به گزارش پایگاه شبکه الکوثر، عنصر آهن برای ساخت هموگلوبین، پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز خون، که به آن‌ها امکان حمل اکسیژن در بدن را می‌دهد لازم است. اگر بدن هموگلوبین کافی نداشته باشد، بافت‌ها و ماهیچه‌ها اکسیژن کافی دریافت نکرده و کارآمدی خود را از دست می‌دهند که منجر به بیماری آنمی یا کم خونی می‌شود.

اگرچه انواع مختلف آنمی وجود دارد، کم خونی فقر آهن شایع‌ترین نوع در سراسر جهان است. از علل شایع فقر آهن می‌توان به مصرف ناکافی آهن به دلیل رژیم غذایی ضعیف یا رژیم‌های محدود کننده، بیماری التهابی روده، افزایش نیاز در دوران بارداری و ریزش خون در طی دوره‌های قاعدگی شدید یا خونریزی داخلی اشاره کرد.

علت هر چه باشد، فقر آهن می‌تواند منجر به علائم ناخوشایندی شود که بر کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارد. این موارد شامل بهداشت ضعیف، تمرکز و بهره‌وری کاری است.

علائم و نشانه‌های کمبود آهن بسته به شدت آنمی، سرعت پیشرفت آن، سن و وضعیت سلامتی فعلی شما متفاوت است. در بعضی موارد، افراد هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنند. 10 مورد از نشانه‌ها و علائم کمبود آهن وجود دارد که از شایع‌ترین آنها شروع می‌کنیم: 

1. خستگی غیرمعمول

احساس خستگی یکی از علائم بسیار شایع کمبود آهن است که بیش از نیمی از افراد مبتلا به کمبود آن را تجربه می‌کنند. علت این است که بدن برای تهیه پروتئینی به نام هموگلوبین، که در گلبول‌های قرمز یافت می‌شود، به آهن احتیاج دارد. هموگلوبین به حمل اکسیژن در بدن کمک می‌کند.

وقتی بدن هموگلوبین کافی نداشته باشد، اکسیژن کمتری به بافت‌ها و ماهیچه‌ها می‌رسد و آن‌ها را از انرژی محروم می‌کند. علاوه بر این، برای حرکت خون غنی از اکسیژن، قلب باید بیشتر کار کند که می‌تواند شما را خسته کند.

از آن‌جا که خستگی اغلب به عنوان یک قسمت عادی از زندگی پرمشغله و مدرن در نظر گرفته می‌شود، تشخیص کمبود آهن به تنهایی با این علائم دشوار است.

با این حال، بسیاری از افراد مبتلا به کمبود آهن در کنار ضعف، احساس بی‌حوصلگی، مشکل در تمرکز یا بهره‌وری ضعیف در محل کار و سطح انرژی کمی دارند.

2. رنگ پریدگی

پوست رنگ پریده و رنگ پریدگی قسمت داخلی پلک‌های پایین از دیگر علائم رایج فقر آهن است. علت رنگ قرمز خون، هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز است، بنابراین مقادیر کم در هنگام کمبود آهن باعث می‌شود تا از قرمزی خون کم شود. به همین دلیل ممکن است رنگ سالم و گلگون خون در افراد مبتلا به کمبود آهن از بین برود.

این رنگ پریدگی در افراد مبتلا به کمبود آهن می‌تواند در تمام بدن ظاهر شود یا به یک ناحیه محدود شود، مانند صورت، لثه‌ها، داخل لب‌ها یا پلک‌های پایین و حتی ناخن‌ها. این اغلب اولین موردی است که پزشکان به عنوان نشانه‌ای از کمبود آهن به دنبال آن هستند. اما باید با آزمایش خون تأیید شود. رنگ پریدگی بیشتر در موارد متوسط ​​یا شدید کم خونی مشاهده می‌شود.

اگر پلک پایین خود را به سمت پایین بکشید، لایه داخلی باید به رنگ قرمز درخشان باشد. اگر صورتی کم رنگ یا زرد رنگ است، ممکن است نشانگر کمبود آهن باشد.

3. تنگی نفس

هموگلوبین سلول‌های قرمز خون را قادر می‌سازد اکسیژن را در بدن منتقل کنند. هنگامی که هموگلوبین به علت کمبود آهن در بدن کم باشد، میزان اکسیژن رسانی نیز پایین خواهد بود. این بدان معناست که ماهیچه‌ها اکسیژن کافی برای انجام فعالیت‌های طبیعی مانند پیاده روی دریافت نمی‌کنند.

در نتیجه سرعت تنفس افزایش می‌یابد زیرا بدن سعی می‌کند اکسیژن بیشتری بدست آورد. به همین دلیل تنگی نفس یک علامت شایع است.

اگر هنگام انجام کارهای عادی و روزمره‌ای که قبلاً برایتان آسان بودند؛ مانند پیاده روی، بالا رفتن از پله‌ها یا ورزش دچار تنگی نفس می‌شوید، کمبود آهن می‌تواند علت آن باشد.

