به گزارش پایگاه شبکه الکوثر، سایت خبری «مانیتور» آمریکا چهارشنبه گذشته فاش ساخت که «مسرور بارزانی» نخست وزیر اقلیم کردستان عراق در تماس تلفنی با «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا به طور رسمی خواهان حضور نیروهای آمریکایی در طول مرزهای اقلیم با کشور سوریه شده است.

در حالی که مقامات آمریکایی در خصوص این درخواست دولت اقلیم کردستان عراق توضیح نداده اند، در مقابل «عزیز احمد» معاون رییس کارکنان نهاد نخست وزیری اقلیم کردستان عراق گفته است که علت تمایل اربیل به استقرار نیروهای آمریکایی در حومه گذرگاه «فیشخاپور» به دلیل این است که این منطقه یک نقطه مهم امداد رسانی برای نیروهای ائتلاف بین المللی به سرکردگی آمریکا به شمار می رود.

وی ادعا کرده است که وجود گشت های نظامی آمریکا در این منطقه، دستاوردهای متعددی به دنبال دارد که از جمله آنها ممانعت از عملیات قاچاق در طول نوار مرزی است که هم برای دولت اقلیم و هم ترکیه به عنوان متحد آمریکا، مهم است.

عزیز احمد گفته است که حضور این نیروها باعث، مهار عناصر حزب کارگران کرد ترکیه در انتقال نیروها و امداد رسانی به پایگاه هایش در منطقه کردستان سوریه موسوم به «روژآوا» می شود.

به نوشته مانیتور،  مسرور بارزانی پیش از این نیز در ۲۱ دسامبر (دو روز قبل) در دیدر با فرمانده آمریکایی عملیات ویژه ائتلاف بین المللی در حضور سرکنسول آمریکا در اربیل این درخواست را نیز مطرح کرده بود.

اصل ماجرا چیست؟

گرچه حزب دمکرات کردستان عراق با اصرار این درخواست را به نام دولت اقلیم کرستان عراق بارها مطرح کرده است و  تاکنون آمریکایی ها پاسخ روشنی به آن نداده اند، اما آنچه مسلم است دولت مرکزی عراق به شدت با هرگونه حضور نیروهای خارجی در این منطقه مخالفت کرده است.

بعد از ناکامی طرح همه پرسی استقلال کردستان عراق در ۲۰۱۷، دولت وقت عراق به نخست وزیری «حیدر العبادی» بعد از بازپس گیری کرکوک از زیر سلطه حزب دمکرات کردستان عراق، برنامه خود را بر بازستاندن حاکمیت دولت مرکزی بر دو گذرگاه مهم فیشخاپور و «ابراهیم خلیل» واقع در استان دهوک قرار داد.

در اواخر اکتبر ۲۰۱۷ سلطه دولت مرکزی بر گذرگاه فیشخاپور حتی منجر به درگیری نظامی محدود بین دولت مرکزی و نیروهای پیشمرگ کرد وابسته به حزب دمکرات کردستان عراق شد که در نهایت نیروهای دولت مرکزی در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۷ کنترل فیشخاپور و ابراهیم خلیل را به دست گرفتند و پرچم ملی عراق را در این گذرگاه ها افراشتند.

دولت اقلیم کردستان عراق در دوم نوامبر ۲۰۱۷ (۱۱ آبان ماه ۹۶) طرح نظارت مشترک با همکاری دولت مرکزی، نیروهای آمریکایی و ترکیه را مطرح کرد که به شدت با مخالفت دولت مرکزی عراق مواجه شد.

حیدر العبادی با استهزاء به درخواست اربیل برای مشارکت آمریکایی ها در نظارت بر گذرگاه فیشخاپور گفت: «آیا مگر آمریکایی ها در این گذرگاه سهمی دارند؟» که اشاره غیر مستقیم به عملیات قاچاق گسترده ای بود که در این مرز جریان داشت.

طبق یک گزارش ترکیه در ۲۰۱۷ (بعد از اعلام سلطه دولت مرکزی عراق بر گذرگاه های ابراهیم خلیل و فیشخاپور)، میزان درآمدهای حاصل از گذرگاه فیشخاپور ۶ میلیارد دلار در سال است که به ادعای مقامات و کارشناسان دولت مرکزی عراقی، اغلب این درآمدها در طول ۲۶ سال گذشته از طریق قاچاق بوده است.

برخی صاحب نظران عراق از جمله «عبدالکریم خلف» سخنگوی پیشین فرمانده کل نیروهای مسلح در دوره دولت «عادل عبد المهدی» ، گفته اند که چهار گذرگاه رسمی به علاوه ۲۵ مرز غیر رسمی در کردستان عراق وجود دارند که  از طریق عملیات قاچاق کالا و نفت از این مرزها، به اقتصاد عمومی عراق آسیب جدی رسیده است.

گذرگاه فیشخاپور، قاچاق نفت و نقطه کور آمریکایی ها

گذرگاه ها فیشخاپور در نزدیکی روستای مسیحی نشین «فیشخاپور» در جوار رودخانه دجله واقع شده و بین این گذرگاه غیر رسمی و گذرگاه رسمی ابراهیم خلیل حدود ۲۵ کیلومتر فاصله وجود دارد.

