جهان بعد از کرونا چگونه خواهد بود؟

دو شنبه 4 فروردین 1399 - 18:36:53
جهان بعد از کرونا چگونه خواهد بود؟

تهران- الکوثر: پایگاه اینترنتی نشریه فارن پالسی در مقاله‌ای با عنوان «جهان در دوره بعد از ویروس کرونا چگونه خواهد بود؟» نظر تعدادی از اندیشمندان و صاحبنظران مطرح جهان را در این زمینه جویا شد.

به گزارش پایگاه شبکه الکوثر،  پایگاه اینترنتی نشریه فارن پالسی در مقاله‌ای با عنوان «جهان در دوره بعد از ویروس کرونا چگونه خواهد بود؟» نظر تعدادی از اندیشمندان و صاحبنظران مطرح جهان را در این زمینه جویا شد. آنچه که در زیر می‌آید نظرات مطرح شده توسط این افراد است.
شیوع جهانی ویروس کرونا، همانند پدیده‌هایی نظیر سقوط دیوار برلین یا ورشکستگی بانک لیمن برادرز (چهارمین بانک سرمایه‌گذاری در آمریکا پس از گلدمن ساکس، مورگان استنلی و مریل لینچ، که در زمینه مدیریت سرمایه‌گذاری و بانکداری اختصاصی فعالیت می‌کرد.
بانک لیمن برادرز در پی بحران مالی ۲۰۱۲–۲۰۰۷ در تاریخ ۱۵ سپتامبر ۲۰۰۸ اعلام ورشکستگی نمود، که بزرگترین ورشکستگی در آمریکا به‌شمار می‌آید) یک رویداد ویرانگر در سطح جهانی است که دارای تبعاتی گسترده است و ما به تازگی به درک برخی از تبعات آن موفق شده ایم. ما صرفا تا این حد را می‌دانیم که: این بیماری همانگونه که باعث از بین رفتن زندگی افراد، ایجاد اختلال در بازار‌ها و افشای توانایی یا ناتوانی دولت‌ها شده است در آینده نیز باعث ایجاد تغییراتی دائمی در قدرت سیاسی و اقتصادی خواهد شد و این تغییرات به شیوه‌هایی خواهد بود که بعدا مشخص خواهد شد.
برای کمک به درک بهتر این تغییرات همزمان با گسترش این بحران، فارن پالسی از ۱۲ اندیشمند پیشرو در سراسر جهان خواست پیش بینی‌هایی خود را درباره نظم جهانی بعد از شیوع این بیماری مطرح کننند.

* استیون ام. والت
جهانی با گشایش، رونق و آزادی کمتر

این واگیری جهانی باعث تقویت دولت‌ها و قدرت گرفتن ملی گرایی خواهد شد. دولت‌های مختلف برای مدیریت کردن بحران، از اقدامات فوق العاده‌ای استفاده خواهند کرد و بسیاری از آن‌ها بعد از پایان یافتن بحران تمایلی به کنار گذاشتن این اختیارات جدید نخواهد داشت.
بیماری کووید-۱۹ روند تغییر قدرت و نفوذ از سمت غرب به شرق را تسریع خواهد کرد. کره جنوبی و سنگاپور به بهترین شکل واکنش داده اند و چین نیز بعد از اشتباهات اولیه، واکنش خوبی از خود نشان داد. ولی واکنش اروپا و آمریکا در مقام مقایسه، کند و نامنظم بوده و هرچه بیشتر به وجهه و نام غرب آسیب رسانده است.
چیزی که تغییر نخواهد کرد ماهیت متعارض سیاست‌های جهانی است.
مواردقبلی شیوع بیماری‌ها نظیر اپیدمی آنفلوآنزای سال‌های ۱۹۱۸ و ۱۹۱۹ باعث پایان یافتن رقابت میان قدرت‌ها و یا شروع عصر جدیدی از همکاری‌های جهانی نشد. بیماری کووید-۱۹ نیز باعث این امر نخواهد شد. ما شاهد عقب نشینی بیشتر از روند سریع جهانی سازی خواهیم بود، زیرا مردم کشور‌ها برای محافظت از خود، به دولت هایشان چشم خواهند دوخت و دولت‌ها و شرکت‌ها نیز به دنبال راه‌هایی برای کاستن از آسیب پذیری‌های خود خواهند بود.
خلاصه این بیماری باعث ایجاد جهانی خواهد شد که گشایش، رونق و آزادی کمتری دارد. البته می‌توانست اینگونه هم نباشد، ولی ترکیب یک ویروس مرگبار، برنامه ریزی‌های ناکافی و رهبری ناتوان باعث شده است که انسانیت وارد یک مسیر جدید و نگران کننده شود.

