تهران- الکوثر،   سوره فاتحه یا حمد نخستین سوره قرآن کریم، ملقب به ام الکتاب. این سوره از سوره‌های «قصار» است که در عین اختصار، بنا بر روایات، در معنا بزرگ و «ام الکتاب» و اساس قرآن است. سورهٔ فاتحه، در نمازهای واجب و مستحب خوانده می‌شود و محتوای اصلی آن، توحید و سپاس خداوند است.

خواندن سورهٔ حمد، در موارد بسیاری، از جمله پس از نمازهای واجب، بر بالین بیمار و هنگام گذاشتن مرده در قبر، مستحب است. در عرف ایرانیان، این امر توسعه داده شده و در یادکردِ اموات و برای آمرزش آنان، سوره فاتحه می‌خوانند.
 

نام‌ها و سبب نامگذاری

نام اصلی این سوره، فاتحة الکتاب است؛ به این جهت که اولین سوره قرآن است و قرآن با آن گشوده می‌گردد؛ و از آن رو که قرائت آن در نمازها، واجب است؛ همچنین به این علت که نخستین سوره‌ای است که فرود آمده است.

این سوره به سبع المثانی و ام القرآن هم معروف است.

به علت ارزش و اهمیت خاص این سوره، بیش از بیست نام برای آن ذکر شده است که مشهورترینِ آنها عبارتند از: حمد، ام القرآن، سبع المثانی، کنز، اساس، مناجات، شفاء، دعا، کافیه، وافیه، راقیه(یعنی پناه‌دهنده).

محل و ترتیب نزول

سوره حمد یا فاتحه، بر خلاف تمام سوره‌های دیگر، دو بار نازل شده است: یک بار در مکه و بار دیگر در مدینه؛ به همین جهت، به آن مثانی هم می‌گویند؛ البته از آن رو که اولین بار در مکه نازل شده، آن را سورهٔ مکی می‌خوانند. این سوره، نخستین سوره قرآن به ترتیب مصحف و پنجمین سوره به ترتیب نزول است.

بیشتر بخوانید: 

سوره دهر به کدام واقعه اشاره دارد؟

سوره ای که درباره متکبران و ثروتمندان است

در سوره توحید به کدام صفات خداوند اشاره شده است؟

تعداد آیات و کلمات

سوره فاتحه ۷ آیه، ۲۹ کلمه و ۱۴۳ حرف دارد. این سوره به لحاظ لفظ و حجم، از سوره‌های کوچک قرآن یا «‌مفصلات‌» است و در میان مفصلات نیز از سوره‌های «‌قصار‌» به شمار می‌آید. بر طبق روایات، این سوره در عین اختصار، در معنا بزرگ و «‌ام الکتاب‌» و اساس قرآن است. در فقه شیعه، سورهٔ حمد در هر یک از نمازهای واجب و مستحب دو بار خوانده می‌شود.

اهمیت

این سوره در زندگی دینی و فرهنگی مسلمانان اهمیت فراوان دارد. آنها این سوره را در نمازهای پنجگانه، ده بار (بر طبق شیعه امامیه) و ۱۷ بار (بر طبق اهل سنت) قرائت می‌کنند.

آموزش تصویری سوره حمد برای کودکان

آموزش سوره فاتحه به کودکان

از صفحات دین و زندگی و ندای نور الکوثر فارسی دیدن کنید

آموزش سوره های قرآن ویژه کودکان