تهران- الکوثر: آمریکایی‌ها و سعودی‌ها به تازگی تحرکات تازه‌ای را در شرق سوریه ترتیب داده اند. در این میان، یک فایل صوتی لو رفته از اظهارات یکی از معارضان سوری حاکی از آن است که ریاض و واشنگتن طرح تازه‌ای را در شرق سوریه در سَر می‌پرورانند.

درهمین ارتباط، فایل صوتی افشاشده که در آن «میشل کیلو» یکی از معارضان سوری درخصوص تحرکات واشنگتن و ریاض سخن می‌گوید، نشان می‌دهد که طرف‌های مذکور قصد دارند در شرق سوریه طرح خاصی را پیاده سازی کنند. وی در این فایل صوتی تأکید کرده است که ریاض و واشنگتن، گروهی به نام «شورای قبایل و عشایر» را در تمام سوریه ایجاد کرده‌اند. کیلو با بیان اینکه «روند ژنو، با بی‌توجهی بین‌الملل، ضعف سازمان ملل و نبود توافق روسیه و آمریکا» روبه‌رو است، درباره شورای عشایر گفت: «شورای عشایر به خاطر عدم تأیید پروژه سیاسی کُرد‌ها توسط آمریکا شکل گرفته است».

وی با اشاره به اینکه در زمان سفر مسئولان سعودی و آمریکایی به منطقه شرق سوریه، مستقیما وارد مناطق تحت کنترل کُرد‌ها نشدند، این اقدام را «پیام آشکاری» از سوی آمریکا به کُرد‌ها دانست و اعلام کرد که واشنگتن با این اقدام به کُرد‌ها گفت که زعامت این منطقه بر عهده آنان نیست. کیلو در پایان خاطر نشان کرد: «آمریکایی‌ها و سعودی‌ها در تلاشند این منطقه را سازماندهی کنند تا یک واقعیت سیاسی مبتنی بر عشایر عربی در این منطقه شکل بگیرد».

این اظهارات معارض سوری در حالی است که منابع خبری اواسط خرداد سال جاری اعلام کردند که «ثامر السبهان» وزیر مشاور سعودی در امور خلیج فارس، «جوئل رابین» معاون وزیر خارجه آمریکا و «ویلیام روباک» سفیر سابق آمریکا در بحرین وارد دیرالزور در شرق سوریه شدند و با برخی از شیوخ و افراد سرشناس عشایر این منطقه نشستی برگزاری کردند. ظاهرا در همان نشست، مقدمات تشکیل این شورا بررسی شد.

واقعیت آن است که ایالات متحده آمریکا برای تقویت سیاست‌های خود در منطقه شرق فرات واقع در شرق و شمال شرق سوریه تلاش می‌کند. ایالات متحده آمریکا از این رهگذر به دنبال سامان دادن وضعیت منطقه مذکور به نفع خود است تا بدین‌ترتیب، منافع و مصالحش در آنجا تحت تأثیر دیگر تحولات قرار نگیرد و خدشه‌دار نشود.

از همین روی، آمریکایی‌ها و سعودی‌ها بر سَر طرح مشترک تشکیل «دولت نیابتی» در محور شرقی سوریه رسیده‌اند. در این طرح، این سعودی است که می‌بایست تمامی هزینه‌های مربوط به تشکیل دولت نیابتی در شرق سوریه را متقبل شود و در مقابل، ایالات متحده آمریکا تمامی اقدامات اجراییِ لازم جهت تحقق این هدف را انجام خواهد داد.

آمریکا و سعودی به منظور تحقق این هدف، ایجاد وحدت میان عشایر و همچنین افراد و چهره‌های سرشناس محلی را در دستور کار خود قرار داده‌اند. آن‌ها در صدد هستند تا از طریق جلب رضایت شیوخ عشایر و چهره‌های برجسته محلی در شهر دیرالزور سوریه، به زعم خود یک دولت مستقل را در محور شرقی تشکیل دهند. این درست همان مسأله‌ای است که در فایل صوتی لو رفته از «میشل کیلو» عضو ائتلاف معارضان سوری بدان اشاره شده است. کیلو صراحتا در فایلی که پیشتر بدان اشاره شد، به نقشه جدید آمریکایی‌ها و سعودی‌ها اشاره کرد.

این درحالی است که آمریکایی‌ها و سعودی‌ها در کنار تلاششان برای ایجاد شورای عشایر در سوریه و محور شرقی این کشور، نیم نگاهی را نیز به ایجاد خودمختاری برای کُرد‌ها در محور شرقی دارند. در همین ارتباط، پایگاه عرب‌زبان «العربی الجدید» با انتشار مطلبی در این خصوص، تأکید کرد: «یکی از اهداف مهم ریاض و واشنگتن در شرق سوریه، ایجاد خودمختاری کُردهاست تا آن‌ها به نیابت از آمریکا و سعودی، از منافع آن‌ها در سوریه حفاظت و حراست کنند».

