تهران- الکوثر:  رامین حسین آبادیان، کارشناس رسانه می نویسد: روز گذشته رؤسای ستاد مشترک ارتش های کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس نشست نظامی مشترکی را در کشور کویت برگزار کردند.

هرچند که در پایان این نشست بیانیه پایانی درباره محتوای آن صادر نشد اما گفته می‌شود در آن درباره برخی پرونده‌ها و موضوعات در سطح همکاری نظامی میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس و همچنین رویارویی با تهدیدها و چالش‌ها در سایه تحولات اوضاع در منطقه» رایزنی شده است.

این درحالی است که قاهره از برگزاری یک نشست نظامی با حضور کشورهای عربی حوزه‌ خلیج‌فارس، آمریکا و اردن در کویت خبر داده است. «تامر الدفاعی» سخنگوی ارتش مصر، این خبر را ساعاتی بعد از نشست روسای ستاد ارتش مشترک تمامی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس، اعلام کرد. این بیانیه به جزئیاتی درباره مدت این نشست یا موعد دقیق آن اشاره نکرده و گفته است که آن «به دعوت رسمی رئیس هیات ستاد مشترک ارتش کویت انجام شده است».

واقعیت آن است که «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا پس از برعهده گرفتن زمام امور در این کشور تلاش های فراوانی را به منظور تشکیل ارتش متحد عربی تحت نظارت واشنگتن، صورت داده است. رئیس جمهوری آمریکا برای عملیاتی ساختن این طرح خود همواره رایزنی های گسترده و فشرده ای را با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و همچنین دیگر کشورهای عربی انجام داده است. 

به عنوان نمونه می توان به اجلاس ریاض اشاره کرد که حدود یک سال و نیم گذشته برگزار شد. در این نشست دهها کشور عربی ـ اسلامی مشارکت کردند و حتی پیش از برگزاری آن بسیاری از رسانه‌ها از نهایی شدن تشکیل ارتش متحد و مشترک عربی و یا همان «ناتوی عربی» خبر داده بودند. این رسانه ها معتقد بودند که ترامپ در جریان حضورش در اجلاس ریاض از چنین ارتشی رونمایی خواهد کرد. 

در همین ارتباط، پایگاه خبری «دبکا» در گزارشی اعلام کرده بود که رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا در ریاض از تشکیل ارتش مشترک عربی با مشارکت کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس رسما خبر خواهد داد. با این حال، اجلاس به اصطلاح بزرگ ریاض هم نتوانست منجر به عملیاتی شدن طرح تشکیل ارتش مشترک عربی شود؛ آمریکایی ها و متحدان مرتجع آنها بازهم به ساز و کار مشخصی جهت تأسیس ارتش مشترک دست نیافتند. 

یکی از علل اصلی عدم دستیابی به سازوکار مشترک جهت تأسیس ارتش متحد عربی، وجود اختلافات داخلی میان بانیان این طرح است. به عنوان مثال، زمانی که ترامپ پس از سفر به ریاض و مشارکت در برنامه مضحک «رقص شمشیر» از قطر به عنوان یکی از حامیان اصلی تروریسم یاد می کند، این مسأله نشان می دهد که طرّاحان اصلی طرح تشکیل ارتش مشترک عربی هیچ تعریف مشترکی از «تهدید» ندارند.

عدم وجود همین تعریف مشترک در میان ایالات متحده آمریکا و کشورهای حوزه خلیج فارس به یکی از موانع جدی در مسیر تشکیل ارتش متحد عربی تبدیل شده است. این مسأله یکی از مهمترین عواملی است که موجب شده تا رؤیای دیرینه کشورهای حاشیه خلیج فارس و ایالات متحده آمریکا برای تحقق طرح مذکور که ریشه در تاریخ دارد، باز هم به واقعیت تبدیل نشود و بدین ترتیب، آمریکا و مرتجعین عرب همچنان در سردردگمی به سَر برند.

با این حال، این ناکامی های سریالی باعث نشد تا ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا از تلاش های خود برای ایجاد ارتش یکپارچه در برابر آنچه که از آن به عنوان «تهدید ایران» یاد می کند، دست بکشد. در همین راستا، یک ماه و نیم گذشته بود که خبرگزاری رویترز اعلام کرد که دولت دونالد ترامپ برای تشکیل یک ائتلاف جدید امنیتی و سیاسی با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس، مصر و اردن با هدف مقابله با گسترش نفوذ ایران در منطقه تلاش می کند.

رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا در همین راستا، بسته پیشنهادی خود را به متحدان خود در کشورهای حوزه خلیج فارس ارائه کرد. سران کشورهای عربی نیز ضمن تأیید دریافت بسته پیشنهادی دونالد ترامپ در خصوص تشکیل ارتش متحد عربی یا همان ناتوی عربی، تأکید کردند که بسته پیشنهادی مذکور را مورد بررسی و ارزیابی قرار خواهند داد تا به نتیجه مشخصی برسند. با این حال، با گذشت قریب به دو ماه هنوز هیچ خبری از پاسخ نهایی مرتجعین عرب به دولتمردان ایالات متحده نشده است. 

وجود اختلافات گسترده میان کشورهای عربی و در رأس آنها عربستان سعودی با قطر نیز خود مزید بر علت شده تا طرح تشکیل ارتش مشترک عربی در هاله ای از ابهام قرار گیرد. درست به همین دلیل است که ترامپ با تغییر لحن خود در قبال دوحه، بر لزوم حل و فصل اختلافات میان اعراب تأکید می کند. در واقع، رئیس جمهوری آمریکا دریافته است که عملیاتی ساختن طرحش مسلتزم حل و فصل اختلافات عربی ـ عربی است و بدون تحقق این مهم، ائتلاف مشترکی هم درکار نخواهد بود.

نشستی هم که قرار است میان مقامات نظامی عالیرتبه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و طرف آمریکایی برگزار شود، ناظر بر همین مسأله است. در واقع، طرف های عربی در برهه کنونی و به درخواست ایالات متحده آمریکا در صدد کاستن از شدت و حدت اختلافات میان خود گام بر می دارند. حضور رئیس ستاد مشترک ارتش قطر در جریان نشست رؤسای ستاد مشترک کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس برای اولین بار از زمان آغاز بحران قطر، خود گواه بر این مدعاست. 

در حقیقت، نشست مذکور به مثابه پیش زمینه ای برای برگزاری نشست اصلی است که قرار است در ماه اکتبر در آمریکا برگزار شود. طبق اعلام قبلی، قرار است نشست «کمپ دیوید» برای حل بحران قطر در ماه اکتبر در ایالات متحده برگزار شود؛ نشستی که پیشتر قرار بود در ماه مِی برگزار شود اما تصمیم «محمد بن زاید» شاهزاده اوظبی برای عدم مشارکت در این نشست، موجب به تعویق افتادن آن شد. 

لذا نشست نظامی مشترک کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و طرف آمریکایی در واقع مقدمه ای برای نشست کمپ دیوید و فراهم کردن موجبات موفقیت آن است تا بدین ترتیب مسیر برای تشکیل ارتش متحد عربی تحت نظارت ایالات متحده آمریکا هموار شود. با این حال، باز هم به نظر نمی رسد که رؤیای تشکیل سازمان مشترک نظامی در جریان نشست نظامی مشترک عربی ـ آمریکایی نیز به منصه ظهور برسد.

جان کلام آنکه شورای همکاری خلیج فارس به دنبال الگوبرداری از طرح تشکیل نیروهای «سپره جزیره» است تا بر اساس آن، ارتش مشترک عربی را این‌بار در سطوح گسترده تشکیل دهد. این درحالی است که طرح تشکیل نیروهای سپر جزیره در عرصه میدانی، به دلیل انحراف آشکار از اهداف، عملا با شکست مواجه شده است. 

واقعیت آن است که هدف از تشکیل سپر جزیره، ایجاد یک قدرت نظامی برای دفاع از امنیت و مقابله با تجاوزات خارجی علیه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بود و همچنین حمایت از امنیت ملت ها بود که نه تنها این هدف محقق نشد، بلکه برعکس، این نیروها علیه ملت ها و نه متجاوزان به کار گرفته شدند تا اهداف تشکیل سپر جزیره به کلی به فراموشی سپرده شود.

بنابراین، طرح تشکیل ارتش مشترک عربی یا همان ناتوی عربی یک طرح از پیش شکست خورده است که در سایه اختلافات گسترده کنونی میان بانیان اصلی آن، دورنمایی برای تشکیل چنین ارتشی نمی توان متصور بود. افزون بر این، این ارتش حتی در صورت تشکیل شدن نیز سرنوشتی بهتر از «سپر جزیره» و یا ائتلاف به اصطلاح «اسلامی ـ نظامی» عربستان برای مبارزه با تروریسم، نخواهد داشت.