تهران- الکوثر:  حجاب در لغت به معنای « پرده » ، « ستر » و « حائل بین دوچیز» می باشد . واژه حجاب به معنی پوشش معنا شده و غالبا به معنی پوشش زنان استعمال می شود . داشتن لباس از ابتدای خلقت انسان به عنوان یک امر فطری و یک نیاز درونی در بشر احساس شده است . داشتن پوشش مناسب برای زن،  مطلوب اقوام و امتهای پیشین و ادیان آسمانی الهی بوده بوده است . با هدف تبیین این موضوع ابتدا به جایگاه و ضرورت حجاب زنان در بین امتها و اقوام و سپس در میان ادیان آسمانی می پردازیم .

حجاب در یونان و روم باستان

به نوشته دائره المعارف لاروس زنان یونانی در دوره های گذشته صورت و اندامشان را با پارچه ای شفاف و زیبا تا روی پا می پوشاندند . به گفته تاریخ نویسان حتي «بنيلوب» همسر پادشاه «عوليس» فرمانروای ايتاك نیز حجاب می پوشیده است . زنان شهر «ثيب» داراي حجاب خاصی بوده اند، بدين صورت كه حتي صورتشان را نيزبا پارچه مي پوشاندند. اين پارچه داراي دو منفذ بود كه جلوي چشمان قرار مي گرفت تا بتوانند ببينند. در «اسپارته» دختران تا موقع ازدواج آزاد بودند، ولي بعد از ازدواج خود را ازچشم مردان مي پوشاندند.

نقش های برجای  مانده، نشان می دهد  كه زنان در یونان باستان سررا مي پوشانده، ولي صورت هايشان بازبوده است، ووقتي به بازارمي رفتند ، برآنان واجب بوده است كه صورت هايشان را بپوشانند، خواه باكره و خواه داراي همسر باشند.  حجاب در بين زنان سيبری وساكنان آسياي صغير وزنان شهرماد ( وفارس وعرب) نيزوجود داشته است.  زنان رومانی نیز حجاب می پوشیده اند ، به طوری كه وقتی ازخانه خارج مي شده اند، با چادری بلند تمام بدن را تا روی پاها مي پوشاندند وچيزی ازبرآمدگی های بدن مشخص نمي شد.

به گفته مورخان «آرتميس»، الهه عفت در یونان و روم باستان بوده  و عالي ترين  الگوی دختران جوان و داراي بدني نيرومند و ورزيده و چابك و به زيور عفت وتقوا آراسته  بوده است . (دورانت, 1939)

پوشش زن درايران باستان:

به گفته «  ويل دورانت »  زنان ايران باستان حجاب داشته اند و زنان طبقات بالای جامعه  نمی توانستند  جز درتخت روان روپوش دارازخانه بيرون بيايند. هرگز به آنان اجازه داده نمی شد كه آشكارا با مردان  اختلاط داشته باشند . در نقش هایی كه درايران باستان برجای مانده، صورت زنان دیده نمی شود و نام آنها برده نمی شود . در دائره المعارف لاروس  نیز آمده است كه حجاب دربين مادها و پارس ها وجود داشته است. همچنين درتفسير اثنی عشری 9 آمده است : « تاريخ نشان مي دهد كه حجاب در فرس قديم وجود داشته است.»

نصوصی كه بيانگر حجاب زنان ايران باستان است، نشان مي دهد كه زنان دردوره هاي مختلفي چون دوره مادها، پارسي ها ( هخامنشيان )، اشكانيان و سامانيان دارای حجاب وپوشش بوده اند، كه به چند نمونه آن اشاره مي شود :

دوره مادها  : دركتاب «پوشاك باستاني ايرانيان» آمده است : «بر اساس  نقوش برجسته و مجسمه های ماقبل ميلاد، پوشاك زنان آن در دوره مادها  ازلحاظ شكل ( باكمي تفاوت ) با پوشاك مردان يكسان بوده است و زنان پوششی بر سر خود می گذاشته اند .» (جلیل ض. پ., 1349)  

دوره هخامنشيان : پارسی ها  در دوره کوروش كوروش، نیز  ازنظر لباس همانند مادها بودند . در نقوش مانده ازآن زمان، به زنان بومی برمي خوريم  پیراهن ساده و بلند پوشیده اند . زنان پارسی در دوره هخامنشی پارچه مستطيل برروی همه لباس خود امی انداختند  ودرزير آن، يك پيراهن بادامن بلند ودرزير آن نيز،پيراهن بلند ديگری تا به مچ پا می پوشیدند.» (جلیل ض. پ., 1349)

