تهران- الکوثر:  مهم‌ترين و معروف‌ترين لقب امام موسي کاظم عليه السلام «کاظم» است و كاظم يعني فرو خورنده خشم و غضب. از ديگر القاب آن حضرت مي‌توان به عالم، صالح، باب الحوائج، صابر، امين و زين المجتهدين اشاره كرد.

مادر امام كاظم عليه السلام

يكي از بانوان نمونه، ام الائمه حضرت حميده است. اين ماه عالمتاب، همسر امام صادق(ع) و مادر امام كاظم(ع) است. و به تعبيري پنج امام بعدي (يعني امام رضا، امام جواد، امام هادي، امام حسن و امام زمان) نيز فرزندان وي و از نسل ايشان به حساب مي آيند. بدين ترتيب حضرت حميده حلقه اتصالي ميان امام صادق و ائمه بعد از ايشان است.
لقب ايشان «مصفاة» به معناي پاك و خالص و پيراسته است.
نام پدر حضرت حميده، صاعد و نام برادر ايشان صالح و اصل و نژاد ايشان از بربر يا اندلس يا روم يا عجم است.
توضيح اينكه بربر طبق گفته حموي نامي بوده، مشتمل بر قبيله هاي بسياري در كوههاي مغرب، و مغرب شامل شبه جزيره اي است كه مسلمانان در قديم به آن مغرب الاقصي مي گفتند و به كشور مراكش و الجزاير و تونس تقسيم مي شد.

تاريخ ولادت امام كاظم عليه السلام

درباره تاريخ ولادت امام موسي كاظم(ع) دو تاريخ 20 ذي الحجه و هفتم صفر ذكر شده است. درباره ولادت امام موسي كاظم(ع) تنها سال و منطقه ولادت در روايات ذكر شده است، احمد بن خالد برقي در كتاب المحاسن، مرحوم شيخ كليني در اصول كافي، محمد بن حسن صفار در بصائر الدرجات و ابن جرير طبري شيعي از امام صادق(ع) نقل كرده اند كه ولادت امام موسي كاظم(ع) پس از ايام حج و در منزلي به نام ابواء روي داده است.
امام موسي كاظم(ع) در بازگشت امام صادق(ع) از حج در منطقه ابواء متولد شدند؛ براساس نقلي از محمد بن جرير طبري از امام حسن عسكري(ع)، امام كاظم(ع) در ابواء بين مكه و مدينه در ماه ذي الحجه متولد شدند، در حالي كه برخي منابع هفتم صفر را سالروز ولادت امام موسي كاظم(ع) مي دانند.
شهيد اول و شيخ محمد حسن نجفي معتقد هستند، ولادت حضرت در هفتم صفر بعيد است.
آنچه واضح است امام موسي كاظم(ع) در منطقه ابواء متولد شدند، اما هيچ تاريخي براي آن ذكر نشده و در برخي از گزارش ها هفتم صفر معين شده كه با شواهد تطابق ندارد.
براساس مستندات و تخمين ها مي توان بيان كرد، امام موسي كاظم(ع) در 20 ذي الحجه متولد شده اند، بنابراين شايسته است اين روز براي تبيين فضائل و مناقب در نظر گرفته شود.

همسران و فرزندان امام كاظم عليه السلام

در تعداد اولاد امام كاظم(ع) اختلاف است. چنانكه يعقوبي براي آن حضرت هيجده پسر و بيست وسه دختر ذكر مي كند. و برخي از كتب انساب مانند «عمدة الطالب» والمجدي امام كاظم(ع) را داراي شصت فرزند مي دانند كه بيست وسه نفر از آنها پسر و سي وهفت تن دختر مي باشند در هرحال بر ما روشن مي شود كه امام كاظم(ع) اولاد بسياري داشتند.

