تهران- الکوثر:  استیون اِی. کوک در مطلبی که شورای روابط خارجی آمریکا منتشر کرد، نوشت: در نگاه اول، رویکرد ترامپ در قبال این منطقه به نظر می‌رسد رقص شمشیر با سران عرب کشورهای حاشیه خلیج فارس، چرخاندن گوی درخشان و شعارهای خشنی باشد که فاقد جوهره است.

سفر اخیر تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا، به منطقه غرب آسیا طرح آمریکا را آشکار می‌سازد. برخلاف آن دسته از سیاست‌های آمریکا که امور داخلی را بی‌ثبات ساخته است یا پرسش‌هایی را در اروپا، آمریکای شمالی و آسیا درباره تعهدات واشنگتن در قبال دفاع متقابل و تجارت آزاد (ویژگی‌های دوره پساجنگ جهانی دوم و پساجنگ سرد) برانگیخته ‌است، این طرح مشابهت‌های معینی با رویکرد ترامپ در قبال غرب آسیا دارد.

در حقیقت، این طرح احیای راهبردی منطقه‌ای است که مدت‌های طولانی از حمایت هر دو حزب جمهوری‌خواه و دمکرات برخوردار بوده است و زمانی برای رؤسای جمهوری آمریکا معیار بود.  

با توجه به خشم و ناراحتی تیلرسون در سفر اخیرش به کشورهای عربی غرب آسیا، دشوار است که این راهبرد محقق شود، اما چرا تیلرسون در سفر اخیر به کشور‌های عربی ناراحت بود؟ سفر پنج‌روزه وی به پنج کشور عربی غرب آسیا در ماه جاری میلادی بدون تردید خشم غیرطبیعی آشکار وی را تشدید کرد. وزیر امور خارجه آمریکا در ایستگاه اول از سفرش، یعنی قاهره، با عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر، دیدار کرد که اخیراً انتخابات ریاست‌جمهوری پیشِ‌روی در مارس 2018 را با زندانی کردن یا تایید نکردن صلاحیت تعداد زیادی از نامزدهای انتخابات به تمسخر گرفت.

تیلرسون از قاهره به پایتخت کویت سفر کرد تا در نشست ائتلاف ضدداعش شرکت کند. در این نشست وی به اعضای این ائتلاف متذکر شد که بر مبارزه با افراطی‌گری متمرکز شوند نه مبارزه با یکدیگر. وی همچنین در کنفرانس بازسازی عراق که در کویت برگزار شد شرکت کرد.

این دیپلمات آمریکایی در روز بعد به امان سفر کرد تا با پادشاه اردن که محبوب هر سیاستمدار آمریکایی است، گفتگو کند. ناگفته نماند که پادشاه اردن عصبانی است از اینکه دولت ترامپ وی را دور زد و بیت‌المقدس را پایتخت رژیم صهیونیستی اعلام کرد.

وی سپس سفر کوتاهی به لبنان (اولین سفر وزیر امور خارجه آمریکا به لبنان در چهار سال گذشته) انجام داد تا حمایت واشنگتن از لبنان در مواجهه با چالش‌های پیش‌ِروی این کشور اعلام کند.

تیلرسون سرانجام به ترکیه سفر کرد و در آتش خشم ترک‌ها به واسطه حمایت واشنگتن از کردهای سوریه قدم نهاد، چرا که آنکارا کردها را یک سازمان تروریستی قلمداد می‌کند.

با تمامی سروصداهای آشکار مربوط به شکست کنفرانس بازسازی عراق در کویت و تهدید افسران نظامی آمریکا توسط اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، به سیلی عثمانی، پیام اصلی تیلرسون به غرب آسیا این بود که واشنگتن منافعش را بر ارزش‌های منطقه ترجیح خواهد داد.

این امر تصادفاً بیشتر شبیه رویکرد آمریکا نسبت به غرب آسیا در دهه‌های 80 و 90 میلادی است. تردیدی وجود ندارد که موارد و تصمیم‌هایی در دولت ترامپ در یک سال اخیر وجود داشته که فهم آنها دشوار است. ازجمله می‌توان به تصمیم اخیر ترامپ در مورد بیت‌المقدس اشاره کرد. حتی این تصمیم هم به خوبی در الگوی سیاست آمریکا قابل تعریف است. 

این سیاست‌ها کدامند؟ سه جزء اصلی وجود دارد: مبارزه اعلامی با تروریسم، مهار ایران و حمایت از اسرائیل. برای همین دیدار تیلرسون با همتای مصری‌اش آسان‌ترین سفر بود، زیرا تیم ترامپ سیاست حمایت از «حرامزاده‌ها» را احیا کرده است، مادامی‌که این‌ها منافع مشترک با آمریکا دارند. البته یک مقام ناشناس در وزارت امور خارجه آمریکا تایید کرد که تیلرسون نگرانی‌های واشنگتن درباره سیاست سرکوب شدید مصر را مطرح کرد، اما ملاقات با رئیس‌جمهوری و وزیر امور خارجه مصر عمدتاً بر مبارزه با تروریسم، امنیت و بازگرداندن مناسبات آمریکا – مصر به جایگاه راهبردی گذشته متمرکز بود.  