دوره اشكانيان: حجاب زنان ايرانی در دوره اشکانیان نیز كامل بوده است . «لباس زنان اشكاني پيراهني بلند تا روی زمين، گشاد، پرچين، آستين دار و يقه راست بوده است . پيراهن ديگري داشته اند كه روی اولي مي پوشيدند وقد اين يكی نسبت به اولي كوتاه و ضمنا يقه باز بوده است . روي اين دو پيراهن چادری به رنگ ارغوانی و شاد سرمي كردند .» (ضياء پور، پوشاك باستاني ايرانيان )

دركتاب «پارتيان» نيزآمده است : «زنان عهد اشكاني قبايی تا زانو برتن مي كردند، با شنلی كه برافكنده مي شد ونيز نقابی داشتند كه معمولا به پس سرمي آويختند.»

دوره ساسانيان: در دوره ساسانیان دین مردم ایران زرتشت اعلام شد .  زنان دراين دوره كه احكام دين زرتشتيان دركشور اعمال مي شده است، همچنان داراي حجاب كامل بودند . درمورد پوشاك زنان چنين آمده است : «چادر كه از دوره های پيش مورد استفاده بانوان ايران بوده است، دراين دوره نيز به صورت مختلف مورد استعمال داشته است .» (جلیل ض. پ., 1349)

حجاب زنان در اين دوره چنان اهميتی داشت كه «حتي لباس هنرپيشگان زن، مانند لباس های بلند ساير بانوان، تا پشت پاكشيده شده است .» (سامی, 1344)

حجاب در آیین زرتشت

طبق دین زرتشت باید از نگاه ناپاک به زن دوری شود و زن نیز نباید ظواهر و زیبایی خود را نشان دهد . « اَشو زرتشت» با توصيه ها و اندرزهاى خود،  می کوشید  تا پايه هاى حجابى را كه زنان ايرانى به عنوان يك فرهنگ ملّى در ظاهر عرف خود رعايت مى كردند، در عمق روح آنان متحكّم نمايد و از اين راه، ضمانت اجراى قانون حجاب را در آينده نيز تأمين نمايد و بدين سان، جامعه خويش را در مقابل امكان انحراف هاى اخلاقى پنهان، بيمه كند. آشو زرتشت می گوید :« اى نوعروسان و دامادان! روى سخنم با شماست. به اندرزم گوش دهيد و گفتارم را به خاطر بسپاريد و با غيرت، در پى زندگانى پاك مَنشى برآييد. هر يك از شما بايد در كردار نيك و مهرورزى، بر ديگرى پيشدستى جويد تا آن زندگانى مقدس زناشويى، با خوشى و خرّمى همراه باشد.»

* اى مردان و زنان! راه راست را دريابيد و پيروى كنيد. هيچ گاه گرد دروغ و خوشى هاى زودگذرى كه تباه كننده زندگى اند، نگرديد؛ زيرا لذّتى كه با بدنامى و گناه همراه باشد، همچون زهر كشنده اى است كه با شيرينى درآميخته و همانند خودش دوزخى است. با اين گونه كارها زندگانى گيتى خود را تباه  نسازيد. (شهرزادی, 1376)

در بخش دوم مقاله به جایگاه حجاب در ادیان آسمانی پرداخته خواهد شد .

(ضياء پور، جلیل. (1349). پوشاک باستانی ایرانیان. تهران: ص 51-54.

تیلا عباس. (1371). زن در آیینه تاریخ . تهران.

دهخدا علی اکبر. (1377). لغت نامه دهخدا. تهران.

رستم شهرزادی. (1376). آموزش های زرتشت پیامبر ایران. انجمن زرتشتیان - یسنا، ص ۵۳، پندهای ۵ – ۸.

ضیاء پور جلیل. (1349). پوشاک زنان ایرانی. تهران: ص 114.

علي سامی. (1344). تمدن ساسانی. تهران: ج 1 - ص 186.

ویل دورانت. (1939). تاریخ تمدن. آمریکا.

برای اطلاع از آخرین خبرهای ایران و جهان اینجا کلیک کنید

برای عضویت در کانال تلگرامی الکوثرفارسی اینجا کلیک کنید