روح انسان چشم و گوش مخصوص به خود دارد
کلام نورانی امیرالمؤمنین علیه‌السلام در جمله ۱۸۴ کلمات قصار این است که «ما شَكَكتُ فِی الحَقِّ مُذ أُريتُهُ»؛ حضرت در این کلام می فرماید: آن هنگام که حق را به من نشان دادند دیگر هیچ‌گاه در آن تردید نکردم. این بیان امیرالمؤمنین نشان می‌دهد که معرفت حقیقی از راه «ارائه و مشاهده» حاصل می‌شود نه صرفاً از طریق درس و بحث و این دیدن دیدن با چشم سر نیست بلکه دیدن با چشم دل است.
انسان همان‌گونه که از راه مجاری ظاهری همچون چشم و گوش علم می‌آموزد از طریق مجاری باطنی نیز می‌تواند به حقایق دست یابد. خداوند برای انسان دو مدرسه قرار داده است یکی مدرسه ظاهر که راه آن برای همه باز است و انسان از طریق آموزش و پژوهش در حوزه و دانشگاه به دانش‌های ظاهری دست می‌یابد و دیگری مدرسه باطن که از راه تزکیه نفس، تهذیب، طهارت به حقیقت منتهی می‌شود. جمع میان این دو مسیر یعنی علم ظاهری و شهود باطنی ممکن و مطلوب است.
بیشتر بدانید
«الغناء والموسیقی»؛ جدیدترین اثر منتشر شده از اندیشه‌های امام خامنه‌ای در لبنان| مع المراسلین
فشارهای فزاینده بر لبنان برای تسریع مذاکرات و تحمیل شروط جدید به نفع رژیم اشغالگر| قضیة ساخنة
انسان دارای دو گونه دیدن است؛ دیدن حسی و دیدن قلبی. در عالم رویا نیز ما تجربه می‌کنیم که روح انسان چشم و گوش مخصوص به خود دارد. همان‌گونه که علم ظاهری با تلاش و تحصیل به دست می‌آید معرفت باطنی نیز با طهارت و مراقبت از نگاه گوش و عمل انسان حاصل می‌شود.
کسب معرفت از دو راه امکان پذیر است: «راه ملک» و «راه ملکوت». درس و تجربه انسان را دانشمند یا فقیه می‌کند اما راه باطن انسان را عارف و بینا می‌سازد. همه موفق به شهود ملکوت نمی‌شوند اما خداوند راه آن را به روی همه باز گذاشته است؛ باید تلاش کنیم که «ببینیم»!
خداوند در قرآن با نهایت ادب با بندگان خود سخن گفته است. قرآن کتاب ادب است و سراسر احترام به انسان را نشان می‌دهد. خداوند به ما فرمود: «وَاتَّبِعوا مِلَّةَ أَبِيكُم إِبراهيمَ»؛ یعنی شما فرزندان ابراهیم خلیل هستید و باید حرمت خود را بشناسید. هيچ شناسنامه‌اي بالاتر از اين نيست که قرآن براي ما ذکر کرده. خيلي قرآن به ما احترام گذاشته است.
«وَ كَذٰلِكَ نُری إِبراهيمَ مَلَكوتَ السَّماواتِ وَالأَرضِ»؛ همان‌گونه که خداوند باطن عالم را به حضرت ابراهیم علیه‌السلام نشان داد فرزندان ابراهیم نیز مأمور به نظر در ملکوت هستند. خدای سبحان به ما فرمود: «أَوَلَم يَنظُروا في مَلَكوتِ السَّماواتِ وَ الأَرضِ» یعنی شما هم نگاه کنید، بلکه ببینید! این دعوت به دیدن ملکوت نهایت تکریم الهی نسبت به انسان است.