کشته شدن سه نیروی آمریکایی در سوریه باردیگر نگاهها را متوجه روابط دولت ترامپ با دولت جدید سوریه کرده است. از زمان سقوط دولت بشاراسد در سوریه، نیروهای آمریکایی برای اولین است که در سوریه متحمل تلفات میشوند.
دولت ترامپ این حمله را به داعش منتسب کرده و وعده انتقام داده است. اما این وعده ترامپ خیلی زود نقض شد، چون «نورالدین البابا»، سخنگوی وزارت کشور سوریه به تلویزیون دولتی سوریه گفته است که فرد مسلحی که به نیروهای آمریکایی تیراندازی دو نظامی یک مترجم را کشته است، عضو نیروهای امنیتی دولت جدید سوریه بوده است.
به گفته وزارت کشور سوریه، فرد مسلح به جلسهای هماهنگی میان نیروهای سوری و هیئتی از ائتلاف آمریکایی ضدداعش «نفوذ» کرده است. هنوز مشخص نیست که این فرد مسلح چگونه توانسته به محل جلسه در مقر نظامی سوریه دسترسی پیدا کرده است، اگرچه تیراندازی در خارج از ساختمان رخ داده و عامل مسلح نتوانسته با داخل ساختمان نفوذ کند.
بیشتر بدانید
معمای واشنگتن در سوریه؛ آیا بقای نظامی بر منافع نفتی اولویت دارد؟| قضیة ساخنة
حق عاطفی نانوشته؛ بزرگترین مشکل خانههای امروز از نگاه استاد حوزه| احکام اسلام
از سوی دیگر مقامات آمریکایی درباره موضوع و یا ماهیت جلسه با نیروهای سوری چیزی نگفتهاند.
کشورهای عربی و غربی، از جمله آمریکا از دولت احمدالشرع حمایت کردهاند، اما تشنجهای مکرر در سوریه، تردیدهایی را در مورد توانایی احمدالشرع برای کنترل وضعیت امنیتی سوریه ایجاد کرده است.
- تردید آمریکاییها نسبت به الجولانی
حتی از مدتها قبل از تیراندازی اخیر و کشته شدن سه نیروی آمریکایی، کارشناسان غربی نگاه مثبت و امیدوارکنندهای به رابطه غرب و آمریکا با ابومحمدجولانی به عنوان عضو سابق القاعده که این روزها با نام احمدالشرع قدرت را در دمشق در دست دارد، نداشتند.
«ساجان گوهل»، مدیر امنیت بینالملل در بنیاد آسیا پاسیفیک در گفتگویی با سی.ان.بی.نیوز گفته است : «ما در جهانی بسیار غیرمعمول زندگی میکنیم که در آن ناگهان افرادی که تا همین چندی پیش نفرت خود را از غرب و بهویژه آمریکا پنهان نمیکردند، اکنون به عنوان متحدان و شرکای بالقوه پذیرفته شدهاند.»
برخی کارشناسان گفتهاند که اگرچه احمد الشرع تلاش کرده است تا رژیم خود را حامی حقوق زنان جلوه دهد، و چهره موردنظر و خوشایند برای غرب را از خود نشان دهد، اما بررسی دقیق افرادی که جولانی برای سمتهای راهبردی در سوریه انتخاب کرده و نگاهی دیدگاههای آنها، تردیدهایی را در مورد تغییر چهره جولانی و هیئت حاکمه جدید سوریه ایجاد کرده است.
- احتمال تشکیل دولت سلفی در سوریه
حتی درباره تشکیل دولت سکولا در سوریه نیز تردیدهایی در میان کارشناسان آمریکایی وجود دارد، تا آنجا که «مایکل شانزر»، کارشناس بنیاد دفاع از دموکراسیها گفته است که خطرات بسیار زیادی برای آمریکا در سوریه وجود دارد، چون اگر الشرع بتواند سوریه را تثبیت کند، نتایج امیدوارکننده خواهد بود، در غیر این صورت، سوریه میتواند دوباره به عنوان یک تهدید امنیتی بزرگ ظهور کند و اگر اوضاع به خوبی پیش نرود، راه برای تاسیس یک دولت افراطی سنی در قلب شام هموار است.