فضائل و مناقب امام كاظم عليه السلام

موسي بن جعفر عليه السلام در قدر و مقام بزرگوارترين فرزندان حضرت صادق عليه السلام و در مرتبه والاتر از آنان بود و آوازه بزرگواري اش بيش از برادران بود. در زمان آن حضرت با سخاوت تر و گرامي تر و خوش معاشرت تر از او ديده نشد، و در عبادتْ سرآمد مردم آن زمان و پرهيزكارترين آنان و در جلالت مقام و فهم و دانش برتر از همگان بود.
و عموم شيعيانِ پدرش امام صادق عليه السلام معتقد به امامت آن بزرگوار گشته و سر تعظيم در برابرش فرود آورده، تسليم دستورات او شدند و از پدر بزرگوارش درباره امامت و جانشيني آن جنابْ نصوص و روايات و اشاره هاي زيادي روايت كرده اند و معالم و فرامين دين خود را از او گرفتند و آنقدر نشانه و معجزات از آن حضرت روايت كرده اند كه موجب قطع بر حجّيت و امامت او خواهد شد.

سيره سياسي امام كاظم عليه السلام

پيشواي هفتم شيعيان، حضرت موسي بن جعفر عليهماالسلام، همانند ديگر امامان معصوم عليهم السلام براي احياي فرهنگ اسلام و گسترش ارزشهاي الهي در طول امامت سي و پنج ساله خويش (148 تا 183 ه. ق) كه با چهار تن از خلفاي ستمگر عباسي (منصور، مهدي، هادي و هارون الرشيد) هم زمان بود، تمام مشكلات و سختيها را به جان خريد و به فرهنگ صبر و مقاومت در راه اسلام معناي حقيقي بخشيد.
آن حضرت تمام توانائيهاي خود را در اين زمينه به كار گرفت و صلابت و استواري در راه دفاع از فضيلتها و مبارزه با مفاسد اخلاقي و اجتماعي را به معناي تامّ كلمه مجسّم ساخت. در زيارت آن امام مي خوانيم: «اَشْهَدُ اَنَّكَ... صَبَرْتَ عَلَي الاْذَي في جَنْبِ اللّهِ وَجاهَدْتَ فِي اللّهِ حَقَّ جِهادِهِ؛ شهادت مي دهم كه تو (اي امام هفتم) بر تمام آزارها در راه خدا صبر كردي و در راه خدا آن گونه كه سزاوارش بود كوشيدي.»

سيره فرهنگي و هدايتي امام كاظم عليه السلام
فرهنگ يكي از مهم ترين مؤلفه هاي اثرگذار بر تحولات جامعه است كه در همه جوامع به گونه هاي مختلف نمود دارد. براي توسعه اين مؤلفه در جامعه ديني در جهت رواج و تقويت باورهاي ديني و اصلاح سبك و رفتار ديني در زندگي، معرفي الگوي مناسب نياز است. پيامبر (ص) و فرزندان ايشان، با استناد به آيه قرآن و حديث ثقلين، بهترين الگو براي جوامع بشري هستند. نوع رفتار امام كاظم (ع) در فعاليت هاي فرهنگي، مي تواند الگوي مناسبي براي توسعه فرهنگ ديني در جامعه و راهبردي عملي براي برون رفت جامعه بشري از چالش هاي فرهنگي باشد. امام در مواجهه با اين چالش ها، رفتارهاي متناسب و درخوري را به كار گرفتند و ضمن پاسخ به نيازهاي فرهنگي، به تقويت مباني فرهنگ ديني پرداختند.

بنابراين مي توان رفتارهاي امام را به عنوان راهبردي عملي در سيره فرهنگي ايشان اين گونه دانست:
1- مقابله با چالش هاي زمينه ساز انحراف فرهنگي با ترويج و توسعه مباني اعتقادي ديني مانند تبيين جايگاه امامت؛
2- ترويج قرائت قرآن به عنوان يكي از بهترين ابزارهاي هدايت ديني؛
3- توسعه فرهنگ قرآني با تفسير آيات و تبيين مباحث عقيدتي؛
4- توسعه علم با تداوم حيات فرهنگي مدارس علمي؛
5- تربيت شاگردان عالم و وارسته و ارسال به نقاط دوردست جهان اسلام براي مبارزات فكري و فرهنگي؛
6- تأكيد بر فعاليت هاي مخفي براي حفظ جامعه شيعي از انحراف با تأسيس و تقويت شبكه سازمان يافته وكالت.