* رابین نیبلت
پایان جهانی سازی به آن شکلی که ما آن را می‌شناسیم

همه گیری جهانی ویروس کرونا می‌تواند به منزله پایان یافتن روند جهانی سازی اقتصادی باشد. قدرت روز افزون نظامی و اقتصادی چین هر دو حزب آمریکا را وادار کرده است به دنبال جدا کردن این کشور از فناوری‌های پیشرفته با منبع آمریکایی و نیز بحث مالکیت حقوق معنوی باشند. آمریکا حتی تلاش کرده است با اعمال فشار به هم پیمانان خود آن‌ها را وادار به پیروی از این مسیر کند. افزایش فشار سیاسی و اجتماعی برای برآورده کردن اهداف تعیین شده در زمینه کاهش تولید کربن باعث شده است بحث وابستگی بسیاری از شرکت‌ها به زنجیره تامین از مناطق دور دست با تردید‌هایی واقع شود. اکنون بیماری کووید-۱۹ باعث شده است دولت ها، شرکت‌ها و جوامع مختلف ظرفیت و توانایی خود را برای مقابله با دوران طولانی مدت انزوای خودخواسته اقتصادی تقویت کنند.
در این شرایط به نظر غیرمحتمل می‌رسد که جهانیان به ایده جهانی سازی بازگردند؛ ایده‌ای که به نفع طرفین بود و خصیصه اصلی اوایل قرن ۲۱ بود. بدون وجود مشوق و انگیزه برای حفاظت از منافع مشترک حاصل از یکپارچگی اقتصادی در جهان، بنای حکمرانی اقتصادی جهانی که در قرن ۲۰ ایجاد شد رو به تحلیل خواهد گذاشت. رهبران سیاسی برای حفظ همکاری‌های بین المللی و عدم سقوط به رقابت‌های ژئوپلتیک آشکار نیاز به نظم و خویشتنداری قابل توجهی خواهند داشت.
رهبران کشور‌ها از طریق ثابت کردن این مطلب به شهروندان خود که آن‌ها قادر به مدیریت بیماری کووید-۱۹ هستند برای آن‌ها سرمایه سیاسی به همراه خواهد آورد. ولی آن‌هایی که در این مسیر ناکام هستند در معرض این وسوسه خواهند بود که دیگران را به خاطر ناکامی خود سرزنش کنند.

* کیشور ماهبوبانی
جهانی سازی با محوریت بیشتر چین

واگیری جهانی کووید-۱۹ باعث تغییرات بنیادین در مسیر‌های اقتصادی جهانی نخواهد شد بلکه باعث شتاب یافتن تغییری خواهد شد که از قبل شروع شده بود و آن عبارتست از دور شدن از جهانی سازی با محوریت آمریکا به سمت جهانی سازی با محوریت بیشتر چین.
چرا این روند ادامه خواهد یافت؟ زیرا که مردم آمریکا اعتماد خود را به جهانی سازی و تجارت بین المللی از دست داده اند. چه دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا باشد و چه نباشد، از دید مردم آمریکا توافقنامه‌های تجارت آزاد سمی و مهلک هستند. ولی چینی‌ها برعکس اعتماد خود را از دست نداده اند. چرا؟ دلایل تاریخی عمیقی در این میان وجود دارد. رهبران چین اکنون به خوبی می‌دانند که سده تحقیر این کشور در بین سال‌های ۱۸۴۲ تا ۱۹۴۹ نتیجه سستی و ضعف اراده این کشور و نیز تلاش بیهوده رهبران آن برای بریدن این کشور از بقیه جهان بود؛ و بر عکس خیزش اقتصادی این کشور در چند دهه گذشته نیز نتیجه تعامل جهانی آن بوده است. مردم چین انفجار اعتماد فرهنگی خود را تجربه کرده اند. آن‌ها معتقدند در هر جایی می‌توانند رقابت کنند.
در نتیجه همانگونه که من در کتاب جدید خودم به نام «آیا چین برنده شده است؟» مشخص کردم آمریکا دو گزینه پیش رو دارد. اگر هدف آمریکا حفظ برتری جهانی است باید به لحاظ سیاسی واقتصادی وارد یک رقابت ژئوپلتیک مجموع صفر با چین شود. ولی اگر هدف آمریکا بهبود رفاه مردم آمریکاست، مردمی که وضعیت اجتماعی آن‌ها وخیم شده است، می‌بایست با چین همکاری کند. مشاوره عاقلانه این خواهد بود که همکاری گزینه بهتری است. ولی با توجه به فضای سیاسی سمی آمریکا در قبال چین، این توصیه عاقلانه شاید راه به جایی نبرد.

