تهران- الکوثر: بیشتر شیعیان ازبکستان در بخــــارا و سمرقند زندگی می کنند و اکثراً به زبان فارسی– تاجیکی صحبت می کنند. گروه دیگری نیز شیعیان آذری هستند که در زمان استالین از آذربایجان شوروی به این منطقه تبعید شده و بیشتر آنها در راه آهن به کار گماشته شده اند.

امروز هم بسیاری از فرزندان آنها در کنار راه آهن تاشکند و در محله تزی کوفکا و نیز در روستای چرنی کوفکا سکونت دارند. تعداد شیعیان در ازبکستان به درستی معلوم نیست ولی آمار آنها را ۵/۱میلـیون نفر ذکر می کنند.

مفهوم شیعه و سنی در کشورهای آسیای مرکزی و ازبکستان با دیگر کشورهای مسلمان تفاوت فاحشی دارد. به این معنی که اصولاً مفاهیم مذهبی و دینی کم رنگ تر و مذاهب به یکدیگر نزدیک ترند.

بسیاری از اهل سنت در این کشور به اهل بیت علیهم السلام علاقه مندند. برحسب عادت به خلفای راشدین احترام می گذارند و در عین حال سخت عاشق «امام علی(علیه السلام)» و«امام حسین(علیه السلام)» هستند و «حضرت زهرا(سلام الله علیها)» را «بی بی فاطمه» خطاب می کنند.سابقه سوگواری امام حسین(علیه السلام) در منطقه «ترکستان» که شامل ازبکستان نیز می شود، به قرن سوم هجری بازمی گردد.

در آن زمان عده ای از خراسان به این منطقه مهاجرت کردند و در اوایل قرن سوم در بخارا و خیوه ساکن شدند و عزاداری امام حسین(علیه السلام) را برپا کردند. در آن دوران از ترس کمونیست ها، مجالس عزاداری در منازل به صورت پنهانی برگزار می شد اما پس از فروپاشی شوروی عزاداری ها آزاد شد. امروز در ترکمنستان، قزاقستان، آذربایجان و ازبکستان مراسم سوگواری حسینی با شکوه تمام برگزارمی شود و در این مراسم اهل سنت نیز حضور خوبی دارند.البته در مقاطعی وهابیون سعی می کنند با ترفند های مختلف، مانع این مراسم شوند ولی با گذشت زمان این عزاداری ها باعث غنای فرهنگ تشیع شده و خطبا، نویسندگان و شاعران به گرامیداشت محرم همت گمارده اند.معمولاً ازبک های اهل سنت با دیدن سوگواری ها و نوحه سرایی و محافل حزن متاثر شده و با عزاداران همراهی می کنند. در سمرقند و بخارا،حسینیه هایی نیز ساخته شده و در آن به سوگواری می پردازند.

وضعیت مراکز دینی، مساجد و حسینیه های شیعیان در ازبکستان

مردم ازبکستان امروز بیش از گذشته با تشیع آشنا شده و به آن گرویده اند . سال ۱۳۷۷،کلنگ مسجد اهل بیت(سلام الله علیها) در محله پنجاب سمرقند زده شد.در واقع در محله پنجاب، قطعه زمین بزرگی به وسعت حدود یکهزار متر قرار داشت که محل مناسبی برای ساخت مسجد بود.شیعیان سمرقند با کوشش «شیخ محمد علی» امام مسجد پنجاب و «روشن پهلوان» از شیعیان فعال و پرشور، موفق به ثبت این زمین به عنوان مایملک شیعیان شدند.این مسجد موجب اتحاد و برادری بین مسلمانان شد . سنگ بنای ساختمانی که قرار بود بزرگ ترین مسجد شیعیان ازبکستان شود،در شهر سمرقند گذارده شد.

این مسجد که در سال ۱۳۷۸ افتتاح شد و بزرگترین مسجد شیعیان ازبکستان است می تواند تا ۲۰ هزار نفر نمازگزار را در خود جای دهد.جامعه شیعیان سمرقند معتقدند که ساخت این مسجد آرزوی دیرینه آنها را برآورده کرده است، چرا که آنها ۴۰ سال است در انتظار ساخت این مسجد هستند.این مسجد که جلوه ای از هنر ایرانی را هم دارد، یادگار خوبی از دوستی ایران و ازبکستان است.نکته جالب این که بدون طراحی قبلی و به طور اتفاقی، چهارده لچکی در اطراف گنبد مسجد تعبیه شده که از آنها برای نوشتن نام چهارده معصوم بر هر لچکی استفاده شده است. شیعیان سمرقند معتقدند تعبیه این چهارده لچکی با نظر خود اهل بیت(علیهم السلام) بوده است.این مسجد امروز فعال ترین مسجد شیعیان ازبکستان است.

برای عضویت در کانال تلگرامی الکوثر فارسی کلیک کنید