تهران- الکوثر:  حدود دو ماه قبل سعد حریری نخست‌وزیر دولت پیشبرد امور لبنان پس از آغاز اعتراضات مردمی٬ به طور ناگهانی استعفای خود را از سمت نخست‌وزیری اعلام و تاکید کرد که دیگر هرگز به دولت باز نخواهد گشت. شاید باور اینکه شخصی مانند سعد حریری با روحیه جاه‌طلبی و نیز سابقه خانوادگی او که حاکی از علاقه خاندان حریری به قدرت و البته ثروت است٬ به طور کامل از صحنه سیاسی لبنان خارج شده کمی دشوار به نظر می‌رسید.

در این میان حدس و گمان‌های زیادی درباره دلایل استعفای حریری و اینکه چه عوامل و یا چه کسانی پشت این تصمیم او بودند٬مطرح شد. اما آنچه که از دلایل استعفای حریری مهم تر است٬ قصد و نیت او و بازی‌گردانانش از این تصمیم است. جبهه‌گیری و مواضع منفی و تند سعد حریری ضد حزب‌الله از ابتدای روی کار آمدنش کاملا مشهود بود و بارها نیز از تریبون‌های مختلف آن را اعلام کرده است.

از سوی دیگر ارتباط گرم و صمیمانه نخست‌وزیر مستعفی لبنان با غرب و آمریکا و به‌ویژه عربستان که دشمنان مشترک حزب‌الله به شمار می‌روند٬ بر کسی پوشیده نیست. همچنین باید اشاره کنیم که حزب‌الله همواره به مثابه سدی در برابر خواسته‌های آمریکایی-سعودی حریری در لبنان بوده است. با این تفاسیر عجیب نیست که شخص حریری برای حذف حزب‌الله از دولت و کمرنگ کردن نقش مردمی آن تلاش کند.

طبق مطالبی که گفته شد می‌توانیم نتیجه بگیریم که یک ارتباط موازی میان علت استعفای سعد حریری از نخست‌وزیری لبنان و قصد و هدفی که پشت این تصمیم بود وجود دارد. با نگاهی گذرا و با کمی تامل درباره سناریوهایی که حریری پس از اعلام استعفایش به راه انداخت٬ به راحتی متوجه این امر می‌شویم.

طبق شواهد٬ سعد حریری تحت فشار آمریکا و عربستان مجبور به استعفا شد؛ اما علت این فشار چه بود؟ گفتیم که حزب‌الله دشمن مشترک غرب و آمریکا و عربستان است و آنها همواره با سناریوهای مختلف به دنبال مقابله با مقاومت و اول از همه حذف حزب‌الله از صحنه سیاسی لبنان بوده‌اند و حریری می‌توانست به عنوان پلی برای رسیدن به این هدف باشد.

در واقع استعفای حریری یک هدف اصلی را دنبال می‌کرد: حذف حزب‌الله از دولت لبنان. در اینجا به مانورهای حریری برای بازگشت به دولت باز می‌گردیم: حریری اعلام کرد که هرگز به دولت بازنخواهد گشت٬ اما تنها چند روز بعد حرف خود را نقض و اعلام کرد که برای بازگشت به دولت آماده است؛ اما به شرط! شرط نخست‌وزیر مستعفی لبنان برای بازگشت به دولت تشکیل یک دولت تکنوکرات بود که البته تشکیل چنین دولتی در لبنان تقریبا غیرممکن به نظر می‌رسد.

سعد حریری با این پیشنهاد درواقع قصد داشت سایر احزاب سیاسی را به نوعی فدای نیت خود یعنی حذف حزب‌الله از دولت کند؛ چرا که نمی‌توانست علنا بگوید که به شرط کناررفتن حزب‌الله از صحنه سیاسی کشور٬ به دولت باز می‌گردد. بنابراین گمان می‌کرد با تشکیل یک دولت تکنوکرات٬ هم حزب‌الله از دولت کنار می‌رود و هم اتهامی متوجه حریری مبنی بر مخالفت با حزب الله و یا همکاری با آمریکا و عربستان نخواهد شد. او برای تحقق این امر اصرار زیادی کرد اما به نتیجه نرسید و مجددا عدم مداخله خود در امور مربوط به تشکیل دولت را اعلام کرد.

اما حریری به هیچ‌وجه دست‌بردار از قدرت نبوده و به همین دلیل با یک مانور و سناریوی جدید٬ به صحنه دولت لبنان و البته تیتر خبرها برگشت. بازی تازه او پیشنهاد گزینه برای نخست‌وزیری لبنان بود که بعدا اخباری رسید مبنی بر اینکه او با همه این گزینه‌ها در ارتباط بوده و به نوعی با آنها تبانی کرده بود که پاسخ درست و روشنی درباره تصمیم خود برای پذیرش و یا عدم پذیرش این مسئولیت ندهند. در اینجا قصد حریری٬ همان بازی قدیمی خانوادگی وی یعنی بازی با زمان و متوقف کردن آن به نفع خودش بود.

