یک سال پس از پایان کار دولت بشاراسد در دمشق، سوریه امروز یک متحد غرب به شمار میرود، اما این اتحاد باعث نشده که نارضایتیهای قدیمی داخلی در سوریه از بین بروند و همچنان نارضایتیهای داخلی در این کشور بسیار زیاد است.
یک سال است که حکومت جدیدی در دمشق مستقر شده، اما بسیاری از مناطق هنوز با بحران ساختاری و خرابی زیرساختها روبروست. پس از یک سال، «محمد الجولانی»، که اکنون قدرت را در دمشق در دست دارد، در سخنرانی خود در مسجد اموی دمشق، باز هم وعده بازسازی «سوریه» را برای همه سوریها داد، اما به نظر میرسد این سخنان فقط در حد شعار و وعده است.
قتل بسیاری از مقامات نظامی و اعضای ارتش سوریه و مسئولان سیاسی رویه ثابت این روزهای سوریه است و علیرغم ادعای مقامات جدید دمشق برای عفو عمومی، اما همچنان بسیاری از چهرههای نظامی ارتش سوریه کشته میشوند. در واقع در داخل سوریه، تنشها همچنان در حال افزایش است.
بیشتر بدانید
تقابل منافع آمریکا و رژیم صهیونی در لبنان و آینده تجدید جنگ| قضیة ساخنة
شخصیت زهرای اطهر (س)؛ مظهر اراده، قدرت و الهامبخش زنان و مقاومت| تهانینا
با وجود موفقیت احمدالشرع در جلب حمایت غرب، اما در داخل سوریه خشونتهای جدید تشدید و شکافها عمیقتر شده است.
چهار روز قتل عام توسط نیروهای دولتی سوریه و سایر جناحهای مسلح علیه غیرنظامیان عمدتاً علوی در سواحل سوریه در ماه مارس گذشته و ادامه کشتارها، این اقلیت مذهبی را در محاصره قرار داده است. قتل عام دیگری در ماه ژوئیه یعنی در اواسط تابستان علیه غیرنظامیان دروزی در استان جنوبی سویدا رخ داد و بسیاری را نگران کرد. از زمان قتل عامها، سویدا عملاً از بقیه سوریه جدا شده است. مردم این استان مواضع خود را علیه دمشق سختتر کردهاند و «حکمت الهجری»، رهبر دروزیها خواستار خودمختاری است.
در اواسط نوامبر یعنی کمتر از یک ماه پیش، مقامات سوری محاکمه علنی حامیان بشار اسد را برگزار کردند و در این دادگاهها چهرههایی با نقاب و زنجیر در مقابل دوربینها به نمایش گذاشته شدند.
ناظران حقوق بشر معتقدند که دولت جدید سوریه در تدوین یک استراتژی ملی برای عدالت انتقالی شکست خورده است و فرصت از بین رفته، چون عاملان حکومت جدید خودشان به سرکوب و حتی کشتار مخالفان روی آوردهاند.
بسیاری از شهروندان سوری نیز معتقدند که استبداد بدتری دچار سوریه شده است. علاء ابراهیم، یک فعال مدنی در حمص به گاردین گفته است: « اکنون که یک سال از عمر حکومت جدید میگذرد، اگر ترورها هر روز ادامه داشته باشد، ما به کجا پناه ببریم؟»
بسیاری از سوریها میگویند مسئله عدالت اکنون یک چالش بزرگ در دولت جدید سوریه است و اگر تخطی از عدالت ادامه یابد، وضعیت از گذشته نیز بدتر خواهد شد. فعالان جامعه مدنی هشدار میدهند که در سوریه جدید، اشاره کمی به دموکراسی شده است و قانون اساسی جدید سوریه اختیارات گستردهای را به ریاست جمهوری واگذار میکند، در حالی که «انتخابات» پارلمان اخیر در سوریه هم بدون رأی مردم برگزار شد. در عوض، کمیتههای نزدیک به احمدالشرع یا همان جولانی، دو سوم نامزدهای مجلس قانونگذاری را منصوب کردند و خود احمدالشرع هم یک سوم باقی مانده از اعضای پارلمان جدید را منصوب کرد.