4. سردرد و سرگیجه

کمبود آهن ممکن است باعث سردرد شود.  به نظر می‌رسد این علامت نسبت به بقیه شیوع کمتری دارد و غالباً با سبکی سر یا سرگیجه همراه است. در کمبود آهن، سطح هموگلوبین پایین در گلبول‌های قرمز به معنای نرسیدن اکسیژن کافی به مغز است. در نتیجه رگ‌های خونی در مغز متورم شده و باعث فشار و سردرد می‌شوند.

اگرچه دلایل زیادی برای سردرد وجود دارد، سردردهای مکرر، عود کننده و سرگیجه می‌تواند نشانه فقر آهن باشد.

5. تپش قلب

ضربان قلب قابل توجه، که به عنوان تپش قلب نیز شناخته می‌شود، می‌تواند یکی دیگر از علائم کم خونی فقر آهن باشد. هموگلوبین پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز است که به انتقال اکسیژن در بدن کمک می‌کند.

در فقر آهن، سطح هموگلوبین پایین به معنای این است که قلب برای حمل اکسیژن باید بار بیشتری محتمل شود. این می‌تواند به ضربان قلب نامنظم منجر شود یا احساس اینکه ضربان قلب تند و غیر طبیعی است. در موارد شدید، می تواند منجر به بزرگ شدن قلب، سوفل یا نارسایی قلبی شود.

با این حال، این علائم خیلی شایع نیستند. برای تجربه آن‌ها باید مدت طولانی از کمبود آهن رنج ببرید.

6. مو و پوست خشک و آسیب‌پذیر

خشکی و آسیب دیدن پوست و مو می‌تواند از علائم کمبود آهن باشد. این امر به این دلیل است که وقتی بدن از نظر آهن دچار کمبود است، اکسیژن محدود خود را به سمت عملکردهای مهم تر مانند ارگان‌ها و سایر بافت‌های بدن هدایت می‌کند.

هنگامی که پوست و مو از اکسیژن محروم هستند، می توانند خشک و ضعیف شوند. موارد شدیدتر فقر آهن به ریزش مو مرتبط بوده است.

کاملاً طبیعی است که روزانه مقداری مو هنگام شستشو و شانه زدن بریزند، اما اگر میزان ریزش  بیشتر از حد نرمال است، می‌تواند به دلیل کمبود آهن باشد.

7. تورم و درد زبان و دهان

گاهی اوقات فقط نگاه کردن به داخل یا اطراف دهان می‌تواند سرنخی از اینکه آیا شما از کم خونی فقر آهن رنج می‌برید یا خیر بدهد. علائم شامل مواردی است وقتی که زبان متورم، ملتهب، رنگ پریده یا به طرز عجیبی صاف می‌شود.

پایین بودن هموگلوبین در فقر آهن می‌تواند باعث لکه دار شدن زبان شود، در حالی که سطوح پایین میوگلوبین می‌تواند باعث درد، صافی و تورم آن شود. میوگلوبین پروتئینی در سلول‌های قرمز خون است که از عضلات پشتیبانی می‌کند، مانند عضله‌ای که زبان را تشکیل می‌دهد.

کمبود آهن همچنین می‌تواند باعث خشکی دهان، ترک‌های قرمز رنگ در گوشه‌های دهان یا زخم‌های دهان شود.

8. پاهای بی‌قرار

فقر آهن به سندرم پای بی‌قرار مرتبط بوده است. سندرم پای بی قرار احساس نیاز شدید برای تکان دادن پاها در حالت استراحت است. همچنین می‌تواند باعث احساس خارش ناخوشایند و عجیب در پاها شود. معمولاً شب‌ها بدتر است، به این معنی که مبتلایان ممکن است برای خوابیدن زیاد تلاش کنند.

دلایل سندرم پای بی قرار کاملاً درک نشده است. با این حال، تصور می شود تا 25٪ از افراد مبتلا به سندرم پای بی‌قرار، کم خونی فقر آهن دارند و هر چه سطح آهن پایین‌تر باشد، علائم آن نیز بدتر است.

9. ناخن‌های شکننده یا قاشقی شکل

یکی از علائم بسیار ناشایع کمبود فقر آهن، ناخن‌های شکننده یا قاشقی شکل است، شرایطی به نام کولیونشیا. این مشکل اغلب با ناخن‌های شکننده آغاز می شود که به راحتی شکسته شده و ترک برمی دارند. در مراحل بعدی کمبود آهن، ناخن هایی به شکل قاشق می‌توانند ایجاد شوند که وسط ناخن فرو رفته و لبه‌های آن بلند می شود تا ظاهری گرد مانند یک قاشق پیدا کند.

با این حال، این یک عارضه جانبی نادر است و معمولاً فقط در موارد شدید آنمی فقر آهن مشاهده می‌شود.