* جی. جان ایکنبری
دموکراسی از پوسته خود بیرون خواهد آمد

در کوتاه مدت، بحران کنونی به شدت مناظرات کمپ‌های مختلف حاضر در راهبرد بزرگ غرب خواهد افزود. ناسیونالیست‌ها و مخالفان جهانی شدن، مخالفان چین و حتی لیبرال‌های طرفدار ایده انترناسیونالیسم در شرایط کنونی، شواهدی دال بر ضرورت عمل به دیدگاه‌های خود خواهند یافت. با توجه به خسارت‌های اقتصادی و نابودی اجتماعی که در حال رخ دادن است، تصور کردن چیزی غیر از تقویت حرکت به سمت ناسیونالیسم، رقابت میان قدرت‌های بزرگ و نیز فاصله گرفتن‌های راهبردی دشوار خواهد بود.
ولی همانند دهه سی و چهل میلادی در قرن گذشته، ممکن است یک جریان متضاد به آهستگی شکل گیرد، جریان اینترناسیونالیسمی مشابه آنچه که فرانکلین دی. روزولت و برخی دیگر از سیاستمداران در دوره قبل از جنگ و همزمان با آن بیان می‌کردند. سقوط اقتصاد جهانی در دهه سی نشان دهنده میزان ارتباط جوامع مدرن به همدیگر و نیز چگونگی آسیب پذیری آن‌ها در برابر آن چیزی بود که روزولت از آن با عنوان شیوع یاد می‌کرد. آمریکا بیشتر از آنکه به وسیله قدرت‌های بزرگ دیگر تهدید شود توسط نیرو‌های عمیق روند مدرنیته تهدید می‌شد. چیزی که روزولت و سایر اینترناسیونالیست‌ها به دنبال آن بودند یک نظم جهانی پساجنگی بود که یک نظام باز را مبتنی بر اشکال جدید حفاظت و ظرفیت‌های مدیریت وابستگی‌های متقابل ایجاد می‌کرد. آمریکا دیگر نمی‌توانست در داخل مرز‌های خود مخفی شود با این حال فعالیت کردن در یک نظم جدید پساجنگی نیز نیازمند ایجاد یک زیرساخت جهانی برای همکاری‌های چندجانبه بود.
در نتیجه آمریکا و سایر دموکراسی‌های غربی این بار نیز احتمالا از مسیر مشابهی از مجموعه واکنش‌ها عبور کنند، واکنش‌هایی که تحت تاثیر حس آسیب پذیری است. این واکنش‌ها در ابتدا ممکن است ناسیونالیستی‌تر باشد، ولی در دراز مدت این دموکراسی‌ها با بیرون آمدن از پوسته خود شکل جدیدی را از اینترناسیونالیسم عملگرایانه و حفاظتی خواهند یافت.

* شانون کی. اونیل
سود کمتر، ولی ثبات بیشتر

کووید ۱۹ در حال ضربه زدن به اصول اساسی تولید جهانی است. شرکت‌ها اکنون به بازنگری در و کاستن از زنجیره‌های تامین چندملیتی و چند مرحله‌ای خواهند شد که امروزه بر روند تولید مسلط است.
زنجیره‌های جهانی تامین پیشتر از این نیز تحت فشار وانتقاد قرار گرفته بود که دلیل آن به لحاظ اقتصادی افزایش هزینه‌های کارگری در چین، جنگ تجاری دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و نیز پیشرفت‌های صورت گرفته در بخش روبات ها، اتوماسیون و چاپ سه بعدی است.

