به گزارش پایگاه شبکه الکوثر،  روزنامه الشرق‌الاوسط  در نسخه انگلیسی خود نوشت که ماه گذشته به نظر ماهی بود که پیامدهای بسیاری برای جهان عرب خواهد داشت. این البته اتفاقی منحصر به امسال نیست و در چند دهه اخیر تقریباً همه ساله در ماه‌های مارس شاهد رویدادهایی بوده‌ایم که عواقب گسترده‌ای برای منطقه خاورمیانه داشته‌اند. از جمله این مارس‌های پرماجرا می‌توان به آن ماهی اشاره کرد که رویداد غم‌انگیز حمله ایالات متحده به عراق در آن روی داد- که همین چند هفته پیش بیستمین سالگرد آن را شاهد بودم. رویدادی که نه تنها بدبختی‌های بسیاری برای مردم عراق به ارمغان آورد، بلکه پیامدهای بسیار زیادی برای جهان عرب و حتی تمامیت سیستم بین‌المللی داشت.
الشرق‌الاوسط افزود: در حالی که تاکنون ماه مارس یادآور خاطراتی غم‌انگیز برای اعراب بوده، اما در مارس 2023 اتفاقاتی رخ داد که با وعده تغییراتی مثبت همراه بودند.
در ماه گذشته در خاورمیانه دو تحول مهم اتفاق افتاد که هر کدام به طور بالقوه می‌تواند چرخه جنگ و تخریب و ویرانی را بشکند- که در ادامه توضیح بیشتری در این زمینه خواهیم داد.
زمانی نه چندان دور بسیاری از عراقی‌ها متقاعد شده بودند که آزادی و کرامت انسانی تنها با سرنگونی رژیم استبدادی حاکم بر کشورشان به دست خواهد آمد. برخی از این مردم نیز بر این باور بودند که برای دستیابی به این هدف، تنها راه موجود کمک به مداخله نظامی خارجی است.
حمله آمریکا به عراق شاید به یک دیکتاتوری وحشیانه پایان داده باشد، اما در این روند یک ملت پرافتخار را درگیر بحران کرد، بدون این‌که دیکتاتوری حاکم بر این کشور را با سیستمی جایگزین کند که برای عراقی‌ها آزادی، امنیت، احترام و البته عزت و سعادتی را که دیرزمانی آرزویش را داشتند به ارمغان آورد.
بسیاری از عراقی‌ها امروز از خود این سؤال را می‌پرسند که آیا امروز شرایط ما بهتر از سال 2003 است؟
حدود 300000 عراقی جان خود را در اثر حمله آمریکا از دست داده‌اند؛ و به گفته مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر سابق عراق، از سال 2003 به این سو بیش از ۶۰۰ میلیارد دلار به جای این که صرف توسعه کشور شود، برای ثروتمندتر کردن شمار معدودی از افراد خاص هزینه شده است. آیا این طعنه‌آمیز نیست که عراق نفت‌خیز و ثروتمند، فاقد بودجه کافی برای سرمایه‌گذاری در زمینه توسعه اقتصادی خود باشد و در جوانبی دیگر مثلاً در زمینه تامین انرژی مورد نیاز مردمش هم مجبور به واردات انرژی از همسایگانش شود؟ علاوه بر این، آن‌چه تراژدی این کشور را غم‌انگیزتر و واقعیت حاکم را پیچیده‌تر می‌کند این است که یک سیستم دموکراتیک کارآمد هم که آرمان مردم عراق در تمام این سال‌ها بوده، هنوز دور از دسترس به نظر می‌رسد.
پس شاید زمانش فرارسیده باشد که درس‌هایی را که مردم عراق از تجربه تلخ بیست سال اخیر آموخته‌اند، مرور کنیم.
اول این که تجربه عراقی‌ها نشان می‌دهد که برای مقابله با حکومتی فاقد مشروعیت مردمی، درخواست حمایت و پشتیبانی از قدرت‌های خارجی نتایج مطلوب به همراه نخواهد آورد. برعکس، حداقل در این کشور مشخص شد که مداخله خارجی باعث چرخه‌ای از خشونت، تروریسم، درگیری فرقه‌ای و فساد می‌تواند باشد.
این البته با توجه به سابقه تاریخی مداخلات نظامی خارجی در چهار گوشه دنیا مثلاً حمله ایالات متحده آمریکا به کوبا در سال 1898 و هائیتی در سال 1915 و البته حمله اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان در سال 1979 نمی‌تواند چندان هم تعجب‌آور باشد. در همه این مداخلات، استقلال این کشورها تضعیف و توسعه سیاسی آن‌ها متوقف شد. اما بیش از هر چیز دیگری این مردم آن کشورها بودند که هزینه سنگینی پرداخت کردند- و تا امروز هم این امر ادامه دارد.

دوم این که مداخله نظامی ایالات متحده در عراق موقعیت ملت را در این کشور تضعیف کرده است. اول با از بین بردن نهادهای دولتی که به رغم تمام کمبودهایی که داشتند می‌توانستند منافع متنوع مردم را به شکلی مدیریت کنند و دوم هم با معرفی یک قانون اساسی که با محوریت فرقه‌گرایی بنا شده بود. نتیجه این که فرقه‌گرایی با تسلط بر فضای سیاسی عراق، شکافی عمیق بین مردم شیعه، سنی و کردها ایجاد کرد و در ادامه نیز سایه خطرناک و شوم خود را بر فضای سیاسی سایر کشورهای منطقه گسترده کرد.
حالا دوباره به سرعت برگردیم به مارس 2023 که دو واقعه مهم در آن رخ داده که هر دو می‌توانند عواقب فاجعه‌آمیز حمله آمریکا به عراق را کاهش داده و منطقه آینده را در آینده شکل جدیدی بخشند. از زمان حمله به عراق، مفهوم دولت-ملت در خاورمیانه تحت فشار شدید قرار داشته است. امروز ما شاهد پیوست یک رویکرد تازه کشف‌شده به مفهوم دولت ملت توسط پادشاهی عربستان سعودی هستیم و به عبارت بهتر این پادشاهی روایت جدیدی در مورد دولت سعودی انتشار می‌دهد که به ماقبل تاریخ می‌رسد. در حقیقت پادشاهی سعودی هم مانند همه کشورهای دیگر منطقه محصول ترکیبی از عوامل مختلف است: مردم، قلمرو، لایه‌های تاریخ و فرهنگ و هم‌چنین اسلام. برگزاری و بزرگداشت روزی به نام روز پرچم برای اولین بار گواهی است بر این پیشرفت مهم.
دومین اتفاق مهم نیز عادی‌سازی روابط بین عربستان سعودی و ایران است که می‌تواند عواقب بسیار گسترده‌ای برای منطقه- و حتی رابطه منطقه با جهان خارج- داشته باشد. با این حال مهم‌ترین پیامد این اتفاق احتمالاً پایان دادن به فرقه‌گرایی حاکم بر منطقه خواهد بود- که خاورمیانه را مدت زمانی طولانی گرفتار کرده بود.

آخرین اخبار جهان اسلام را در الکوثر فارسی پیگیری کنید
ویژه‌های الکوثر را اینجا دنبال کنید