تهران - الکوثر: همزمان با سخنان عادل الجبیر در سازمان ملل، وزیر دفاع انگلیس «مایکل فالون» به دوحه سفر کرده و با «عبدالله بن ناصر آل ثانی» نخست وزیر قطر دیدار کرد. در این دیدار نیز مایکل فالون از نقش قطر در ائتلاف بین المللی ضد داعش تشکر کرد و اظهار داشت که اگر تسهیلات گسترده دولت قطر از جمله در اختیار گذاشتن آسمان و بنادر خود در اختیار این ائتلاف نبود، پیروزی‌های این ائتلاف در مبارزه با تروریسم محقق نمی‌شد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که سخنان عادل الجبیر تلاش برای آماده کردن زمینه های برقراری ارتباط با قطر به واسطه کشورهای غربی می باشد همانگونه که در طی هفته های گذشته با هماهنگی هایی که از سوی دونالد ترامپ انجام شد، امیر قطر شیخ تمیم بن حمد آل ثانی با محمد بن سلمان تماس داشته است. در این تماس تلفنی شیخ تمیم از تمایل خود برای مذاکره و بررسی خواسته های چهار کشور عربی خبر داد و نیز با درخواست ولیعهد عربستان برای تعیین دو نماینده به منظور بررسی اختلافات میان دوحه و این چهار کشور به گونه ای که مغایر حاکمیت ملی کشورها نباشید، موافقت کرد.

اکنون این پرسش مطرح می شود که عوامل تأثیرگذار بر نرمش عربستان در برخورد با مقامات قطر کدامند؟

- خریدهای نظامی قطر

با آغاز بحران قطر، آمریکا قراردادی به ارزش 12 میلیارد دلار برای فروش 36 فروند جت جنگنده اف 15 با قطر امضاء کرد. این قرار داد پس از دیدار خالد بن محمد العطیه وزیر دفاع قطر با جیمز ماتیس وزیر دفاع امریکا در واشنگتن به امضاء رسید. همچنین وزیر دفاع قطر قرار است در نمایشگاه بین المللی «ارتش – 2017» مسکو شرکت کند. در چارچوب این نمایشگاه روسیه و قطر دو توافقنامه درباره همکاری های نظامی – فنی امضاء خواهند کرد. علاوه بر اینها، در دیدار وزیر دفاع انگلیس از دوحه، قطر قرار داد خرید 26 جنگنده پیشرفته از انگلیس را امضاء کرد. خریدهای نظامی قطر در واقع این پیام را به کشورهای تحریم کننده دارد که دوحه نه تنها در مقابل تداوم فشارها کوتاه نخواهد آمد بلکه آمادگی لازم را برای مقابله با سناریوهای محتمل حتی رویارویی نظامی را دارد.

- توان اقتصادی قطر

عربستان در فهم از توان مقاومت قطر دچار اشتباه راهبردی شد و اکنون راه های پیش رو را برای ادامه سیاست های خصمانه علیه قطر به بن بست رسیده و شکست خورده می بیند. چرا که قطر توانایی مالی عظیمی دارد که می تواند از طریق آن برای مدت طولانی محاصره عربستان و متحدانش را تحمل کند. به گزارش خبرگزاری رویترز، ترازنامه مالی قطر نشان می دهد در صورتی که سال ها با تحریم های اقتصادی دیگر دولت های حاشیه خلیج فارس مواجه شود، می تواند از پول ملی خود حمایت کند. از این رو، بعید به نظر می رسد که ارزش گذاری ثابت ریال این کشور در برابر دلار قربانی بحران دیپلماتیک جاری در منطقه شود.

تصمیم عربستان، امارات، بحرین و مصر به قطع روابط دیپلماتیک و حمل و نقلی با قطر می تواند موجب آسیب دیدن موازنه تجاری این کشور، خروج سپرده ها از بانک های این کشور و بیرون رفتن سرمایه گذاری خارجی از قطر شود.

اما بزرگترین صادر کننده ال ان جی جهان، آنقدر ثروتمند است که می تواند تنها با نقد کردن بخشی از ذخایر مالی خود، خروج سرمایه ها از این کشور را جبران نماید. تا زمانی که این کشور کوچک حاشیه خلیج فارس قادر به صادرات گاز باشد، بعید است موازنه حساب جاری اش به نقطه قرمز برسد.

این بدان معناست که ارزش ثابت (3.64) ریال قطر در برابر دلار آمریکا ، همچنان باقی خواهد ماند و یا تغییرات قابل توجهی نخواهد داشت.

- حمایت غرب وترکیه از قطر:

حمایت ترکیه بعنوان یک عضو ناتو و رقیب عربستان در جهان اسلام از قطر ، علاوه بر کمک به دوحه در ایستادگی در مقابل تحریمهای چهار کشور تحریم کننده، این دلگرمی را نیز به مقامات قطری دادکه در آینده نیز آنها حامی جدی خواهند داشت و ترکها اجازه نخواهند داد تا این کشور قربانی زیاده خواهیهای آل سعود گردد. علاوه بر این ، با سیاستهای متناقض آمریکا در قبال بحران قطر، عربستان متوجه این موضوع شد که آمریکا اجازه نخواهد داد تا ریاض از یک حدی جلوتر برود و به قطر آسیب بزند. زیرا آمریکا سعی دارد هر دو کشور را در دست و با خود داشته باشد. اگر گاه با مواضع خود فشارهایی را هم متوجه قطر می نماید، صرفاً جهت امتیاز گیری اقتصادی است.

- ناخرسندی غرب و عربستان از نزدیکی قطر به ایران:

در نشست ریاض با حضور ترامپ ، یکی از اهداف اصلی آمریکا دوشیدن آل سعود بود، اما در هدف مهم دوم یعنی ایجاد ائتلاف عربی-غربی ، با عربستان علیه ایران ، هم نظر و همسو بودند. بحران قطر نه تنها شکل گیری این ائتلاف را با شکست مواجه ساخت بلکه در درون این جمع، شکاف ایجاد کرد و قطر را به سمت ایران سوق داد. ایران نیز در راستای سیاست همیشگی خود – یعنی روابط مسالمت آمیز و دوستانه با کشورهای منطقه – از قطر استقبال نمود و مانع از آسیب رسیدن به مردم در آن کشور گردید. طبیعی بود که غرب و متحدان منطقه ای آن بویژه عربستان در این مسئله ، سخت نگران باشند.

شرایط مذکور حاکی از این واقعیت است، که عربستان طی اقدامات خود علیه قطر، نه تنها چیزی به دست نیاورده است بلکه در این جریان زیان های بسیاری دیده است و با از دست دادن قدرت خود دیگر نقش مسلط سابق را در تصمیم گیری اساسی در میان سایر کشورهای عربی ندارد و با ناکامی ابزارهایش در رسیدن به هدف، به تدریج در پی تغییر مواضع پیشین خود در برابر کشور قطر می باشد.

همچنین پیش بینی می شود کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس پس از نا امیدی از عربستان با «الگو قرار دادن» قطر درصدد بازنگری در روابط خود با ایران برآیند. زیرا پادشاه عربستان دیگر نمی تواند کشورهای منطقه را به چالش بکشد.

منبع : alwaght