تهران- الکوثر:  در ماه مبارک رمضان، در کنار صحبت از فواید روزه‌داری برای جسم  و روح‌، به پرورش فضایل اخلاقی، کسب عادات مثبت و ترک عادات و رفتارهای منفی تاکید زیادی می‌شود. اینکه سعی کنیم در کنار پاکسازی جسم، روحمان را نیز غبار روبی کنیم و از این ماه مبارک بیشترین استفاده را ببریم و انسان بهتری باشیم. اینکه سعی کنیم صبورتر و شکرگزارتر باشیم، غیبت نکنیم، قضاوت نکنیم، مهربان‌تر باشیم، خشم خود را فرو ببریم و ده‌ها فضیلت اخلاقی دیگر که هر انسانی دوست دارد آنها را در خود تقویت کند. اما وقتی نوبت به عمل می‌رسد، ما می‎مانیم و مجموعه‌ای از شعارهای زیبای اخلاقی. چطور یک فضیلت اخلاقی را به طور عملی در خود بپرورانیم یا عادت ناشایستی را ترک کنیم؟ در این یادداشت سعی کرده‌ایم راهکارهای عملی و ساده‌ای برای ایجاد یک تغییر مثبت در خودمان ارائه دهیم. راهکارهایی که هر زمان قابل انجام هستند، اما ماه رمضان می‌تواند بهترین زمان برای شروعش باشد.

شکرگزارتر باشید

افرادی که همیشه شکرگزارند، در زندگی‌شان شادتر و راضی‌ترند، از نظر جسمی و روحی سالم‌ترند. شکرگزاری انسان را از حسد رها می‌کند، زیرا وقتی شکرگزار داشته‌هایمان باشیم انرژی خود را برای داشته‌های دیگران هدر نمی‌دهیم. وقتی نسبت به کسی احساس قدرشناسی داشته باشید، کمتر از او ناراحت می‌شوید. با این همه، چطور باید شکرگزارتر باشیم؟

هر روز سه موردی که می‌توانید به خاطر آن‌ها شکرگزار باشید را در دفتر خود یادداشت کنید. این موارد هر چیزی می‌توانند باشند. گاهی ما بزرگ‌ترین نعمت‌های الهی را بدیهی می‌پنداریم، و زمانی که از دستشان بدهیم متوجه ارزش آنها می‌شویم. هر روز، قبل از نوشتن موارد جدید، دفترچه خود را مرور کنید، موارد جدید را اضافه کنید و این کار را به مدت یک ماه انجام دهید. مطمئن باشید بعد از یک ماه شادتر، شکرگزارتر و قدردان‌تر خواهید بود و از هر اتفاقی در زندگی، دلیلی برای شکرگزاری پیدا خواهید کرد. این عادت را در ماه‌های بعد هم ادامه دهید، اما تعداد موارد یا روزهای یادداشت نوشتن خود را کاهش دهید. تجربه نشان داده است که اصرار برای نوشتن سه مورد تازه برای شکرگزاری در درازمدت، کم کم به کاری اجباری و خسته‌کننده تبدیل می‌شود و تاثیر خود را از دست می‌دهد.

به جای روزی سه مورد، روزی یک مورد جدید به دفترچه خود اضافه کنید، یا این کار را به دو روز در هفته کاهش دهید. ببینید خودتان چه تعداد و روشی را می‌پسندید. می‌توانید یک ساعت خاص در روز (برای مثال بعد از نماز صبح یا مغرب و عشا) را به مرور دفترچه شکرگزاری اختصاص دهید. اگر اهل شبکه‌های اجتماعی هستید می‌توانید به جای نوشتن در دفترچه، در وبلاگ و صفحات شخصی خود یادداشت‌های شکرگزاری‌تان را بنویسید و این عادت شکرگزاری را با دوستانتان به اشتراک بگذارید.

غیبت نکنیم

غیبت، یکی از گناهان کبیره در اسلام است و در آیات و روایات بسیاری مورد نکوهش قرار کرده است. با این همه، چرا این خصلت ناشایست در بین ما رایج است و ترک آن مشکل؟ غیب کردن، با تمام وجهه بدی که دارد، نکوهش رفتار و عملی ناپسند است. غیبت‌کنندگان با تاکید بر ضدارزش و اشتباه بودن رفتار، تفکرات و نظرات دیگران، درست و ارزشی بود رفتار و سبک زندگی خودشان را تایید می‌کنند و به یکدیگر نزدیک می‌شوند. گاهی غیبت کردن تنها به این دلیل اتفاق می‌افتد که افراد یک جمع حرفی برای گفتن ندارند و از دیگران به عنوان موضوغ بحث مایه می‌گذارند.

