تهران- الکوثر: سیامک کاکایی، کارشناس مسائل ترکیه در یادداشتی در شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به انتخابات روز یکشنبه  ترکیه می نویسد:

دوره جدید ساختار نظام سیاسی بدان مفهوم که بعد از همه‌پرسی قانون اساسی که سال گذشته برگزار شد، نظام پارلمانی به ریاستی تغییر پیدا کرد و قرار شد بعد از انتخابات سال 2019 نظام ریاستی برقرار شود، اما این انتخابات به حکم رجب طیب اردوغان بیش از یک سال زودتر از موعد تعیین شده برگزار می‌شود.

اردوغان به عنوان یک طراح سیاسی تلاش دارد از محیط درونی و بیرونی ترکیه در شرایط موجود که بخشی از آن منبعث از فضای سیاسی- امنیتی به خصوص در عرصه پیرامونی منتهی به سیاست خارجی تهاجمی این کشور به ویژه در قبال دو همسایه جنوبی‌اش یعنی سوریه و عراق است، بهره بگیرد.

در هفته‌های اخیر که فضای تبلیغات انتخاباتی برقرار بود، عرصه سیاسی ترکیه تا حدود زیادی تابع این موضوع قرار داشت و نطق‌های انتخاباتی و سخنرانی‌هایی که اردوغان طی هفته‌های گذشته انجام داده، شکلی از پیشبرد سیاست امنیتی ترکیه را ترسیم کرده است.

 بسیاری از منتقدان بر این باور هستند که همان هنگام که اردوغان دستور حمله نظامی ترکیه به  عفرین را صادر کرد، این امر سرآغاز تلاش وی برای پیروزی در انتخابات بود و تنها به مدت کوتاهی بعد از آن تحولات بود که دستور برگزاری انتخابات زودهنگام داده شد.

این بار و در سال‌های اخیر به موازات کاهش نسبی مقبولیت اردوغان و حزب متبوع وی، رویکرد جدید عدالت و توسعه ائتلاف با یک حزب نزدیک به خود بوده است و در این راستا رجب طیب اردوغان موفق شد که حزب ملی‌گرای حرکت ملی به ریاست دولت‌باغچلی را با خود همراه کند تا جدای از آرای اسلامگرایان نیم نگاهی نیز به آرای ملی‌گرایان داشته باشد. آرایی‌ که بخشی از آن معطوف به سیاست‌های تهاجمی ترکیه در عرصه بیرونی است.

هنگامی که اردوغان از عظمت ترکیه، مقابله با تروریسم و مواجهه با اندیشه‌های جدایی‌طلبی بحث می‌کند، تلاش دارد تا ملی‌گرایان را با خود همراه سازد. موضوعی که در دل آن جناح دیگری نیز به تقابل با حزب حرکت ملی برخاستند و کسانی چون خانم مرال آکشنر از حرکت ملی جدا و جریان جدیدی را تشکیل داد تا ائتلاف حرکت ملی با عدالت و توسعه را به چالش بکشد.

در پرده دیگر، حزب جمهوری خلق در سال‌های گذشته با سامان دادن به پایگاه اجتماعی خود به عنوان مهمترین رقیب سیاسی اردوغان و عدالت و توسعه تبدیل شده‌ است. آنها نیز محرم اینجه را به عنوان کاندید خود برای ریاست جمهوری انتخاب کردند تا بتوانند بخشی از آرا را به سمت خود جلب کنند. اگرچه کردها در سال‌های گذشته تحت تاثیر تنگنای سیاسی و امنیتی منبعث از رفتار دولت قرار داشتند، اما آنها نیز تلاش می‌کنند تا در انتخابات پارلمانی حدنصاب 10 درصد را به‌دست آوردند و با همین هدف صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر دربند خود را به عنوان کاندیدای این حزب معرفی کردند که چالشی برای اردوغان باشد.

 البته احزاب کوچک دیگری چون حزب سعادت و دموکرات نیز ضمن ائتلاف با دو حزب جمهوری خلق و حزب تازه تاسیس «خوب» به رهبری مرال آکشنر این هدف را دنبال می‌کنند تا در انتخابات پارلمانی در چارچوب حدنصاب 10 درصد قرار گیرند و در عرصه شطرنج سیاسی خودی نشان دهند.

در انتخابات پیش‌رو احتمالاتی مطرح است؛ از جمله آنکه حزب عدالت و توسعه یا ائتلاف جمهور تلاش دارد تا همچنان موقعیت خود را در پارلمان حفظ و در همان دور اول اردوغان را در انتخابات ریاست جمهوری به پیروزی برساند، اما رقبای او با آنکه نتوانستند بر سر تعیین یک نامزد برای رقابت با اردوغان به اجماع برسند لیکن فضای چالشی را در برابر اردوغان به وجود آورده‌اند و امیدوار هستند که این فضا بتواند انتخابات ریاست جمهوری را به دور دوم بکشاند تا در آن مرحله همگی احزاب رقیب و کردها به اجماع بر سر حمایت از نامزد صاحب رای بیشتر برسند. با این توصیف اردوغان در تبلیغات انتخاباتی به گونه‌ای رفتار کرده که گویی برنده اصلی انتخابات است. او از سیاست‌ها و برنامه‌های آینده خود در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و منطقه‌ای سخن می‌گوید.

تحلیلگران بر این باور هستند که پیروزی اردوغان در انتخابات با یک دوره جدید اقتدارگرایی او همراه خواهد بود. به ویژه که وی در چارچوب استراتژی 2023 در صدمین سال تاسیس جمهوری ترکیه وعده داده که ترکیه را به دهمین اقتصاد جهان برساند. هرچند که حال و روز اقتصاد ترکیه در شرایط کنونی چندان مساعد نیست، اما تلاش اردوغان برای سمت و سو دادن به اختیارات و قدرت ریاست جمهوری در سیستم جدید سیاسی این کشور سیری‌ناپذیر است. شاید همین موضوع او را نزد رای‌دهندگان قدرتمندتر نشان دهد. لیکن موقعیت منطقه‌ای و حرکت اقتصاد ترکیه به سمت دهمین اقتصاد جهان به چرخش سرمایه، نقش منطقه‌ای و جایگاه اقتصادی ترکیه در داخل و خارج بستگی دارد. 

در نهایت این که اردوغان بر این نکته تاکید کرده که اگر در انتخابات پیروز نشود جایگاه ترکیه در صحنه داخلی و خارجی دستخوش تغییر خواهد شد. بنابراین به نظر می‌رسد که پیروزی احتمالی اردوغان به دیپلماسی موجود در این کشور استمرار می‌بخشد. هرچند که موانع جدی بر سر راه ماجراجویی‌های ترکیه به ویژه در قبال دو همسایه‌اش یعنی سوریه و عراق وجود دارد.

شاید تغییرات احتمالی در زمینه فروکش بحران منطقه‌ای، اردوغان را بر آن داشت تا به سمت انتخابات زودهنگام حرکت کند و از فضای موجود بهره لازم را ببرد، اما با این توصیف شرایط برای رجب طیب اردوغان، سیاستمدار طراح هم چندان آسان نخواهد بود.