از منظر سیاسی نیز از دست رفتن مشاغل به ویژه در اقتصاد‌های پیشرفته به این روند دامن زده بود. کووید-۱۹ اکنون بسیاری از این ارتباطات را از بین برده است: تعطیلی کارخانه‌ها در مناطق گرفتار ویروس باعث شده است تولید کنندگان دیگر و حتی بیمارستان ها، تولیدکننندگان دارو، سوپرمارکت‌ها و خرده فروشی‌ها از دسترسی به محصولات مورد نظر محروم شوند.
دولت‌ها وارد عرصه شده و صنایع راهبردی خود را مجبور خواهند کرد ذخایر و طرح‌های حمایتی داخلی را برای کاستن از وابستگی به این زنجیره‌های تامین برای خود تدوین کنند. سود و نفع کاهش خواهد یافت، ولی ثبات تامین بالا خواهد رفت.

* شیوشانکار منون
این واگیر جهانی می‌تواند به یک هدف مفید خدمت کند.

با اینکه روز‌های اول است، ولی سه چیز آشکار به نظر می‌رسد. اولا اینکه شیوع ویروس کرونا باعث تغییر سیاست‌های ما چه در داخل کشور‌ها و چه در رابطه میان کشور‌ها خواهد شد. جوامع و حتی افراد لیبرال و آزادگرا به سمت قدرت دولت‌ها بازگشته اند. موفقیت نسبی دولت در غلبه بر این همه گیری و تاثیرات اقتصادی آن باعث تشدید یا تضعیف موضوعات امنیتی و قطبیت‌های اخیر در درون جوامع خواهد شد. در هر حال، دولت‌ها بار دیگر به موضوع اصلی تبدیل شده اند. تجربه تا کنون نشان می‌دهد که مستبد‌ها یا پوپولیست‌ها در مدیریت این بحران بهتر از بقیه نیستند. در واقع، کشور‌هایی نظیر کره جنوبی و تایوان که واکنش اولیه از خود نشان دادند و موفق هم بودند کشور‌هایی دموکراتیک هستند نه کشور‌هایی که تحت اداره رهبران پوپولیست یا مستبد قرار دارند.
ثانیا شرایط کنونی به معنی پایان جهان مرتبط به هم نیست. خود این واگیری جهانی دلیلی بر وابستگی ما به همدیگر است. ولی در همه جوامع نوعی چرخش به درون و تلاش برای پیدا کردن استقلال و کنترل سرنوشت وجود دارد. ما به سمت جهانی حرکت می‌کنیم که فقیرتر، خسیس‌تر و کوچک‌تر است.
ثالثا نشانه‌هایی از امید و منطق دیده می‌شود. هند در طرحی ابتکاری، ویدئو کنفرانسی را با شرکت رهبران جنوب آسیا برگزار کرد تا یک واکنش مشترک منطقه‌ای نسبت به این تهدید تدوین شود. اگراین واگیری باعث شود ما به یکباره متوجه منافع حاصل از همکاری‌های چندجانبه در قبال مسائل بزرگ جهانی شویم، این ویروس توانسته است به یک هدف مفید خدمت کند.

* جوزف نای
قدرت آمریکا به یک راهبرد جدید نیاز خواهد داشت

ترامپ در سال ۲۰۱۷ یک راهبرد جدید امنیت ملی را اعلام کرد که تمرکز آن روی رقابت قدرت‌های بزرگ است. کووید-۱۹ ناکافی بودن این راهبرد را نشان می‌دهد. حتی اگر آمریکا به برتری خود به عنوان یک قدرت بزرگ ادامه دهد نمی‌تواند به تنهایی از امنیت خود حفاظت کند. همانگونه که ریچارد دانزیگ در سال ۲۰۱۸ این مسئله را به شکل خلاصه بیان کرد «فناوری‌های قرن ۲۱ نه تنها از منظر توزیع بلکه از منظر تبعات و پیامدهایشان نیز جهانی هستند. عوامل بیماری زا، سیستم‌های هوش مصنوعی، ویروس‌های رایانه‌ای و تشعشعات رادیواکتیوی که دیگران ناخواسته ایجاد کنند می‌توانند به همان اندازه که مشکل آنهاهستند مشکل ما نیز باشند. برای نظارت بر ریسک‌های مشترک متعدد باید هنجارها، پیمان‌ها و نظام‌های مشترکی شکل گیرد.»
در بحث تهدیدات فراملی نظیر کووید-۱۹ و تغییرات آب و هوایی فکر کردن به برتری قدرت آمریکا بر سایر کشور‌ها کافی نیست. کلید موفقیت این است که اهمیت تشریک قدرت با دیگران را نیز بیاموزیم. همه کشور‌ها منافع ملی خود را در اولویت قرار می‌دهند در این میان سئوال مهم این است که این منفعت چه اندازه گسترده یا محدود تعریف شده است. کووید-۱۹ نشان داد ما نتوانسته ایم راهبرد خود را با این جهان جهان تطبیق دهیم.