تیلرسون در کویت چیز زیادی برای بازسازی عراق ارائه نکرد، زیرا ترامپ بر این باور است که کشور متبوعش بیش از سهمش را ادا کرده است و با توجه به این امر سیاست آمریکا در عراق به مهار قدرت ایران تبدیل شده است و تهدید دولت خودخوانده اسلامی علیه عراق دیگر وجود ندارد. بخش دیگری از سفر وی به کویت به حفظ مبارزه با افراطی‌گری و تروریسم اختصاص داشت.

وزیر امور خارجه آمریکا در اردن نشان داد که مهم نیست یک متحد راهبردی چقدر خشمگین و عصبانی است، چرا که مناسبات ویژه آمریکا با اسرائیل بر همه چیز مقدم است. تیلرسون برای اینکه اختلاف بین واشنگتن و امان را بر سر بیت‌المقدس کمرنگ کند با خود یادداشت تفاهم همکاری با وعده کمک بیشتر به اردن را همراه آورد.

تیلرسون با به رسمیت شناختن اهمیت جایگاه حزب‌ا... در سیاست و حکومت لبنان موضوعات را پیچیده ساخته‌است.

بخش آخر سفر وزیر امور خارجه آمریکا به آنکارا ختم شد، جایی‌که خشم متحد ناتو مانع از این سفر نشد. این سفر بخشی از حضور درازمدت آمریکا در سوریه بوده‌است.

با تمامی آسیب‌های جمعی ناشی از نقض آشکار هنجارها و اصول توسط ترامپ که برای قدرت و موفقیت آمریکا در 70 سال گذشته حداقل در غرب آسیا حیاتی بودند، وی سیاست آمریکا را از رادیکالیسم دو رئیس جمهوری قبل از خود دور ساخته‌ است. جورج دبلیو بوش قول داد که در خارج از کشور دست به کشورسازی نزند، اما رویداد 11 سپتامبر موجب شد تا غرب آسیا را با ترکیبی از قوه قهریه و اقناع اخلاقی از نو بسازد. گسترش دمکراسی چیزی بود که دولت‌های قبلی آمریکا صادقانه به آن پایبند نبودند. اوباما، رئیس‌جمهوری قبلی آمریکا، باور داشت که بهترین شیوه برای برقراری ثبات در غرب آسیا تعامل با ایران است و اولین گام در این راستا، حصول توافق هسته‌ای با این کشور بود.

از دید ترامپ هیچ یک از سیاست‌های دولت‌های قبلی موثر واقع نشد. از این‌رو، کاری را انجام داده است که از دید وی جامع است: وی راهبردی را در غرب آسیا احیا کرده است که دولت آمریکا مدت‌ها طالب آن بوده است.  

این رهیافت، آمریکا را به اصول اولیه در غرب آسیا یعنی تضمین جریان انتقال نفت، حمایت از اسرائیل و مبارزه با تروریسم برمی‌گرداند. اگر ناچار به همکاری با برخی افراد بد برای مبارزه با افراد بد دیگر جهت حفظ منافع مذکور است، آیا این استراتژی خوب کار کرد؟ در پانزده سال گذشته استراتژی آمریکا در منطقه به خوبی و به آسانی کار نکرد و موثر واقع نشد.

استراتژی دولت ترامپ همچنین بیانگر نسخه قبلی راهبرد دولت‌های پیشین آمریکا در قبال غرب آسیا است و تیلرسون به خوبی این را می‌داند؛ راهبردی که بر محور مبارزه با تروریسم، مهار دشمنان، کشورسازی و میانجی میان متحدان بوده‌است. جهان از زمانی که حسنی مبارک، رئیس جمهور پیشین مصر کنفرانس مبارزه با تروریسم را در شرم‌الشیخ برگزار کرد، تغییر زیادی کرده‌ است. استراتژی قبلی آمریکا براساس ایده تسلط این کشور بر غرب آسیا تدوین شده‌بود که این ایده دیگر پاسخگو نیست. بعلاوه، متحدان واشنگتن دیگر توجهی به منافع آمریکا ندارند.  

از روزهایی که متحدان ما به دنبال کسب مجوز از واشنگتن بودند تا سیاستی را پی بگیرند یا نگاه‌شان به آمریکا بود تا نظم و ثبات در منطقه برقرار شود مدت زیادی گذشته‌است. حالا این متحدان خودشان به موضوعات و مسائل می‌پردازند که صرف نظر از منافع و خواست واشنگتن پیامدهای خاص خود را دارد. حقیقت این است که اهمیتی ندارد واشنگتن چه کار می‌کند، حرکت غرب آسیا به سمت اقتدارگرایی متحدان آمریکا و بی‌ثباتی استمرار خواهد داشت.

منبع: شورای راهبردی روابط خارجی

برای اطلاع از آخرین خبرهای ایران و جهان اینجا کلیک کنید

برای عضویت در کانال تلگرامی الکوثرفارسی اینجا کلیک کنید