‌ ﴿١٩٣﴾رَ‌بَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدتَّنَا عَلَىٰ رُ‌سُلِكَ وَلَا تُخْزِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۗ إِنَّكَ لَا تُخْلِفُ الْمِيعَادَ﴿۱۹۴﴾»
 (پروردگارا، هر كه را تو در آتش درآورى، يقيناً رسوايش كرده‌اى، و براى ستمكاران ياورانى نيست. پروردگارا، ما شنيديم كه دعوتگرى به ايمان فرا مى‌خواند كه: «به پروردگار خود ايمان آوريد»، پس ايمان آورديم. پروردگارا، گناهان ما را بيامرز، و بدي‌هاى ما را بزداى و ما را در زمره نيكان بميران. پروردگارا و آنچه را كه به وسيله فرستادگانت به ما وعده داده‌اى به ما عطا كن و ما را روز رستاخيز رسوا مگردان، زيرا تو وعده‌ات را خلاف نمى‌كنى.)

این آیات مجموعه‌ای از دعاهای قرآنی است که با واژه «ربنا» شروع شده و درخواست‌هایی را از زبان مؤمنان خردمند از پروردگارشان بیان می‌کند. در آیه نخست خردمندان بیشتر از آتش دوزخ از رسوایی وحشت دارند به همین دلیل است که افراد با شخصیت برای حفظ آبرو و حیثیت حاضرند همه گونه رنج و ناراحتی را تحمل کنند؛ بنابراین دردناک‌ترین عذاب روز رستاخیز را رسوایی در پیشگاه خدا و بندگان معرفی کرده‌اند.
منظور از منادی در دومین آیه را پیامبر اسلام(ص) دانسته‌اند که به سوی ایمان ندا می‌داد و مؤمنان با پذیرش دعوت پیامبر، شایسته آمرزش گناهان و دریافت تشویق‌هایی می‌شوند که به آنها وعده داده شده بود. علامه طباطبایی از آیات ربنا نتیجه می گیرد که اولی الالباب اعتقادشان به خدا و پیامبر و روز قیامت و این که خداوند پیامبرانی را به رسالت بر انگیخته است از راه تفکر در آفرینش آسمان ها و زمین و شکوفایی فطرت است و ایمانشان به دستورات مفصلی که پیامبر آورده است از راه ایمان به پیامبر و تسلیم در برابر اوست و در واقع آنان هم تابع حکم فطرت هستند و هم تابع و تسلیم در برابر دستورات دین. 

دیگر آیات مشهور

آیات دیگری از سوره آل عمران را نیز می‌توان به عنوان آیات مشهور و نامدار معرفی کرد: آیه ۳ درباره تصدیق کتاب‌های آسمانی قبل از جمله تورات و انجیل، آیه ۲۷ درباره ایجاد شب و روز (ایلاج)، آیه ۱۴۴ درباره نهی جامعه از بازگشت به جاهلیت بعد از درگذشت پیامبر(ص)، آیه ۱۵۹ درباره اخلاق نیک پیامبر(ص)، آیه ۱۶۴ درباره منت خداوند بر مؤمنان، آیه ۱۸۵ درباره چشیدن مرگ توسط همه انسان‌ها و آیه ۱۹۱ درباه ذکر خدا در همه حال از جمله این آیات است. آخرین آیه سوره هم که آیه شماره ۲۰۰ است در بردارنده ی مطالب مهمی است که به تعبیر علامه طباطبایی خلاصه و جمع بندی ونتیجه گیری مطالبی است که در سوره آل عمران مطرح شده است و در چهار محور است۱- صبر که منظور صبر در برابر سختی ها و انجام طاعت الهی و پرهیز از معاصی است.۲- مصابره که به معنای صبر عمومی و جامعه در برابر مشکلات است که با نگاه و اعتماد به هم از صبر کردن یکدیگر می‌آموزند.۳- مرابطه یعنی ایجاد ارتباط و همکاری در تمام شوون زندگانی دنیا. ۴- پایبندی به تقوای الهی در پی ارتباط وهمکاری در امور دنیا برای دستیابی به سعادت حقیقی. 

آیات الاحکام

آیاتی از قرآن که یا حکم شرعی در آن وجود دارد یا در فرآیند استنباط احکام مورد استفاده قرار می‌گیرند، با نام آیات الاحکام شناخته می‌شوند. فقها از برخی آیات سوره آل عمران برای استنباط احکام فقهی استفاده کرده‌اند. آیه ۹۰ درباره عدم قبول توبه مرتد، آیه ۹۷ درباره امنیت ساکنان حرم مکه و وجوب حج بر تمام انسان‌ها و آیه ۱۳۰ درباره حرمت ربا از جمله این آیات است.

فضیلت و خواص

طبرسی در تفسیر مجمع البیان به نقل روایتی از پیامبر(ص) پرداخته مبنی بر این که هر كس سوره آل عمران را بخواند، خداوند برای هر آيه از آن، امانى براى گذشت از پل دوزخ به او عطا مي‌كند». وی در حدیثی دیگر از پیامبر آورده است: «هر كس سوره آل عمران را در روز جمعه بخواند، تا وقتى كه خورشيد غروب كند، خدا و فرشتگان براى او درود مى‌‏فرستند»

              ترتیل سوره آل عمران با صدای استاد شهریار پرهیزکار

همچنین بخوانید:

ترتیل سوره نساء با صدای استاد پرهیزگار + دانلود
دانلود سوره انعام +ترجمه و عکس
متن و ترجمه سوره مائده +دانلود صوتی و تصویری
آشنایی با سوره انفال+دانلود صوت و تصویر
حدید، سوره ای درباره خلقت هستی و قرض الحسنه
تحریم؛ سوره ای که به توبه نصوح تشویق می‌کند
مُلْک ؛ سوره ای که به فرمانروایی و قدرت مطلق خدا اشاره می کند
نوح؛ سوره ای که دعوت به توحید در آن آشکار است
انشراح ؛ سوره ای برای تسلی خاطر پیامبر(ص)

آخرین اخبار جهان و منطقه را در الکوثر فارسی پیگیری کنید
جدیدترین خبرها  را در کانال تلگرامی الکوثرفارسی بخوانید: (کلیک کنید)
اینستاگرام instagram.com/alkawthar.tv
از صفحات دین و زندگی و ندای نور الکوثر فارسی دیدن کنید
آموزش سوره های قرآن ویژه کودکان
صفحه ادعیه و زیارات  الکوثر فارسی