* جان آلن
تاریخ کووید-۱۹ توسط افراد پیروز نوشته خواهد شد

همانگونه که همواره روند اینگونه بوده است تاریخ کووید-۱۹ نیز توسط آن‌هایی نوشته خواهد شد که بر این بحران غلبه کرده اند. همه کشور‌ها و همه افراد فشار اجتماعی این بیماری را به شکل‌هایی جدید و قوی احساس می‌کنند. بی تردید آن کشور‌هایی که به برتری دست یابند حال چه به سبب سیستم‌های اقتصادی و سیاسی بی نظیر خود یا از منظر بهداشت عمومی، در برابر کشور‌هایی که به نتیجه‌ای متفاوت و ویرانگر دست یافته اند اعلام پیروزی خواهند کرد. برای برخی‌ها این امر به منزله یک پیروزی بزرگ و قاطع برای دموکراسی، چندجانبه گرایی و مراقبت‌های بهداشتی همه گیری خواهد بود و برای برخی نیز نشان دهنده منافع مشخص حاصل از حاکمیت‌های استبدادی و قاطع خواهد بود.
در هر حال این بیماری باعث تغییرات در ساختار بین المللی قدرت خواهد شد، تغییراتی که ما شاید در ابتدای درک و تصور کردن آن‌ها باشیم. کووید ۱۹ باعث کاهش فعالیت اقتصادی و افزایش تنش‌ها میان کشور‌ها خواهد شد. در دراز مدت، این واگیری جهانی باعث کاهش قابل توجه ظرفیت تولید اقتصادی جهانی خواهد شد. نظام بین المللی تحت فشار زیادی قرار خواهد گرفت که نتیجه آن بی ثباتی بیشتر و افزایش مناقشات در داخل کشور‌ها و نیز میان کشور‌های مختلف خواهد شد.

* لاری گرت
مرحله‌ای جدید و ویژه در سرمایه داری جهانی

شوک اصلی وارد شده به نظام مالی و اقتصادی جهانی درک این موقعیت است که زنجیره‌های تامین و شبکه‌های توزیع جهانی شدیدا در برابر اختلال‌های ایجاد شده آسیب پذیر است. به این جهت واگیری ویروس کرونا نه تنها تاثیرات ا قتصادی درازمدت خواهد داشت بلکه به یک تغییر رادیکال‌تر نیز منتهی خواهد شد. جهانی شدن به شرکت‌ها اجازه داد تولید را در اقصی نقاط جهان راه بیاندازند و محصولات آن را به شکلی لحظه‌ای در اختیار بازار‌ها قرار دهند و از این طریق هزینه‌های انبارکردن و ذخیره سازی را دور بزنند. محصولاتی که برای بیش از چند روز در قفسه‌ها باقی می‌ماند از منظر بازار، به عنوان یک شکست در نظر گرفته می‌شدند. زنجیره تامین می‌بایست به شکلی دقیق و منظم منبع یابی شده و سپس در سطحی جهانی هماهنگ می‌شد. کووید ۱۹ نشان داد که عوامل بیماری زا نه تنها قادر به مبتلا کردن افراد هستند بلکه می‌توانند نظام تامین لحظه‌ای کالا‌ها ومحصولات را نیز مختل کنند.
با توجه به گستردگی زیان‌های مالی جهانی از ماه فوریه تا کنون، این احتمال وجود دارد که بعد از بحران کنونی، شرکت‌ها درباره الگوی تامین لحظه‌ای کالا‌ها و گستره توزیع جهانی مراحل تولید بازنگری کنند. نتیجه آن می‌تواند یک مرحله جدید در سرمایه داری جهانی باشد که در آن زنجیره‌های تولید به داخل کشور نزدیک‌تر می‌شود. این امر شاید در کوتاه مدت منافع شرکت‌ها را کاهش دهد، ولی باعث خواهد شد میزان تاب آوری کل سیستم بیشتر شود.

