تهران - الکوثر

محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب مشهور به امام باقر (ع) (۵۷-۱۱۴ق) و ملقب به باقرالعلوم، امام پنجم شیعیان است. او حدود ۱۹ سال امامت شیعیان را بر عهده داشت. دوره امامت امام باقر (سلام الله علیه) با ضعف دولت بنی‌امیه و درگیری آنان با عباسیان بر سر قدرت همزمان بود. امام باقر (سلام الله علیه) در این دوره، جنبشی علمی پدید آورد که در دوره امامت فرزندش امام صادق (سلام الله علیه) به اوج خود رسید. گفته‌اند که امام باقر (سلام الله علیه) در علم، زهد، عظمت و فضیلت، سرآمد بود. از آن حضرت روایات بسیاری در زمینه‌های فقه، توحید، سنت نبوی، قرآن، اخلاق و آداب نقل کرده‌اند. در دوره امامت او، گام‎های بزرگی در تدوین دیدگاه‎های شیعه در رشته‌های گوناگون اخلاق، فقه، کلام، تفسیر و… برداشته شد.

بزرگان اهل سنت نیز به شهرت علمی و دینی امام باقر (سلام الله علیه) گواهی داده‌اند.

امام باقر (سلام الله علیه) فرزند امام سجاد (سلام الله علیه) و نوه امام حسین (سلام الله علیه) است. مادر وی ام عبدالله، دختر امام حسن مجتبی (سلام الله علیه)، است. چون نسب امام باقر (سلام الله علیه) هم به امام حسن و هم به امام حسین (سلام الله علیهما) می‌رسد، به او لقب هاشمیٌ بین هاشمیین، علویٌ بین علویین و فاطمیٌ بین فاطمیین دادند.

او ملقب به «شاکر» و «هادی» بود؛ اما مشهورترین لقب او «باقر» است. یعقوبی می‌نویسد: «بدان سبب باقر نامیده شد که علم را شکافت». کنیه معروفش «ابوجعفر» است و در منابع روایی بیشتر با عنوان ابوجعفر اول از وی یاد می‌شود.

امام باقر (سلام الله علیه) در سه شنبه یا جمعه اول ماه رجب سال ۵۷ هجری قمری در مدینه به دنیا آمد. اما برخی ولادتش را ۳ صفر همان سال نقل کرده‌اند. او در خردسالی در واقعه کربلا حاضر بود.

پیامبر اسلام ده‌ها سال قبل از به دنیا آمدن امام باقر (سلام الله علیه) نام او را محمد و لقبش را «باقر» قرار داد. حدیث جابر و روایات دیگر بر این نامگذاری دلالت می‌کند.

شهادت امام باقر (سلام الله علیه) را ۷ ذی‌الحجه سال ۱۱۴ هجری قمری دانسته‌اند؛ البته برخی به جای ذی‌الحجه از ربیع الاول یا ربیع الثانی نام برده‌اند. همچنین در حالی که بیشتر منابع سال ۱۱۴ هجری قمری را سال وفات ایشان دانسته‌اند، نقل‌های دیگری مبنی بر وفات امام باقر (سلام الله علیه) در سال‌های ۱۱۵ق، ۱۱۶ق و ۱۱۸ق نیز وجود دارد.

در اینکه چه فرد یا افرادی در قتل وی دست داشته‌اند، نقل‌های روایی و تاریخی مختلف است. بعضی از منابع، شخص هشام بن عبدالملک را عامل شهادت آن حضرت دانسته‌اند. برخی ابراهیم بن ولید را عامل مسمومیت معرفی کرده‌اند. وفات امام باقر (سلام الله علیه) در دوران خلافت هشام بن عبد الملک رخ داده است، زیرا خلافت هشام از سال ۱۰۵ تا سال ۱۲۵ هجری قمری استمرار داشته است و آخرین سالی که مورخان در وفات امام باقر (سلام الله علیه) نقل کرده‌اند ۱۱۸ق است.

امام باقر (سلام الله علیه) وصیت کرده بود در لباسی که در آن نماز می‌خوانده دفن شود. وی در قبرستان بقیع، کنار مرقد پدرش امام سجاد (سلام الله علیه) و عموی پدرش امام حسن (سلام الله علیه) دفن شد. امام وصیت کردند ده سال در منا برای وی از مال خودش مراسم عزاداری بر پا کنند.

برای عضویت در کانال سروش الکوثرفارسی کلیک کنید