تهران- الکوثر:  کتاب الغیبة نعمانی تألیف محمّد فرزند ابراهیم معروف به «ابن­ ابی­ زینب» است. وی یکی از نویسندگان حدیث اهل بیت (علیهم السلام) در قرن چهارم هجری، است که نزد شیخ کلینی صاحب کتاب ارزشمند کافی به آموختن حدیث پرداخت و بخش عمده دانش را از او گرفت و کاتب استاد خود (شیخ کلینی) شد و به همین عنوان (کاتب) نیز شهرت یافت.

گزارش اجمالی کتاب

کتاب الغیبة نعمانی، حاوى روایاتى از ائمه معصومین علیهم­السلام، درباره غیبت امام زمان عجل­الله و خصوصیات آن حضرت و عصر ظهور و ویژگیهاى آن دوران است. سال ۳۴۲ ق، در اوایل غیبت کبرى، در شهر حلب، به نگارش درآمده است.

کتاب الغیبة، داراى ۲۶ باب و شامل ۴۷۸ روایت است؛ که می‌توان آن را به دو بخش کلی تقسیم کرد:

امام شناسی و مهدویت

بخش امام شناسی شامل ۹ باب است که در واقع مقدمه­ای برای ورود به بخش اصلی کتاب (مهدویت) است.

بیان تعداد امامان، مدعیان دروغین امامت، اثبات امامت در روایات اهل سنت و ضرورت وجود امام از مباحث مهم این بخش به شمار می‌آید.

بخش مهدویت، باب­های مختلفی دارد که به برخی از آن‌ها می‌پردازیم:

الف) روایات هشدار دهنده غیبت و فتنه­‌های زمان غیبت

بخشی از محتوای احادیث:

- اشاره به غیبت آخرین امام

- امیرالمومنین علیه السلام:. بدون تردید خداوند مردى را که از فرزندان من است، در آخر الزّمان می‌آورد که خونخواهى ما خواهد کرد و او (براى مشخّص شدن گمراهان در زمان غیبت) حتما از مردم پنهان خواهد شد، تا جایى که نادان بگوید: خدا به آل محمّد نیازى ندارد.

-اسحاق بن عمّار صیرفى گوید: «از امام صادق علیه السّلام شنیدم می‌فرماید: حضرت قائم علیه السّلام داراى دو غیبت است که یکى از آن دو طولانى و دیگرى کوتاه است، در غیبت نخستین خواصّ از شیعه از جایگاه او باخبر هستند، امّا در غیبت، دیگر هیچ کس از محلّ او آگاه نیست (جز خدمتکاران و یا دوستان خاصّ او که بر دین او هستند.)»

- بیان فتنه‌ها و پیامد‌های غیبت که عبارتند از:

دور شدن از دین، شک در وجود امام زمان، به گونه­ای که گفته می‌شود: استخوان او سال­ها پوسیده است. مومنان در دست درندگان ستمگر خواهند بود. سرگردانی شیعیان و انتظار فرج.

در باب یازدهم وشانزدهم، سفارش­های ائمه اطهارعلیهم السلام به شیعیان در زمان غیبت می‌پردازد که به بعضی از آن‌ها اشاره می‌شود:

دوری از شتاب­زدگی در امر غیبت، سفارش به قرار گرفتن در گروه مقربان که تسلیم امر خدا هستند، صبر بر انجام واجبات الهى، پایدارى در برابر دشمنان و انتظار کشیدن در امر غیبت. تعین نکردن وقت برای ظهور امام.

باب ۱۳ درباره صفات و رفتار و کردار حضرت امام عصرعجل الله پرداخته است.

روایاتی که صفات ظاهری حضرت را بیان می‌کند. روش و رفتار حکومت حضرت، ولی عصر (عج) که شبیه پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله است. روایاتی که روش داوری حضرت امام زمان (عج) را اشاره می‌کند:

امام باقر علیه السلام می‌‌فرماید: مهدى براى این مهدى نامیده شده که به امرى پنهان هدایت می‌کند و تورات و سایر کتب (آسمانى) خداى عزّوجلّ را از غارى در انطاکیه بیرون می‌آورد و میان اهل تورات (یهود) با تورات و میان اهل انجیل با انجیل و بین اهل زبور با زبور و میان مسلمانان با قرآن حکم می‌کند.

در باب­های ۱۴،۱۵ و ۱۸ روایاتی است که به علامت­ و سختی‌هایی قبل ظهور پرداخته است:

آزمایش (به گرفتارى) از جانب خداى تعالى براى بندگان با ایمان‏، مانند گرسنگی، گرانی، کم شدن میوه­ها، کاسته شدن عمر‌ها و.

اختلاف اهل شام در میان خود و پرچم­هاى سیاه از خراسان، و وحشتى در ماه رمضان‏.

[پیدایش‏]سفیانىّ، یمانىّ، صیحه‏اى از آسمان، کشته شدن نفس‏زکیّه و فرو رفتن زمین در بیداء (دشت)

در باب ۱۸ خروج سفیانی را با ۱۸ روایت از امور حتمی علایم ظهور شمرده است.

احوال شیعیان بعد از ظهور

باب ۲۱ شامل روایت‌هایی است که احول شیعیان را بعد از ظهور بیان می‌کند:

چون قائم قیام کند خداوند از هر مؤمنى بیمارى نقص و آفت را دور ساخته و نیرویش را بدو باز خواهد گردانید.

گوئى هم اکنون به شیعیانمان در مسجد کوفه می‌نگرم که خیمه‏‌ها زده‏‌اند و قرآن را بدان گونه که نازل شده است، به مردم می‌آموزند.

هنگامى که قائم قیام کند، در کشورهاى روى زمین کسانى را (در هر سرزمین یک نفر را) بر می‌انگیزد، و به او می‌گوید: فرمان تو در کف دست تو است، هر گاه کارى براى تو پیش آمد که آن را نفهمیدى و ندانستى که چگونه در آن حکم کنى، به کف خود بنگر و به آنچه در آن (مکتوب) است، عمل کن..

[۱]الغیببة (للنعمانی) / ترجمه غفارى. مقدمه مترجم.

از صفحات دین و زندگی و ندای نور الکوثر فارسی دیدن کنید

آموزش سوره های قرآن ویژه کودکان

برای عضویت در کانال سروش الکوثرفارسی کلیک کنید