* ریچارد هاس
موارد بیشتری از کشور‌های ناکام

واژه دائمی چیزی نیست که من به آن علاقه داشته باشم، زیرا هیچ چیز دائمی نیست یا حداکثر اینکه کمتر چیزی دائمی است. با این حال به نظر من بحران ویروس کرونا دست کم برای چندین سال بیشتر دولت‌های جهان را وادار خواهد کرد به درون گرایی روی آورند و به جای تمرکز روی اتفاقاتی که در اطراف روی می‌دهد روی ان چیز‌هایی متمرکز شوند که در داخل مرز‌ها روی می‌دهد. با توجه به ضرورت اختصاص منابع برای بازسازی داخلی و مقابله با تبعات اقتصادی بحران، از نظر من، با توجه به ضعف و آسیب پذیری زنجیره تامین، ما شاهد حرکت بیشتر به سمت خودکفایی گزینشی، مخالفت بیشتر با مهاجرت گسترده و حتی تعهد و تمایل کم برای مقابله با مشکلات منطقه‌ای یا جهانی خواهیم بود.
من انتظار دارم کشور‌های زیادی در بهبود یافتن ازاین بحران دچار مشکل شوند و در نتیجه ضعف کشور‌ها یا پدیده کشور‌های شکست خورده و ناکام به یکی از ویژگی‌های بارز جهان تبدیل خواهد شد. این بحران احتمالا به وخامت کنونی روابط چین و آمریکا دامن زده و یکپارچه سازی اروپا را نیز تضعیف کند. در سمت مثبت نیز ما شاهد تقویت روند مدیریت جهانی بهداشت عمومی خواهیم بود. ولی در کل بحرانی که ریشه در جهانی شدن دارد به جای اینکه تمایل جهانی برای مقابله با آن را تقویت کند باعث تضعیف آن خواهد شد.

*کوری شیک
آمریکا در آزمون رهبری شکست خورد

آمریکا به سبب منفعت طلبی محدود دولت آن و نیز ناتوانی مخربش، دیگر به عنوان رهبر بین المللی در نظر گرفته نخواهد شد. اگر سازمان‌های بین المللی اطلاعات بیشتر و فوری تری فراهم می‌کردند تا دولت‌ها زمان بیشتری را برای کسب آمادگی و هدایت منابع به سمت نیاز‌ها داشته باشند، تاثیرات جهانی این شیوع جهانی می‌توانست به شکل قابل توجهی کاهش یابد. واشنگتن در آزمون رهبری شکست خورد.

* نیکلاس برنز
ما در همه کشور‌ها شاهد قدرت روح بشری هستیم

کووید-۱۹ بزرگترین بحران جهانی قرن حاضر است که عمق و گستره عظیمی دارد. این بحران بهداشتی، همه هفت میلیارد و هشتصد میلیون انسان حاضر در زمین را تهدید می‌کند. بحران اقتصادی و مالی حاصل از آن می‌تواند از نظر تاثیر از رکود بزرگ سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ نیز بیشتر باشد. هر بحرانی می‌تواند شوکی بزرگ باشد که نظام بین المللی و توازن قدرت را به شیوه‌ای که ما می‌شناسیم دچار تغییرات بنیادین کند.
تا کنون همکاری بین المللی به شکل تاسف آوری ناکافی بوده است. اگر آمریکا و چین به عنوان دو کشور قدرتمند دنیا نتوانند اختلافات خود را درباره مسئول اصلی بحران کنونی کنار بگذارند و به شیوه‌ای موثرتر هدایت تلاش‌ها برای مقابله با ان را بر عهده بگیرند، اعتبار هر دو کشور به شکل قابل توجهی آسیب خواهد دید. اگر اتحادیه اروپا نتواند کمک‌های هدفمند بیشتری دراختیار ۵۰۰ میلیون شهروند خود قرار دهد ممکن است در آینده حکومت‌های ملی، سهم بیشتری از اختیارات خود را از بروکسل بازپس بگیرند. در آمریکا نیز مهمترین مسئله توانایی دولت فدرال در ارائه اقداماتی موثر برای مقابله با بحران است.
ولی در همه کشور‌ها شاهد نمونه‌های فراوانی از قدرت روح بشری هستیم، پزشکان، پرستاران، رهبران سیاسی و مردم عادی که از خود قدرت هدایت و تاب اوری نشان می‌دهند. این امر این امیدواری را ایجاد می‌کند که مردان و زنان سراسر جهان بتوانند در واکنش نشان دادن به این چالش فوق العاده به پیروزی دست یابند.


دو شنبه 4 فروردین 1399 - 16:54:3