بارزترین گزینه‌ای که سعد حریری برای نخست‌وزیری لبنان پیشنهاد کرد٬ محمد الصفدی از وزرای سابق لبنان بود که علاوه بر سوابق تاریک در پست وزارتی٬ پرونده‌های فساد او نیز مشهود بود؛ آن هم زمانی که هدف اصلی اعتراضات مردمی لبنان مقابله با فساد در کشور است! از نظر حریری این سناریو کارسازتر بود؛ چرا که از یک‌سو می‌دانست این گزینه‌ها چالش برانگیز بوده و رایزنی درباره آنها زمان زیادی می‌برد و این به نفع حریری است٬ از سوی دیگر او می‌خواست با این کار جنبش امل و حزب‌الله را در مقابل مردم قرار دهد! اما چگونه؟

نخست‌وزیر دولت پیشبرد امور لبنان گمان می‌کرد که جنبش امل و حزب‌الله هیچگاه با چنین گزینه‌هایی موافقت نمی کنند؛ بنابراین او می‌تواند این دو را مانع اصلی تشکیل دولت لبنان و البته خروج کشور از بحران کنونی معرفی کند. اما این مانور حریری نیز جواب نداد و در عین ناباوری او٬ حزب‌الله و امل با گزینه‌پیشنهادی حریری موافقت کردند. اما هنگامی که تنها چند روز به زمان آغاز رایزنی ها در خصوص انتخاب محمد الصفدی به عنوان مامور تشکیل کابینه باقی مانده بود٬ وی انصراف و البته حمایت خود را از حریری اعلام کرد.

این خبر باز هم تاریخ رایزنی‌های پارلمانی در خصوص انتخاب مامور تشکیل کابینه را به تعویق انداخت. سعد حریری بازهم رفت و با یک گزینه تازه برگشت: سمیر خطیب! این گزینه حریری از نزدیکان او بوده و پیش از این شریک تجاری رفیق حریری نخست وزیر اسبق لبنان و پدر سعد حریری بوده است. حریری باز هم امیدوار بود این ایده او جواب بدهد و حزب‌الله و امل با این گزینه مخالفت کنند٬ اما این اتفاق نیفتاد.

شاید بهتر است بگوییم مانورها و بازی‌های حریری کاملا رو شده و دیگر جواب نمی‌دهد و البته حزب‌الله به هیچ وجه فریب نخورد و وارد این بازی نشد. با موافقت حزب‌الله و امل با نامزدی سمیر خطیب٬ سعد حریری وارد یک بن بست سیاسی شد؛ اینکه یا باید طبق گفته‌های خود٬ از خطیب حمایت می‌کرد و خودش به کلی از صحنه سیاسی لبنان کنار می رفت٬ یا اینکه به نوعی زیر حرفش زده و به فکر یک سناریوی دیگر می‌افتاد.

در چند روز گذشته همه اخبار لبنان حول رایزنی‌هایی می‌چرخید که قرار بود امروز آغاز شود؛ اما دیدیم که باز هم مانورهای حریری تکرار شد! سمیر خطیب شب گذشته پس از دیدار با شیخ «عبداللطیف دریان» مفتی معروف لبنان اعلام کرد که از پذیرش این مسئولیت انصراف داده؛ آن هم زمانی که تنها چند ساعت به زمان آغاز رایزنی‌ها مانده بود! فضای لبنان همچنان متشنج است و روند تشکیل دولت باز هم در هاله‌ای از ابهام باقی ماند و زمان همچنان به نفع حریری متوقف شده است.

بعید نیست تا چند ساعت دیگر شاهد یک خبر و یا مانور جدید در این کشور باشیم! باید منتظر باشیم و ببینیم روند امور در لبنان به همین شکل ادامه پیدا می‌کند؛ یعنی آیا روند سیاسی لبنان همچنان درجا خواهد زد؟ آیا حریری بازهم با یک سناریوی جدید بازمی‌گردد یا به همین مانور پیشنهاد گزینه نخست وزیری و اعلام حمایت از این گزینه‌ها ادامه می‌دهد؟

با توجه به اوضاع و فضای کنونی لبنان مشخص نیست که چه زمانی پاسخ این سوالات را دریافت کنیم؛ گفته می‌شود که رایزنی‌ها دوشنبه آینده برگزار می‌شود اما بازهم مشخص نیست واقعا این اتفاق بیفتد یا نه. اما طبق شواهد و اطلاعات٬ سعد حریری هیچ‌گاه از قدرت کناره گیری نمی‌کند؛ کنار رفتن از قدرت برای حریری یعنی خط کشیدن روی موقعیت اقتصادی و تجاری و اجتماعی و به طور کلی دست‌کشیدن از زندگی. بنابراین می‌توان با قطعیت گفت که سعد حریری به دنبال بازگشت به دولت است٬ اما علنا آن را اعلام نمی کند. باید منتظر باشیم تا ببینیم در روزهای آینده چه اتفاقاتی می‌افتد.