به اشتراک بگذارید

فراتر از سیاست؛ زبان عشق و هویت؛ روایت علاقه رهبر انقلاب به زبان عربی

به بهانه روز جهانی زبان عربی (18 دسامبر)، ابعاد عمیق علاقه رهبر انقلاب اسلامی به این زبان سامی آشکار شد؛ ایشان در بخشی از خاطرات دست‌نویس خود، عربی را «زبانی که از صمیم قلبم دوست داشتم» توصیف کرده و فاش ساختند که آرزو داشتند کودکی‌شان را در یک منطقه عرب‌نشین بگذرانند.

فراتر از سیاست؛ زبان عشق و هویت؛ روایت علاقه رهبر انقلاب به زبان عربی

صفحه رهبر انقلاب در شبکه تلگرام خود، بخشی از مقدمه دست‌نویس رهبر انقلاب بر کتاب «إنّ مع الصّبر نصرًا» (همانا با صبر، پیروزی است) را که شامل خاطرات ایشان به زبان عربی است، منتشر کرد. در ابتدای آن آمده بود: «زبانی که آن را از صمیم قلبم دوست داشتم.»

ایشان همچنین درباره زبان عربی و علاقه خود به آن نوشته‌اند: «هنگامی که به زبان عربی گوش فرا می‌دهم، احساس ویژه‌ای به من دست می‌دهد و از اعماق وجودم با شنیدن این زبان به لرزه درمی‌آیم. همواره آرزو داشتم که بخشی از روزهای کودکی‌ام را در یک منطقه عرب‌نشین، چه در ایران و چه در خارج از آن، به دلیل علاقه فراوانم به یادگیری عربی، سپری کنم.»

بیشتر بدانید

هدف اروپا از طولانی کردن و گسترش جنگ: اعمال سلطه‌جویی و استکبار| مع المراسلین

تضمین‌های امنیتی در اوکراین؛ گره اصلی حل بحران از نگاه تحلیلگر سیاسی| قضیة ساخنة

  • اهمیت زبان عربی در جمهوری اسلامی ایران

جمهوری اسلامی ایران اهمیت ویژه‌ای برای زبان عربی قائل است، زیرا این زبان، زبان قرآن، علوم و معارف اسلامی و همچنین دارای پیوند ناگسستنی با ادبیات فارسی است. طبق اصل 16 قانون اساسی، دانش‌آموزان ایرانی موظفند زبان عربی را از مقطع ابتدایی تا دبیرستان بیاموزند و در امتحانات ورودی دانشگاه‌ها نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرند، که این امر زبان عربی را به بخش اساسی از مسیر آموزش عمومی تبدیل کرده است.

در دانشگاه‌های ایران، زبان و ادبیات عربی به عنوان یک رشته آکادمیک مستقل در سطوح کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا تدریس می‌شود و همچنین در حوزه‌های علمیه آموزش داده شده و در برخی دروس مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیاست‌گذاری سبب شده است که زبان عربی به بخشی از هویت ملی و دینی ایرانیان تبدیل شود، که این امر تأثیر آشکاری بر تحول ادبیات فارسی نیز داشته است، همان‌گونه که شهید مطهری در کتاب «خدمات متقابل اسلام و ایران» به آن اشاره کرده است.

ایران همچنین به پژوهش‌های علمی و نسخ خطی عربی توجه ویژه‌ای دارد؛ هزاران نسخه خطی منتشر و تصحیح شده است و در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب، فضاهایی برای ناشران عرب اختصاص داده شده و بخش‌هایی برای زبان عربی در رسانه‌ها در نظر گرفته شده است. این توجه، بازتاب‌دهنده دیدگاه رهبری ایران، به سرکردگی آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، به زبان عربی به عنوان بخشی اساسی از پروژه «تمدن نوین اسلامی» است؛ به طوری که جمهوری اسلامی معتقد است فارسی و عربی دو زبان مجزا نیستند، بلکه حاملان تمدن اسلامی و دو رکن بنای انسان و جهان نوین به شمار می‌روند.

  • تاریخچه روز جهانی زبان عربی و اهمیت آن

تلاش‌های کشورهای عربی برای وارد کردن زبان عربی به عنوان یکی از زبان‌های رسمی سازمان ملل متحد از دهه پنجاه قرن بیستم آغاز شد و در نهایت منجر به صدور قطعنامه 878 مجمع عمومی در سال 1954 گردید که ترجمه تحریری به عربی را با محدودیت در تعداد صفحات و هزینه‌های ترجمه برای کشور متقاضی مجاز می‌دانست. در دهه شصت میلادی، یونسکو استفاده از زبان عربی در کنفرانس‌های منطقه‌ای و ترجمه اسناد و انتشارات اصلی را تصویب کرد و با پایان یافتن دهه شصت، عربی به تدریج به زبان کاری در این سازمان تبدیل شد و خدمات ترجمه شفاهی نیز ارائه گردید.

کشورهای عربی، به رهبری مراکش، فشارهای دیپلماتیک خود را برای گسترش استفاده از عربی ادامه دادند تا اینکه در سال 1973، مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسماً آن را به عنوان زبان رسمی پذیرفت و متعاقباً به عنوان زبان کاری در جلسات شورای اجرایی گنجانده شد. در اکتبر 2012، یونسکو تصمیم گرفت که روز 18 دسامبر را به عنوان روز جهانی زبان عربی نامگذاری کند و برای اولین بار این روز را جشن گرفت، پیش از آنکه از سال 2013 به بخشی از برنامه کاری هیئت مشورتی طرح بین‌المللی توسعه فرهنگ عربی (آرابیا) تبدیل شود.

زبان عربی یکی از قدیمی‌ترین زبان‌های سامی و پرکاربردترین آن‌هاست که بیش از 467 میلیون نفر در جهان عرب و مناطق دیگر به آن سخن می‌گویند و جزو چهار زبان برتر از نظر میزان استفاده در اینترنت محسوب می‌شود. این زبان دارای اهمیت دینی و فرهنگی گسترده‌ای است؛ چرا که زبان قرآن و اسلام است و نقشی محوری در میراث مسیحی و یهودی ایفا کرده و طی قرون متمادی در شکل‌گیری اندیشه، دین و ادبیات منطقه نقش داشته است.