چه از دیدگاه مذهبی به غیبت نگاه کنیم و چه از دید اخلاقی، غیبت کردن یک رفتار و عادت ناپسند است که باید ترک شود. اما مساله این است که چطور این کار را انجام دهیم.

چند جواب در آستین خود داشته باشید!

یکی از دلایلی که پای صحبت‌های غیبت‌کننده‌ها می‌نشینیم، نداشتن راهکار عملی برای ترک محل یا تغییر موضوع است. چند جمله محترمانه و قاطع برای خودتان پیدا کنید و وقتی که در جمعی قرار گرفتید که دیگران مشغول غیبت شدند، از آنها استفاده کنید. حتی می‌توانید جملات را جایی یادداشت کنید و مرتب مرورشان کنید.

اینکه «درست نیست در مورد زندگی دیگران صحبت کنیم»، «مساله شخصی خودشونه»، «بیاید حرف خودمون رو بزنیم»، «به ما ربطی نداره، خودشون میدونن و زندگیشون» و… قطعا گفتن این جملات در ابتدا برایتان بسیار سخت خواهد بود اما با چند بار تکرار هم برای شما و هم برای اطرافیانتان راحت و پذیرفته خواهد شد.

موضوعی برای صحبت کردن پیدا کنید

خیلی وقت‌ها افراد به خاطر نداشتن موضوعی برای حرف زدن، غیبت می‌کنند. اگر شما هم جزو این دسته از افراد هستید یا در جمع‌هایی قرار می‌گیرید که از بی‌حرفی راجع‌به دیگران حرف می‌زنند، به دنبال موضوعاتی برای گپ و گفت باشید. آب و هوا را رها کنید! به دنبال موضوعات سرگرم‌کننده باشید. اگر اهل مطالعه هستید، در مورد آخرین موضوعاتی که مطالعه کرده‌اید صحبت کنید. اگر دستی بر آشپزی دارید، تجربیات جدیدتان را با جمع دوستان و اقوام به اشتراک بگذارید. از اتفاقات جالب و تجربیات مهم کارتان تعریف کنید.

لیستی از جملات و‌ موضوعات داشته باشید و به مدت یک ماه همه حواستان را معطوف به ترک غیبت کنید. اوایل در موقعیت‌های سخت و دشوار قرار خواهید گرفت. خیلی وقت‌ها حواسمان نیست که داریم غیبت می‌کنیم، و توجه یک ماهه به این موضوع ممکن است برایتان سخت و غیرقابل‌باور باشد. اما با گذشت یک ماه، نه تنها به غیبت نکردن و غیبت نشنیدن عادت می‌کنید، بلکه بابت ترک این عادت ناپسند حال بهتری خواهید داشت.

غر نزنیم. شکایت نکنیم

چرا غر می‌زنیم؟ جواب آن بسیار ساده است. خوبی‌ها و امکانات را بدیهی می‌شماریم و روی بدی‌ها و کمبودها تمرکز می‌کنیم. با غر زدن نه تنها هیچ چیزی عوض نمی‌شود، بلکه حالمان هم بهتر نمی‌شود. پس چرا یک بار برای همیشه سعی نکنیم این عادت را ترک کنیم؟

به مدت یک ماه سعی کنید هر زمان که خواستید به کسی یا چیزی غر بزنید، به دلیل این کار فکر کنید و آن را جایی یادداشت کنید. شاید در ابتدا کمی سخت و عجیب به نظر برسد، اما نوشتن دلیل غر زدن به شما کمک می‌کند راهکاری برای رفع آن پیدا کنید. دلایل غر زدن‌هایتان را دسته‌بندی کنید و برای آن‌ها راهکارهای مشخصی در نظر بگیرید.

اگر غر زدن‌های شما به خاطر انتظار تعریف و قدردانی آدم‌هاست، دیدگاه خود را عوض کنید. هر زمان که می‌خواهید کاری را انجام دهید، به خودتان یادآور شوید که این کار را به خاطر خودتان انجام می‌دهید. کاری را برای دیگران انجام می‌دهید چون دوستشان دارید، می‌خواهید به آن‌ها کمک کنید که اوقات بهتری داشته باشند و این کار حال شما را بهتر می‌کند، پس نیازی به تعریف و قدردانی کسی ندارید.

اگر به خاطر انجام نشدن کارها و نشنیده گرفته شدن حرف‌هایتان به دیگران غر می‌زنید، بدانید که شما نمی‌توانید دیگران را عوض کنید. بنابراین اگر می‌خواهید کاری انجام شود، توقعی از دیگران نداشته باشید و خودتان آن را انجام دهید. اگر از رفتار اطرافیان ناراحت هستید، با آنها صحبت کنید تا به یک راهکار مناسب برسید. غر زدن چیزی را حل نمی‌کند.

