تهران- الکوثر: قدمت این خیابان به اواخر عصر عباسیان باز می گردد و در زمان حکومت عثمانیان در عراق به نام «الاكمكخانه» خوانده می شد که کلمه ای ترکی و به معنای محل سکونت نظامیان بود. در سال 1932 کمیته ای به دستور ملک فیصل تشکیل گردید تا نام های جدید برای خیابان های بغداد تعیین گردد و از آن زمان نام متنبی بر این خیابان نهاده شد. بسیاری از چهره های برجسته فرهنگی عراقی مانند علامه حسین علی محفوظ از مشتریان دائمی این مرکز فرهنگی بوده اند.

این خیابان در ابتدا به عنوانی مرکزی حکومتی مطرح بوده که علاوه بر کتابفروشی ها برخی مغازه های دیگر و رستوران ها و عکاسی هایی میز برای خدمت به مراجعان به ادارات دولتی در آن وجود داشته است ولیکن پس از سال 1950 به تدریج تمامی کتابفروشی های مطرح عراقی به این خیابان نقل مکان نمودند و این مکان به خیابانی صرفا فرهنگی تبدیل گردید. 

این خیابان بسیار قدیمی و تاریخی بوده و در آن چاپخانه ای متعلق به قرن 19 میلادی وجود دارد که نشانگر قدمت فعالیت های مرتبط با موضوع کتاب و فرهنگ در این خیابان می باشد. در حال حاضر نیز برخی از کتابفروشی های موجود در متنبی دارای کتبی تاریخی و نسخ خطی بسیار نادر می باشند که بعضا این نسخ قدمتی برابر با تاریخ بغداد دارد.

علاوه بر کتب تاریخی موجود در این خیابان، بناهای موجود در این خیابان نیز به خودی خود دارای قدمتی تاریخی است. بناهایی که به ساختمان های بغدادی شهرت داشته و شامل ساختمان قشله، مدرسه الموفقیه، ساختمان دادگاه مدنی بغداد در دوران پادشاهی و برخی ساختمان های کوچکتر که نشان از قدمت تاریخی این خیابان دارد.

سعدونجليل، از نویسندگان بنام عرب، بغداد را بدون متنبی مانند بدنی توصیف می کند که نبض ندارد و خون در آن بدن جریان ندارد. وی می گوید نمی توان جمعه ای را تصور کرد که بغداد باشد و مردم به متنبی نروند و این مانند عدم جریان خون در بدن فرهنگ و تاریخ و تمدن عراق است.

در سال 2007 القاعده به این خیابان حمله نمود. در این حمله کتابفروشی العصریه که از قدیمی ترین کتابفروشی های متنبی به حساب می آمد و در سال 1908 تاسیس شده بود بطور کامل منهدم گردید و به ساختمان چایخانه شابندر که از ساختمان های فرهنگی بسیار با ارزش عراق به حساب می آید آسیب جدی وارد و همچنین برخی دیگر از ساختمان ها نیز دچار آتش سوزی گردید.

پس از این انفجار، کمیته ای با مشارکت وزرات فرهنگ عراق، وزارت شهرداری ها و مجلس استانی عراق تشکیل و طرحی را برای بازسازی این خیابان تصویب و به مرحله اجرا در آوردند به سبب اهمیت بالای این خیابان در سال 2008 با حضور نوری المالکی، نخست وزیر وقت عراق و تعداد زیادی از مسئولان و اهالی فرهنگ عراق این خیابان افتتاح گردید.

در حالیکه پیش از تسلط صدام بر عراق، این خیابان مرکزی برای خرید و فروش آخرین و بروزترین نشریات و کتب در خاورمیانه به حساب می آمد و آخرین نشریات عربی از بیروت و قاهره و امان مستقیما به متنبی ارسال می شد در عهد صدام و خصوصا در زمان تحریم های سازمان ملل پس از جنگ دوم خلیج فارس به دو دلیل این خیابان به شکل عمده ای افت نموده و به فروشگاهی برای فروش کتب دست دوم تبدیل شد. دلیل اول ممانعت صدام از ورود کتاب و سختگیری شدید درباره انتشار کتب فکری و عقیدتی و دلیل دوم مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم ها بود.

خیابان متنبی در حال حاضر نقشی بی بدیل در فرهنگ عراق بازی می نماید و جایگاه ویژه ای در این زمینه دارد. کافی است در یک روز جمعه به این خیابان سری بزنیم تا بسیاری از چهره های فرهنگی و هنری عراق را در کنار یکدیگر ببینیم که مشغول بررسی آثار و سخن گفتن از آخرین وضعیت عرصه فرهنگی عراق می باشند.  بسیاری از کتابفروشی های این خیابان دارای وسعت کمی می باشند و رسم و سنت اصلی این خیابان به فروش کتابها در خیابان و در روز جمعه می باشد. در روز جمعه در مقابل هر کتابفروشی حصیری پهن می شود و کتابفروشی ها کتابهایشان را روی این حصیرها پهن می نمایند و در معرض دید علاقمندان قرار می دهند. این سنت خیابان متنبی است. 

در حال حاضر یکی از نکات مثبت متنبی دوری این مرکز از طائفه گری و نگاه فرقه ای است که باعث شده هر هفته شاهد حضور تمامی جریانات طائفه ای و مذهبی عراقی در این خیابان باشیم که بعضا به درخواست مطالباتشان می پردازند که این موضوع بدلیل حضور تقریبا تمامی شبکه های تلویزیونی عراق در این خیابان در روز جمعه می باشد. در هر هفته هنرمندان شیعه و سنی و مسیحی و ایزدی و صابئه و ... را می توان در این خیابان یافت که در کنار یکدیگر در حال گفتگو درخصوص مسائل فرهنگی هستند.

با همکاری شهرداری بغداد و مجلس استان بغداد در حال حاضر دو ساختمان تاریخی مجاور با خیابان متنبی به نام مرکز الثقافی البغدادی و قشله به محوطه فرهنگی خیابان متنبی منظم شده و مورد استفاده فرهنگی قرار می گیرد. این دو ساختمان توانسته است متنبی را از یک مرکز فروش کتاب به مرکزی با تمامی فروع فرهنگ و هنر تبدیل نماید و این امکان را به هنرمندان تمامی رشته ها بدهد تا با حضور در این مراکز و عرضه آثارشان در معرض دید علاقمندان به هنر و اساتید عراقی قرار گیرند.

اخبار عراق را اینجا پیگیری کنید

از صفحه گردشگری الکوثر فارسی دیدن کنید