این پایگاه عرب‌زبان همچنین به نقل از «عبدالحمید المحمدی» یکی از فعالان بومی مناطق شرقی سوریه می‌نویسد: «هدف آمریکا و سعودی از برگزاری ۲ نشست در دیرالزور طی ماه‌های اخیر، تحمیل حاکمیت کُرد‌ها به ساکنان مناطق شرقی بوده است؛ هرچند که مردم ساکن شرق سوریه با این حاکمیت مخالف باشند».

تلاش‌های ایالات متحده آمریکا و عربستان سعودی برای ایجاد خودمختاری نیرو‌های دموکراتیک کُرد سوری در محور شرقی سوریه در حالی است که چندی پیش گروه معارض موسوم به «التیار العربی المستقل» (جریان عربی مستقل) با همکاری مشترک واشنگتن و ریاض در شرق سوریه تشکیل شد. مأموریت اصلی و اساسی این جریان تازه تأسیس، مشروعیت بخشیدن به تسلط کُرد‌ها بر مناطق شرقی سوریه است، به گونه‌ای که خودمختاری آن‌ها با اعتراضات شدید از سوی ساکنان محور شرقی مواجه نشود.

درهمین حال، مقامات ریاض و واشنگتن بر این باورند که در صورت عدم حمایت از کُرد‌ها در شرق سوریه، امکان اقدام ترکیه علیه آن‌ها وجود دارد و باتوجه به همکاری‌هایی که آنکارا با تهران و مسکو دارد، این احتمال وجود دارد که محور شرقی سوریه به طور کامل از دست برود و در نهایت کنترل آن با توافق ۳ جانبه ایران، ترکیه و روسیه، به دمشق واگذار شود. به همین دلیل ائتلاف دوگانه سعودی ـ آمریکایی، با تحرکات خود در محور شرقی سوریه، مواجهه با ترکیه را نیز در دستور کار خود قرار داده‌اند.

از جمله پیامد‌های وخیم اقدامات خصمانه آمریکا و سعودی در سوریه فراهم شدن بستر مناسب ظهور مجدد تروریسم در محور شرقی این کشور است. تثبیت قدرتِ کرد‌های تحت الحمایه آمریکا و سعودی در شرق سوریه این فرصت را در اختیار ریاض و واشنگتن قرار می‌دهد تا هر زمان که اراده کردند، بار دیگر تکفیری‌های آموزش‌دیده خود را به این محور اعزام کنند.

این اتفاق درحالی رخ می‌دهد که آمریکایی‌ها خود بار‌ها و در مناسبت‌های گوناگون اذعان کرده‌اند که هزینه بالغ بر ۷ تریلیون دلاری آن‌ها در منطقه هیچ عایدی برایشان نداشته است. این مسأله‌ای است که «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا همواره بدان اشاره می‌کند. از همین روی، آمریکایی‌ها به هیچ وجه تمایل ندارند بدون تحقق دستاوردی ملموس برای خود، از سوریه خارج شوند. درست به همین دلیل است که واشنگتن علیرغم اتخاذ تصمیمات پی در پی برای خروج نظامی از سوریه، هنوز به صورت عملی گام جدی در این زمینه برنداشته است.

از سوی دیگر، مقامات عربستان سعودی پس از متحمل شدن شکست‌های مختلف در منطقه به ویژه در یمن و عراق، با پاکسازی مناطق جنوبی سوریه و به تبع آن کاسته شدن از سطح نفوذ ریاض در این کشور، خود را در برابر شکست بزرگی دیگر دیده و می‌بینند. به همین دلیل است که آن‌ها خود را ملزم به حمایت از سلسله طرح‌ها و نقشه‌های شوم واشنگتن در محور شرقی سوریه می‌بینند.

با تمامی آنچه که گفته شد، به نظر نمی‌رسد که واشنگتن و ریاض از رهگذر نقشه و طرح جدید خود در محور شرقی سوریه به نتیجه مطلوب و مورد دلخواه خود دست پیدا کنند؛ به ویژه اینکه اکنون جنگ در سوریه نیز تقریبا رو به پایان نهاده است و این بدان معناست که تکفیری‌ها دیگر جایی در این کشور ندارند. این تلاش‌ها درحالی است که تجربه نشان داده بازی با کارتِ نیرو‌های دموکراتیک کُرد سوری برای اعمال فشار بر دمشق و نقض حاکمیت سوریه، هیچگاه به نفع سعودی و آمریکا نبوده است.