10. سایر علائم بالقوه

چندین نشانه دیگر وجود دارد که می‌تواند بیانگر آهن کمبود آهن باشد. این‌ها معمولاً خیلی شایع نیستند و به غیر از کمبود آهن با بسیاری از شرایط دیگر ارتباط دارند.

علائم دیگر کم خونی فقر آهن عبارتند از:

• هوس‌های عجیب: هوس کردن غذاهای عجیب و غریب یا مواد غیر غذایی «پیکا» نام دارد. معمولاً میل به خوردن یخ، خاک رس، خاک، گچ یا کاغذ است و می تواند نشانه کمبود آهن باشد. همچنین می‌تواند در دوران بارداری نیز رخ دهد.

• احساس اضطراب: عدم وجود اکسیژن موجود در بافت‌های بدن در کمبود آهن ممکن است باعث احساس اضطراب شود. با این حال، با اصلاح سطح آهن، این مورد بهبود یافته یا حل می‌شود.

• دست و پای سرد: کمبود آهن به معنای کمبود اکسیژن‌رسانی به دست‌ها و پاها است. ممکن است برخی از افراد به طور کلی احساس سرما کنند یا دست و پایشان سرد شود.

• عفونت‌های مکرر: از آنجا که آهن برای سیستم ایمنی سالم مورد نیاز است، فقدان آن ممکن است باعث شود بیشتر از حالت عادی مستعد بیماری‌ها باشید.

خلاصه: از دیگر علائم کمبود آهن ممکن است علاقه به خوردن مواد عجیب، احساس اضطراب، سردی دست و پا و افزایش خطر عفونت باشد.

اگر فکر می‌کنید دچار کمبود آهن هستید چه باید کرد؟

اگر فکر می‌کنید نشانه‌ها یا علائم کمبود آهن را دارید باید برای مراجعه به پزشک اقدام کنید. آزمایش خون ساده تأیید می‌کند که آیا شما کم خونی فقر آهن دارید یا خیر. اگر پزشک تأیید کرد که فقر آهن دارید، احتمالاً با افزایش دریافت آهن از رژیم غذایی یا با مکمل‌های آهن، می‌توانید آن را به راحتی درمان کنید.

هدف اصلی درمان، بازگرداندن سطح هموگلوبین به حالت عادی و پر کردن ذخایر آهن است. در حد امکان اطمینان حاصل کنید که به مقدار کافی آهن از طریق رژیم غذایی دریافت می‌کنید. فقط در صورت توصیه پزشک، مکمل‌ها را مصرف کنید.

در انتها این پزشک است که تعیین می‌کند کم خونی دارید یا نه.

1. غذاهای غنی از آهن بخورید.

اگر پزشک فکر می کند که کمبود آهن شما به دلیل کمبود آهن در رژیم غذایی است، غذاهای غنی از آهن که به تقویت جذب آهن کمک می‌کند بخورید، مانند:

• گوشت قرمز و مرغ

• سبزیجات تیره، برگدار مانند اسفناج و کلم

• میوه‌های خشک مانند کشمش و زردآلو

• نخود فرنگی، لوبیا و سایر حبوبات

• غذای دریایی

• غذاهای غنی از آهن

• دانه‌ها و مغزیجات

نکته مهم اینکه، خوردن ویتامین C به بدن کمک می‌کند تا آهن را بهتر جذب کند. اطمینان حاصل کنید که به اندازه کافی غذاهای سرشار از ویتامین C، مانند میوه و سبزیجات در برنامه غذایی خود دارید.

ویتامین C به جذب این مواد غذایی غنی از آهن کمک می‌کند.

همچنین اجتناب از غذاهای خاصی که می‌توانند در مصرف زیاد مانع از جذب آهن شوند، ممکن است مفید باشد. این‌ها شامل چای و قهوه و غذاهای پر کلسیم مانند لبنیات و غلات سبوس‌دار است.

2. در صورت توصیه پزشک از مکمل‌های آهن استفاده کنید.

به طور کلی، شما فقط باید یک مکمل آهن و آن هم به عنوان آخرین راه حل و در صورت توصیه پزشک مصرف کنید. اگر نتوانید سطح آهن خود را تنها از طریق رژیم غذایی بازیابی کنید، این راه حل مناسبی است.

اگر مکمل آهن مصرف می‌کنید، همراه آن آب پرتقال بنوشید تا جذب آهن را تقویت کند.

به خاطر داشته باشید که مصرف مکمل‌های آهن می‌تواند چند عارضه ناخوشایند داشته باشد. این موارد شامل درد معده، یبوست یا اسهال، سوزش قلب، حالت تهوع و مدفوع سیاه است.

با این حال، این عوارض معمولاً با گذشت زمان کاهش می‌یابد و بستگی به دوز آهن مصرفی شما دارد. 

برای اطلاع از آخرین خبرهای ایران و جهان اینجا کلیک کنید

از صفحه ندای نور الکوثر فارسی هم دیدن کنید