فعالان حقوق بشر از رویکرد سیاسی دولت جدید دمشق شکایت دارند و معتقدند که ساختار سیاسی الشرع در حال ایجاد یک دستگاه امنیتی سیاسی جدید است که همه را زیرنظر خواهد گرفت.
رضوان زیاده، نویسنده سوری گفته است: «برخی نهادها وجود دارند که نشان میدهند آنها در تلاش برای ایجاد یک سیستم استبدادیتر از گذشته هستند. آنها به احزاب سیاسی اجازه فعالیت نمیدهند و هیچکس نمیتواند بدون اجازه دفتر [امور سیاسی دولت الشرع] هیچ جلسه سیاسی ترتیب دهد.»
- تنش در مناطق کردی و جنوبی
یک سال پس از سقوط دولت بشاراسد، با وجود توافقی که در ماه مارس میان دمشق و نیروهای کردی در شمال شرق سوریه امضا شد و قرار بود به ادغام نیروهای کردی در ارتش جدید سوریه منجر شود، اما همچنان تنشهای مداومی بین دولت جدید دمشق و نیروهای کردی وجود دارد.
از سوی دیگر اگرچه الشرع گفته است که خواهان درگیری با تل آویو نیست، اما نتانیاهو نسبت به دولت جدید سوریه بدبین است و مناطق جنوب سوریه را بارها بمباران کرده است. صهیونیستها حتی منطقه حائلی را که قبلاً تحت نظارت سازمان ملل در جنوب سوریه بود، اشغال کرده و از زمان سقوط اسد، حملات هوایی و تهاجمهای پی در پی را علیه سوریه انجام دادهاند. در حال حاضر مذاکرات دمشق و تل آویو برای یک توافق امنیتی متوقف شده است و بخشهایی از جنوب سوریه در عمل در اشغال رژیم صهیونیستی است.
- سوریه دارای بالاترین تلفات مین
بقایای جنگ داخلی همه جای سوریه دیده میشود. گزارش شده است که از زمان سقوط اسد، حداقل ۵۹۰ نفر در سوریه بر اثر انفجار مین کشته شدهاند، از جمله ۱۶۷ کودک، و سوریه در مسیر ثبت بالاترین میزان تلفات مین در جهان در سال ۲۰۲۵ قرار دارد.
رویترز گزارش داده است که مرگ و میر و جراحات ناشی از مینهای زمینی و مهمات منفجر نشده در سال 2025 به بالاترین حد خود در چهار سال گذشته رسید که ناشی از درگیریها در سوریه بوده است.
اقتصاد سوریه نیز طی یک سال گذشته نتوانسته خود را از بحران نجات دهد. با وجود لغو اکثر تحریمهای غربی، اقتصاد سوریه همچنان راکد است.
در حالی که کشورهای خلیج فارس قول دادهاند در پروژههای بازسازی سرمایهگذاری کنند، اما در عمل چیز زیادی محقق نشده است. بانک جهانی تخمین میزند که بازسازی مناطق آسیبدیده از جنگ در سوریه ۲۱۶ میلیارد دلار هزینه خواهد داشت.
در عین حال اگرچه طی یک سال گذشته، سیل بزرگی از ساکنان به شهرهای خود بازگشتهاند، اما مناطق آسیبدیده عمدتاً متروکه باقی ماندهاند.
آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد هم گزارش داده است که از زمان سقوط اسد، بیش از ۱ میلیون پناهنده و نزدیک به ۲ میلیون آواره داخلی سوری به خانههای خود بازگشتهاند. اما بدون شغل و بازسازی و برخی دوباره کشور را ترک خواهند کرد.