تهران- الکوثر:  سوره اَعلیٰ هشتاد و هفتمین سوره و از سوره‌های مَکّی قرآن که در جزء سی‌ام قرآن جای گرفته است. نام سوره (اعلی‌) از آیه اول آن گرفته شده و به معنای «برتر» است. آیات ابتدایی سوره، پیامبر(ص) را به تسبیح خداوند فرا می‌خواند و سپس هفت صفت برای خداوند برمی‌شمرد و در ادامه ازمؤمنان خاشع و کافران شقی و عوامل سعادت و شقاوتِ این دو گروه سخن می‌گوید.

در فضیلت تلاوت این سوره از پیامبر(ص) نقل شده است که هر کس این سوره را بخواند، خداوند به ازای هر حرفی که بر ابراهیم، موسی و محمد(ص) نازل کرده، ده حسنه می‌دهد. در روایات همچنین آمده است که پیامبر(ص) این سوره را دوست می‌داشت.

نامگذاری

سوره اَعلیٰ را به این مناسبت «‌اَعلی‌ٰ» می‌نامند که با تسبیح پروردگار بلندمرتبه آغاز می‌شود. اعلی به معنای برتر، بلند و بالای هر چیزی است.

ترکیب بیات و چهارگاه:

ترکیب 3 جنبه دارد:

الف) ترکیب بخشهای مختلف یک نغمه با یکدیگر (در یک نغمه)؛

ب) ترکیب نغمات مختلف با هم؛

ج) ترکیب سبکهای اساتید مختلف در یک تلاوت.

هر سه نوع ترکیب ذکر شده در تلاوت ترتیل استفاده میشود و قاری قرآن برای ایجاد تنوع و با توجه به مفهوم و محتوای آیت، از فن ترکیب استفاده میکند.

استفاده از فن ترکیب موجب میشود تا تلاوت ترتیل از یکنواختی و کسالت دراید. شرط استفاده از فن ترکیب، آشنایی با بخشهای سهگانه هر نغمه (قرار، جواب و جوابِ جواب) و آشنایی با نغمات هفتگانه و آشنایی با تلاوت ترتیل اساتید ممتاز جهانی میباشد.

بنا بر این هر قاری مبتدی یا حتی متوسط نمیتواند این فن را به کار گیرد؛ چراکه حتماً دچار ضعف و خروج لحنی و ناهماهنگی الحان خواهد شد.

تذکر: کاربرد ترکیب در روش تحقیق بیشتر از ترتیل است، اما به هر حال در هر دو روش میتوان از فن ترکیب، بهره جست. این اختلاف سلیقه است که سبکها، روشها و ترکیبهای مختلف را تولید میکند، ولی آنچه مسلم است این است که هر نفس و هر جمله که در ترکیب قرار میگیرد، با قبل و بعد خود بایستی کاملاً مرتبط و همگون باشند.

مثال برای ترکیب نوع اول

الف) ترکیب قرار رست با جواب رست، یا ترکیب جواب رست با جواب جواب رست

ب) ترکیب قرار صبا با جواب صبا، یا ترکیب جواب صبا با جواب جواب صبا

ج) ترکیب قرار چهارگاه با جواب چهارگاه، یا ترکیب جواب و جواب جواب چهارگاه

د) ترکیب قرار حجاز با جواب حجاز، یا ترکیب جواب حجاز با جواب جواب حجاز

مثال برای ترکیب نوع دوم

ترکیب در نغمات مختلف:

الف) ترکیب قرار چهارگاه با قرار رست، یا ترکیب قرار رست با قرار چهارگاه

ب) ترکیب قرار نهاوند با قرار رست، یا ترکیب قرار رست با قرار نهاوند

ج) ترکیب قرار بیات با قرار صبا، یا ترکیب قرار صبا با قرار بیات

د) ترکیب قرار سهگاه با قرار حجاز، یا ترکیب قرار حجاز با قرار سهگاه

ه ) ترکیب قرار نهاوند با قرار حجاز، یا ترکیب قرار حجاز با قرار نهاوند

و) ترکیب قرار صبا با قرار سهگاه، یا ترکیب قرار حجاز با قرار صبا

ز) ترکیب قرار رست با قرار سهگاه، یا ترکیب قرار سهگاه با قرار رست

ح) ترکیب قرار صبا با قرار عجم، یا ترکیب قرار عجم با قرار صبا

این نکته قابل ذکر است که این ترکیبات، هم در روش تحقیق و هم در ترتیلخوانی به کار میرود. البته در روش تحقیق بیشتر میتوان از این ترکیبات استفاده کرد.

مثال برای ترکیب نوع سوم

1. ترکیب سبک ترتیل استاد منشاوی با استاد عبدالباسط

2. ترکیب سبک ترتیل استاد محمد ایوب با استاد منشاوی

3. ترکیب سبک ترتیل استاد محمد ایوب با استاد سعد الغامدی

4. ترکیب سبک ترتیل استاد محمد جبریل با استاد منشاوی

5. ترکیب سبک ترتیل استاد محمد ایوب با استاد شاطری

به هر حال، ترکیب نغمات یا ترکیب سبکها، محدودیتی ندارد و به طرق مختلف میتوان از فن ترکیب در ترتیلخوانی بهره جست، به شرط اینکه از هر گونه ناهماهنگی یا خروج و انحراف لحنی و ناهنجاریهای آهنگی پرهیز شود و به مذاق شنوندگان و اهل ذوق، زیبا، شیوا، دلنشین و جالب باشد.

از صفحه دین و زندگی الکوثر فارسی دیدن کنید

از صفحه ندای نور الکوثر فارسی هم دیدن کنید

آموزش سوره های قرآن ویژه کودکان