در میان کشورهای عربی و حوزه خلیج‌فارس، عمان تنها کشوری است که معمولاً اخبار خاصی از آن در صدر رسانه‌های منطقه‌ای و جهانی منتشر نمی‌شود. گویا در این کشور سکوت حکم‌فرماست،نه جنگی، نه اعتراضی، نه اقدام تروریستی و نه هیچ‌چیز دیگر.در این کشور کوچک حاشیه خلیج‌فارس چه می‌گذرد؟
یکی از نکات قابل‌توجه درباره این کشور این است که آیا در عمان شیعه وجود دارد و اگر وجود دارد جامعه شیعیان عمان در چه شرایطی به سر می‌برد؟ عمان تنها کشور در جهان اسلام هست که مذهب رسمی مردمان آن اباضی است، بااین‌حال مذاهب و فرقه‌های دیگری نیز در عمان وجود دارند، که در اقلیت می‌باشند. ازجمله این گروها اهل تسنن هستند که در استان ظفار و بخش‌های شمالي استقرار دارند.
امروزه شیعیان از نیروهای تأثیرگذار در جامعه عمان وصاحب پست های کلیدی در این کشور هستند و رهبران جامعه عمان آن‌ها را شهروندانی پرهیزکار و صالح می‌دانند. شیعیان از دیرباز در عمان به سر می‌برده‌اند. آن‌ها عمدتاً در پایتخت -مسقط- و نیز شهرهای استان ساحلی «باطنه»اقامت دارند. شیعیان عمان سه طیف اجتماعی مشخص دارند:
- لواتیا، یا خوجه ها، که به حیدرآبادی‌ها نیز معروف‌اند و ریشه هندی دارند.
- بحارنه، که عنوان شیعیان مهاجر از بحرین و مناطقی شمالی خلیج‌فارس است
- عجمی‌ها، که در یک‌صد سال گذشته از شهرهای جنوبی ایران به عمان رفته‌اند.
طوایف مذکور در نظام سنتی عمان، امروز به‌صورت قبایلی با همین نام‌ها شناخته می‌شوند. هر یک از آنان شیخ مخصوص به خود را دارند. گروه‌بندی شیعیان عمان با نامهای حیدر آبادیها، بحرینی‌ها، و عجمی‌ها، در وهله نخست مهاجر بودن و ریشه خارجی داشتن آن‌ها را نشان می‌دهد، تا جایی که برخی معتقدند؛ شیعیان عمان از عمانی‌های اصیل نیستند.
لواتیا یا خوجه ها:
بزرگ‌ترین جامعه شیعیان عمان، لواتیان هستند، که از ثروتمندترین طبقات کشورند. افراد زیادی از آنان مقام‌های بالای دولتی را احراز کرده‌اند. لواتیان در میان خود تجار بزرگ و معروفی دارند.در مورد اصل آن‌ها روایات مختلفی است. بعضی معتقدند آنان عمانی‌های بوده‌اند که براثر درگیری‌هایی با اتباع سایر مذاهب این کشور، به هند کوچ کرده و پس از مدتی مجدداً به عمان بازگشته‌اند. همچنین گفته می‌شود که اجداد آن‌ها حدود500 سال پیش به دنبال تجارت از هند به مسقط آمده و در کنار بندر این شهر سکنا گزیده‌اند.
عده‌ای نیز مهاجرت شیعیان حیدرآبادی را به همراه دیگر هندیان به زمان استعمار انگلیس بازمی‌گردانند. بیشتر افراد این گروه در یک شهرک محصور و مجزا در درون شهر مطرح زندگی می‌کنند و مسجدی نیز ویژه خود بر کناره ساحل دارند. ازجمله شخصیت‌های صاحب‌منصب این گروه می‌توان به افرادی چون: محمد بن موسی یوسف( وزیر)- حسن بن سعید بن محمد (معاون وزیر)- مقبول علی سلطان (ریس اتاق بازرگانی و صنعت عمان) و ... اشاره کرد.
بحرینی ها یا بحارنه:
گروه دوم از شیعیان عمان بحرینی‌ها یا بحارنه هستند که چون از بحرین قدیم درنتیجه اعمال فشار خلفای اموی و عباسی بر شیعیان به عمان مهاجرت کرده‌اند به این نام شهرت دارند. در خصوص هجرت بحارنه به عمان ظاهراً یک عامل مهم در تاریخ چند صدساله عمان تأثیر زیادی داشته است. و آن سیاست اجاره بنادر و جزایر خلیج‌فارس، ازجمله بحرین، است که حکام عمان برای امور تجاری و دریانوردی بدان عمل می‌کنند. بحارنه گرچه کوچک‌ترین جامعه شیعه عمان را تشکیل می‌دهند. به سبب وجود افراد ذی‌نفوذی که در دستگاه دولت دارند و نیز اعتبار تجار بزرگ آنان از موقعیت و معروفیتی شبیه شیعیان لواتی برخوردار هستند. نخستین سفیر عمان (شیخ احمد بن نعمان بن محسن کعبی) که به ایالت متحده اعزام‌شده از این گروه شیعیان بوده است.
عجم ها:
گروه سوم از شیعیان عمان عجم‌ها و بلوچ‌ها هستند که بر شهروندان ایرانی اطلاق می‌شود که اصالتاً ایرانی هستند که علاوه بر نزدیکی و روابط دو کشور، عدم توجه و رسیدگی رژیم پهلوی به مناطق محروم و جنوبی ایران، اجباری ساختن نظام‌وظیفه و وادار ساختن زنان به کشف حجاب از عوامل مهاجرت ایرانیان به عمان بوده است. قبیله عجم‌ها اکنون به‌صورت یکی از مهمترین قبایل شیعه عمان درآمده‌اند، و در میان آن‌ها اعیان و مقامات دولتی نیز وجود دارد.
پنج شنبه 17 فروردین 1396 - 13:13:31