این را نیز باید در نظر داشت که سوریه هنوز اردوگاههای پرجمعیتی از زندانیان داعشی دارد. اگرچه آمریکا و اروپا تمایل دارند که دولت جدید سوریه این زندانیان را در مرزهای سوریه نگه دارد، اما از طرف دیگر این خطر وجود دارد که برخی از عناصر زندانی به تهدید امنیتی بزرگ در سوریه تبدیل شوند و در عمل دمشق را با بی ثباتی بیشتری روبرو کنند و حتی با شورش در زندان به دنبال تشکیل دولت داعشی باشند.
از طرف دیگر، دولت جدید سوریه همه مناطق این کشور را پس از یک سال هنوز در کنترل خود ندارد، لذا احتمال تشکیل کانتونها و لکههای تروریستی در مناطق مختلف سوریه همچنان بسیار زیاد است. از این منظر اتحاد آمریکا و غرب با دولت فعلی سوریه تهدیدات بیشتری را متوجه غرب خواهد ساخت.
«دیوید شنکر»، پژوهشگر ارشد در مؤسسه واشنگتن و دستیار سابق وزیر امور خارجه آمریکا در دولت اول ترامپ هم معتقد است که نگرانکنندهترین پیامدهای بلندمدت دولت جدید در دمشق مربوط به ایدئولوژی این دولت است. یک دولت سلفی در قلب شام، بدون شک همفکران ایدئولوژیک منطقهای را جسورتر خواهد کرد. در حال حاضر، ترس زیادی از سرایت [این ایدئولوژی افراطی] به اردن، عراق و مصر وجود دارد. بدتر از آن، این احتمال وجود دارد که سوریه به حوزه نفوذ تندروهای سلفی تبدیل شود، همان گونه که هنوز هیچ نشانی از بازخواست و پیگیری عناصر افراطی در سوریه نیست.
باید توجه داشت که توانایی واقعی دولت انتقالی سوریه برای کنترل کامل و حکومتداری گسترده در این کشور همچنان پس از یک سال محدود است. رژیم جولانی تقریباً ۵۰ تا ۶۰ درصد از سوریه را شامل کریدور شهری دمشق-حمص-حما-حلب و اکثر شهرهای بزرگ را مستقیماً در کنترل دارد. در این شهرها نهادهای دولتی، سازوکارهای امنیتی، جمعآوری مالیات، سیستمهای آموزشی و خدمات پزشکی نسبتاً گسترده زیر نظر دولت جولانی عمل میکنند، اما در مناطق حاشیه سوریه مانند منطقه بیابانی در شرق، شمال شرقی و جنوب سوریه، کنترل دولت مرکزی حداقل است و شبهنظامیان محلی، قبایل، و سایر گروههای سلفی طی یک سال گذشته موفق به افزایش قدرت خود و عضوگیری شدهاند. این وضعیت بیش از هرچیز زنگ خطر را برای آینده سوریه به صدا درآورده است.
گزارش موسسه مطالعات امنیتی ملی آمریکا حاکی از آن است که داعش از طریق روشهای تروریستی و چریکی، با استفاده از هستههای کوچک در سوریه فعالیت میکند. فعالیت این سازمان عمدتاً در صحرای سوریه، اطراف رقه و دیرالزور متمرکز است و اخیراً عملیات خود را به دمشق و ادلب هم گسترش داده است. در حال حاضر، این سازمان تروریستی، سرزمینی را کنترل نمیکند، با این حال مناطق بدون حکومت یا با حاکمیت ضعیف در سوریه، پتانسیل تجدید قدرت داعش را در آینده سوریه حفظ کرده است. در همین حال، دادههای اخیر نشان دهنده افزایش فعالیت داعش در مناطق حما، حمص، حلب و ادلب است. اگرچه سطح فعالیت نسبت به گذشته پایین است، اما نشان دهنده ظرفیت مداوم این سازمان برای برهم زدن ثبات و تضعیف رژیم جدید سوریه است. همین وضعیت نیز باعث شده تا اعتماد کاملی به دولت الشرع از سوی غربیها وجود نداشته باشد.