روابط عربستان سعودی و لبنان طی سال‌های اخیر شاهد فراز و نشیب‌های جدی بوده است که هم به ضعف اعتماد دو سویه و هم به فشارهای سیاسی و اقتصادی منجر شده است. این تغییرات در زمینه سیاسی و امنیتی منطقه‌ای، به‌ویژه نقش حزب‌الله، و تحولات جدید در مناسبات بین‌‌المللی آن‌چنان پیچیده شده که ریاض اکنون در تدارک بازگشتی استراتژیک به لبنان است. بازسازی روابط با بغداد و افزایش نفوذ در این کشور، تلاشی است که می‌تواند در چارچوب رقابت‌های منطقه‌ای و مقابله با نفوذ ایران ارزیابی شود. در ادامه یادداشت، ابعاد مختلف این موضوع از منظر سیاسی، اقتصادی و امنیتی تحلیل می‌شود.
بازسازی روابط سعودی-لبنانی؛ فرصت‌ها و تهدیدها
عربستان سعودی که در سال‌های پیش وارد منازعات دیپلماتیک شدید با لبنان شده بود، اکنون در پی بازگشت به بیروت و ترمیم وجهه خود است. سفر هیئت تجاری به لبنان و تمایل به رفع موانع صادراتی، ضمن ارسال سیگنال مثبت به بازار لبنان، می‌تواند زمینه بهبود وضعیت اقتصادی این کشور بحران‌زده باشد. با این حال، این بازسازی روابط با هدف کلی تقویت نفوذ سیاسی سعودی در لبنان انجام می‌شود که در سایه‌های خود چالش‌های داخلی را برای لبنان پررنگ‌تر خواهد کرد؛ خصوصاً در محیطی که حزب‌الله نقش داعش کننده و قدرت بازدارنده دارد.
بیشتر بدانید
مشارکت بیش از ۵۰ درصدی در انتخابات عراق، رکوردی در ۱۵ سال اخیر| مع المراسلین
هدف اصلی طرح آمریکایی: هماهنگی لبنان با موج منطقه‌ای و مماشات با اشغالگر| قضیة ساخنة
راهبرد اقتصادی عربستان برای تضعیف حزب‌الله
استراتژی جدید ریاض، ورای بهبود اقتصادی، تلاش دارد با استفاده از فشار اقتصادی و تشدید محدودیت‌ها، جای پای حزب‌الله را محدود کند. این هدف از مسیر تسهیل ارتباطات تجاری و اقتصادی با گروه‌هایی در لبنان دنبال می‌شود که منتقد یا رقیب مقاومت هستند. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری در ارتش لبنان و توانمندسازی آن در مقابله با تهدیدات صهیونیستی، در ظاهر اقدامی دفاعی است اما در باطن ابزاری برای کاهش نفوذ حزب‌الله در ساختارهای امنیتی محسوب می‌شود.
نفوذ لبنانی‌های خارج کشور و پروژه سیاسی سعودی
یکی از محورهای مهم سیاست‌های عربستان، تمرکز بر لبنانی‌های مقیم خارج است که می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در انتخابات پارلمانی آیندۀ لبنان داشته باشد. با تشویق این گروه به حمایت از جریان‌های همسو با تهران رقیب، ریاض می‌خواهد پازل سیاسی لبنان را تغییر دهد و نفوذ مقاومت را تضعیف کند. نکته مهم موقعیت استراتژیک لبنانی‌ها در کشورهای منطقه از جمله عربستان است که امکان کنترل و هدایت سیاسی بالقوه را برای ریاض فراهم می‌آورد.
محدودیت‌های واقعی کمک‌های سعودی و تضاد راهبردها
اگرچه عربستان وعده حمایت از ارتش لبنان برای مقابله با تهدیدات صهیونیستی را می‌دهد، اما مشکلات اقتصادی داخلی و نبود ثبات مالی، مشروعیت این وعده‌ها را زیر سؤال می‌برد. همچنین تناقض راهبردی میان تجهیز ارتش لبنان و همزمان پیشبرد روند عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی از عوامل بازدارنده در این مسیر است. این تناقض باعث می‌شود ارتش توانایی بازدارندگی واقعی نداشته باشد و توازن قدرت در لبنان همچنان به نفع مقاومت باقی بماند.
مقابله با نفوذ ایران؛ هدف اصلی سیاست سعودی
ریاض با حمایت از سیاست‌های تقویت دولت لبنان و تضعیف حزب‌الله، در واقع در تلاش است نفوذ روزافزون ایران را در منطقه محدود کند و لبنان را به صحنه‌ای حساس در تقابل منافع ایران و غرب تبدیل نماید. این رویکرد پس از حملات اخیر اسرائیل به ایران و تشدید بحران‌های منطقه‌ای، وجهی جدی‌تر یافته است و ممکن است لبنان را بار دیگر به مرکز تنش‌های منطقه‌ای و منازعات نظامی تبدیل کند.
بهره سخن
تحولات اخیر در رابطه میان عربستان و لبنان، فراتر از بازسازی مناسبات دیپلماتیک و اقتصادی است و یک جنگ نفوذ پیچیده منطقه‌ای با پیامدهای راهبردی و امنیتی محسوب می‌شود. ریاض با استفاده از ابزارهای اقتصادی، سیاسی و نظامی تلاش می‌کند وزنه قدرت را به نفع متحدان خود تغییر دهد، اما همزمان باید با واقعیت‌های پیچیده داخلی لبنان و مقاومت مردمی که نه‌تنها به‌راحتی تسلیم نمی‌شود بلکه نقش بازدارنده مهمی دارد، نیز مواجه باشد. آینده روابط میان این دو کشور بدون شک تأثیر عمیقی بر ثبات و امنیت منطقه خواهد داشت و باید با دقت و تأمل دنبال شود.