اسلام چگونه فرهنگ جاهلیت را دگرگون کرد و با «قلم و اخلاق» جامعهای نو ساخت؟
بحثهای امروز درباره مفهوم فرهنگ، بار دیگر نگاهها را به تجربه پیامبر اکرم ﷺ معطوف کرده است؛ تجربهای که طی آن، جامعهای غرق در عادات جاهلی به تدریج به جامعهای مبتنی بر ارزشها، معرفت، قانونگذاری الهی و تربیت اخلاقی تبدیل شد. در این تحلیل، که در قالب برنامه «إبدأ رحلتك» ارائه شده، تأکید میشود پیامبر با تشریع احکام، پرورش نسلی اهل خواندن و نوشتن، ثبت و تدوین معارف و حرکت تدریجی در مسیر اصلاح، یکی از مهمترین دگرگونیهای فرهنگی تاریخ را رقم زد.
بیشتر بدانید
تحولات یمن؛ از حضرموت تا مهره؛ تقویت پروژه جداییطلبانه با حمایت امارات| قضية ساخنة
تبادل نقش فرستادگان آمریکایی و غربی؛ تلاش برای تحمیل عادیسازی بر لبنان| مع المراسلین
استاد «مواهب الخطيب» در این برنامه توضیح داده است که این تحول تنها به معنای تغییر باورهای دینی نبود، بلکه پروژهای برای بازسازی «انسان» و «جامعه» در ابعاد فکری، اخلاقی و اجتماعی به شمار میرفت. به گفته او، قرآن با تعبیر «الجاهلیة الأولى» نشان میدهد که الگوهای انحراف فرهنگی میتواند در زمانهای بعد نیز تکرار شود و از این رو، امکان مقایسه میان جاهلیت نخستین و گونههایی از «جاهلیت معاصر» در زبان، رفتار و سبک زندگی انسان امروز وجود دارد.
وی با اشاره به برخی ارزیابیها و تجلیلهای بینالمللی از شخصیت پیامبر اسلام ﷺ، او را از برجستهترین قانونگذاران تاریخ دانست که قوانینش تحول عمیقی در فرهنگ انسانی ایجاد کرد؛ قوانینی که محور آن تنظیم اخلاق، روابط اجتماعی و صیانت از کرامت انسان است. مواهب الخطيب یادآور شد که بنا بر سخن معروف پیامبر «إنما بُعثت لأتمم مكارم الأخلاق»، جوهر رسالت اسلامی بر تکمیل فضایل اخلاقی استوار است و همین محور اخلاق، زیربنای یک فرهنگ توحیدی و انسانی جدید را ساخت.