کمتر برنجیم

وقتی از آدم‌های اطرافمان می‌رنجیم، در وهله اول خودمان را ناراحت می‌کنیم. چه دلیل رنجش را به فرد مورد نظر بگوییم یا نگوییم، چه با مهربانی و آرامش برای رفع رنجشمان صحبت کنیم و چه پرخاشجویانه اطرافیانمان را مقصر بدانیم، این ما هستیم که حال خوبی نداریم و این حال بد را مدت‌ها با خود به دوش می‌کشیم. اما چه کنیم که کمتر برنجیم؟

بیشتر وقت‌ها از کسانی می‌رنجیم که دوستشان داریم. آدم‌های مهم زندگیمان که وجودشان برایمان ارزشمند و تاثیرگزار است. چند برگه کاغذ بردارید و در مورد ویژگی‌های مثبت آدم‌های اطرافتان بنویسید. در مورد کارهای خوبی که برای شما کرده‌اند. در مورد اینکه اگر در زندگی شما نباشند چه چیزهایی را از دست خواهید داد. اگر ویژگی‌ها و اخلاق مثبت اطرافیانمان را مرور کنیم، دیگر از برخی رفتارها و مسائل کوچک نخواهیم رنجید. اگر مهربانی‌ها، فداکاری‌ها، مسئولیت‌پذیری و تلاش‌های همسرتان را در نظر داشته باشید، از اینکه گاهی از روی خستگی برخی چیزها را فراموش می‌کند یا گاهی به شما غر می‌زند ناراحت نمی‌شوید.

چند جمله تاکیدی برای خودتان بسازید. مثل اینکه «من از هیچ چیز نمی‌رنجم و اجازه نمی‌دهم کسی حال خوبم را خراب کند»،  «اطرافیانم مرا دوست دارند و کسی قصد رنجش مرا ندارد» و … جمله‌ای را انتخاب کنید که برای شما تاثیرگزار است و هر بار که در موقعیت رنجش قرار گرفتید آن را با خود تکرار کنید.

از بالا به موضوع نگاه کنید

هر بار که دچار رنجش شدید، از خودتان بپرسید این موضوع سه سال دیگر چقدر اهمیت دارد؟ خیلی وقت‌ها موضوعات بی‌ارزش و پیش پا افتاده باعث رنجش ما می‌شوند. موضوعاتی که با گذر زمان چنان بی‌اهمیت می‌شوند که وقتی به گذشته فکر کنیم از اینکه روزمان را به خاطر موضوع بی‌اهمیتی خراب کرده‌ایم، افسوس خواهیم خورد. تکرار این تفکر باعث می‌شود بسیاری از موضوعات ناراحت‌کننده برایمان بی‌اهمیت شود و دیگر از آنها نرنجیم.

ارزیابی شبانه

یک جدول ارزیابی ماهانه درست کنید. در اولین ستون، راهکارهایی که می‌خواهید به آنها عمل کنید را بنویسید و در ردیف اول تاریخ روزها رو مشخص کنید. هر شب قبل از خواب رفتارهای آن روز خود را ارزیابی کنید و با توجه به عملکرد خود، به راهکارها نمره دهید. اگر فکر می‌کنید این کار برایتان سخت و زمانبر است و ممکن است به همین خاطر از انجام دادن آن صرف‌نظر کنید، هر روز با توجه به عملکرد خود مقابل هر راهکار یک تیک به معنی مثبت بودن عملکرد و یک ضربدر به معنی موفق نبودن در آن راهکار بزنید. جدول ارزیابی شبانه به شما کمک می‌کند ایرادها و نقاط ضعف خود را بشناسید و روز بعد سعی کنید بهتر از دیروز عمل کنید. همچنین مرور شبانه اهداف شما باعث می‌شود راهکارهایتان ملکه ذهنتان شود و بهتر بتوانید به آنها عمل کنید.

به روند خود ادامه دهید

اگر به راهکارها و تعهدات خود پایبند باشید، مطمئن باشید عید فطر امسال برای شما متفاوت‌ترین عید فطر خواهد بود. یک ماه تمرکز عملی برای ایجاد یک عادت مثبت یا ترک یک عادت منفی، این کار را ملکه ذهن شما خواهد کرد. اما با پایان ماه رمضان پرونده بهبود حال خوبتان را نبندید. با کمی تغییر و تعدیل، راهکارهای خود را ادامه دهید و سعی کنید هر ماه روی یک موضوع جدید کار کنید. اگر بتوانیم هر ماه فقط یک رفتار خوب را در خود ایجاد کنیم، در پایان یک سال با دوازده عادت رفتاری جدید، انسانی بسیار متفاوت از سال قبل خود خواهیم بود.

صفحه ویژه ماه رمضان

از صفحه دین و زندگی الکوثر فارسی دیدن کنید