این گذرگاه با وجود غیر رسمی بودن اما به دلیل واقع شدن بین سه کشور عراق، سوریه و ترکیه و واقع شدن در حوزه اقلیم کردستان عراق داری اهمیت راهبردی از حیث اقتصادی و نظامی است.

آمریکایی ها در طول سال های گذشته از این گذرگاه غیر رسمی به عنوان معبر اصلی امداد رسانی تسلیحاتی به نیروهای حزب دمکرات سوریه (قسد) بهره برده اند، بدون اینکه دولت مرکزی عراق بر آنها نظارتی داشته باشد.

گذرگاه فیشخاپور به دلیل اینکه در حوزه استان دهوک واقع شده از سال ۹۱ قرن گذشته تا ۲۰۱۷ به طور کامل زیر نظر دولت اقلیم کردستان شعبه حزب دمکرات کردستان عراق قرار داشت.

این گذرگاه همچنین محل عبور یکی از راهبردی ترین لوله های انتقال نفت عراق از کرکوک به ترکیه (بندر جیهان) به شمار می رود و لوله دوم که در حال اجرا است به نام خط لوله «بیجی» نیز از طریق این گذرگاه به ترکیه وارد می شود.

به اعتقاد کارشناسان، حتی اگر اقلیم کردستان عراق بر نفت کرکوک مسلط شود اما کنترل گذرگاه فیشخاپور در اختیار دولت مرکزی باشد، اربیل از نفت کرکوک هیچ بهره ای نخواهد برد و بغداد می تواند، مانع صدور نفت از طریق گذرگاه فیشخاپور شود.

در عین حال فیشخاپور با منطقه راهبردی دیگری به نام «سنجار» ارتباط دارد که اخیرا دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان عراق بر سر عادی سازی شرایط در آن، به توافق مهمی رسیدند و این توافق با حمایت آمریکایی ها، دفتر سازمان ملل در بغداد و ترکیه مواجه شد.

این درحالی است که بسیاری از اهالی سنجار که از اقلیت ایزدی هستند و جریان های سیاسی در عراق با این توافق مخالفت کرده و آن را بر خلاف منافع عراق دانسته اند.
 

دور زدن توافقات با دولت مرکزی عراق    

اعتراضات اجتماعی گسترده یک هفته اخیر در کردستان عراق به خاطر دیرکرد پرداخت حقوق کارکنان دولتی و پرونده های فساد طبقه سیاسی حاکم، احزاب حاکم بر اقلیم کردستان عراق به ویژه حزب دمکرات را از احتمال دامنه دار کردن اعتراضات به مناطق تحت نفوذش نگران کرد.

بر همین اساس «مسرور بارزانی» نخست وزیر دولت اقلیم کردستان عراق طی نامه ای رسمی در هفتم دسامبر گذشته (۱۷آذرماه ۹۹) موافقت خود را با شروط دولت از جمله پرداخت درآمدهای حاصل از صدور نفت اقلیم به خزانه دولت مرکزی اعلام کرد.

درخواست رسمی جدید بارزانی از پمئپو برای حضور نظامی آمریکا در گذرگاه فیشخاپور، به باور کارشناسان، نوعی دور زدن این تعهدات اربیل به دولت مرکزی عراق است.

همین امر شاید در پس شکست آخرین دور رایزنی ها بین دولت مرکزی و دولت اقلیم کردستان عراق باشد زیرا از نگاه بغداد، اربیل با تکیه بر قدرت و حضور نظامی آمریکا در شمال عراق، می کوشد توافق ها با بغداد را از حیث محتوا بی ارزش کند.

«قباد طالبانی» رییس هیات دولتی اقلیم کردستان عراق بعد از ۱۰ روز رایزنی با دولت مرکزی عراق در بغداد، در کنفرانسی خبری امروز اعتراف کرد هنوز توافقی بین بغداد و اربیل حاصل نشده و تنها پاره ای تفاهم های مطلوب بوده است.

این درحالی است که برخی  صاحب نظران کرد از جمله «محمد یاسین» روزنامه نگار کرد در توئیتی کوتاه از شکست رایزنی ها بین بغداد و اربیل خبر داده و ادعاهای طالبانی در خصوص وجود تفاهم مطلوب بین دو طرف را تکذیب کرده است.

محمد یاسین یکی از علل شکست رایزنی ها را پیش فروش نفت کردستان عراق توسط اربیل به ترکیه تا ۲۰۲۲ عنوان کرده است.

درخواست مجدد اربیل برای حضور نظامی آمریکا در شمال عراق، بار دیگر گذرگاه راهبردی فیشخاپور که نام آن با پادشاه بزرگ ساسانی «شاهپور دوم» معروف به «ذوالاکتاف» گره زده، این منطقه را دوباره در سرفصل سوژه های خبری قرار داده است.

آخرین اخبار جهان و منطقه را در الکوثر فارسی پیگیری کنید
کانال تلگرامی الکوثر فارسی alkawtharfa@
اینستاگرام 🆔 instagram.com/alkawthar.tv