پرتوی از كلام امام كاظم عليه السلام

اصحاب و ياران امام كاظم عليه السلام

با وجود اختناق و خفقان عجيبي كه در زمان امام كاظم عليه السلام براي شيعيان وجود داشد، عده زيادي از دانشمندان و بزرگان شيعه از علم و دانش آن حضرت استفاده فراواني كردند و روايات زيادي در زمينه هاي مختلف از آن بزرگوار نقل نمودند به عنوان نمونه مي توان به حماد بن عيسي كوفي بصري، عبداللّه بن جندب بجلي كوفي، عبداللّه بن مغيره بجلي كوفي، عبداللّه بن يحيي كاملي كوفي و هشام بن الحكم اشاره كرد.

امام كاظم عليه السلام از نگاه ديگران
شيخ مفيد دربارۀ آن حضرت مي گويد: ابوالحسن موسي (ع)پارساترين و فقيه ترين و سخي ترين و با شخصيّت ترين اهل زمان خود بود.
شيخ طبرسي مي نويسد: آن حضرت حافظ ترين مردم به كتاب خدا بود... و مردم مدينه او را زينت عبادت كنندگان مي ناميدند.
وابن ابي الحديد دربارۀ آن حرت چنين مي نويسد: فقاهت، ديانت، پرهيزكاري و بردباري و شكيبائي، همه در آن حضرت جمع بود.
يعقوبي، مورّخ شهير دربارۀ وي مي نويسد: موسي بن جعفر(ع)عابدترين مردم زمان خود بوده است.
و در شذرات الذّهب آمده: آن حضرت از صلحاء و عبّاد و سخاوتمندان و بردباران روزگار و داراي شخصيّتي بس بزرگ بوده است.
يحيي بن حسن بين جعفر، نسب شناس مهشور دربارۀ آن حضرت چنين نوشته: موسي بن جعفر(ع)به علت عبادت و اجتهادش، عبد صالح خوانده مي شد...
آنچه از سجاياي امام، بيشتر از همه قبال توجه بوده، كرم و سخاوت آن حضرت است كه ضرب المثل بوده است، ابن عنبه در اين رابطه مي نويسد:
همواره نزديك او كيسه هائي از زر بود و به هر كسي كه مي رسيد و يا به هر كسي كه به احسان آن حضرت چشم داشت و آنها مي بخشيد بطوري كه كيسه هاي زر او ضرب المثل شده بود.
سخاوت امام حتّي شامل كساني مي شد كه به آزار و اذيت او مي پرداختند، در اين زمنيه اين خلّكان از قول خطيب، چنين نقل مي كند:
او چنان بزرگوار و سخاوتمند بود كه وقتي به وي اطلاع مي دادند فردي در صدد اذيت شماست، كيسه زري كه حاوي هزار دينار بود براي او مي فرستاد، او هميشه زرها را در كيسه هاي سيصد و چهارصد و دويست ديناري مي گذاشت و ميان اهل مدينه تقسيم مي كرد و كيسه هاي زر وي معروف بود.
ذهبي، رجالي مشهور دربارۀ امام كاظم(ع)مي نويسد: موسي بن جعفر از سخاوتمندان حكما و از پرهيزگاران عبادت كنندگان بود.
از جمله خصائص ديگر آن حضرت زهد و عبادت وي بود، حضرتش سالهاي متمادي در زندان بسر برده و در تمام اين مدت به عبادت خدا مشغول بود، بطوري كه بسياري از زندانبانان او تحت تأثير قرار گرفته و از نگهداري امام بدان صورت خودداري مي كردند.
هارون دربارۀ آن حضرت به ربيع گفت: اين مرد از آن جمله از مردان بني هاشم است كه از دنيا گذشته است ربيع مي گويد: به هارون گفتم پس چرا او را زنداني كرده اي، او در پاسخ گفت: هرگز، چاره اي جز اين نيست. 

برای اطلاع از آخرین خبرهای ایران و جهان اینجا کلیک کنید