تهران- الکوثر:   دنیا دوستی، اصل هر گناه، ریشه هر حجاب و بذر هر یک از موانع خدا دوستی است. از این رو از مهم ترین موانع محبّت خدا، آن را (خطرناک ترین مانع)[1] محبّت خدا می باشد. بر اساس نصوص، محبّت خدا به هیچ وجه قابل جمع با محبّت دنیا نیست و تا ذرّه ای از غبار این محبّت بر آینه دل نشسته باشد، معرفت و محبّت حقیقی خدا برای انسان، امکان پذیر نیست. در این جا این سؤال پیش می آید که: دنیا چیست؟ و چرا محبّت آن، با محبّت خدا قابل جمع نیست؟

دنیا در فرهنگ نصوص اسلامی عبارت است از هدف قرار دادن امکانات و لذایذ مادّی و دنیوی. اگر برخورداری از لذایذ مادّی و دنیوی، مقدمه معنویت و آخرت و رسیدن به قرب الهی باشد، در فرهنگ اسلام، دنیا محسوب نمی شود. لذا نه تنها مانع برای محبّت خدا نیست؛ بلکه مقدمه آن است. امّا اگر کامیابی های مادّی هدف قرار گرفت، خطرناک ترین آفات معنویت و محبّت است: «ما جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَینِ فِی جَوْفِهِ؛ خداوند در درون یک فرد دو دل قرار نداده است»[2] دلی که ظرف محبّت دنیا و لبریز از تاریکی های معنوی است، چگونه می تواند عرش رحمان باشد و نور آسمان ها و زمین را در خود جای دهد؟ لذا امام العارفین می فرماید: کما أنَّ الشَّمسَ وَ اللَّیلَ لا یجتَمِعانِ کذلِک حُبُّ اللَّهِ و حُبُّ الدُّنیا لا یجتَمِعانِ.[3] همان گونه که خورشید و شب، جمع نمی شوند، خدا دوستی و دنیا دوستی نیز باید یکدیگر جمع نمی شوند.

در این باب، تفاوتی میان کامیابی های حلال و حرام نیست. کامیابی های حلال هم اگر هدف باشد، تاریکی می آورد و مانع محبّت حقیقی نورِ مطلق است. لذا پیامبر اکرم به ابوذر فرمود: لِیکن لَک فِی کلِّ شَیءٍ نِیةٌ صالِحَةٌ حَتَّی الأَکلَ وَ النَّومَ.[4] در هر چیز باید نیتی شایسته داشته باشی؛ حتّی در خورد و خواب. البته تردیدی نیست که ظلمت کامیابی های حرام، بیشتر و بازدرندگی اش افزون تر است.

اجتناب از مطلق دنیادوستی، بالاترینِ مراتب تقواست که اگر انسان بدان دست یابد، به کیمیای محبّت و بالاترین درجات کمالات معنوی دست یافته است. امام باقر علیه السلام درباره این گروه از متّقین و کسانی که به این مرتبه رسیده اند می فرماید:قَطَعوا مَحَبَّتَهُم بِمَحَبَّةِ رَبِّهِم...و نَظَروا إلَی اللَّهِ...[5] محبّت خویش را [به دنیا] به خاطر دوستی خدا بُریدند و چشم به خدا دوختند.

پی نوشت ها 

[1] ر. ک: ص 149.

[2] سوره احزاب، آیه 4.

[3] ر. ک: دوستی در قرآن و حدیث، ص 411 ح 1186.

[4] میزان الحکمة، ش 20999، مکارم الاخلاق: 2/ 370/ 2661.

[5] ر. ک: دوستی در قرآن و حدیث، ص 323 (تقوا).

برای اطلاع از آخرین خبرهای ایران و جهان اینجا کلیک کنید