بازنویسی تاریخ و جهت‌گیری سیاسی دولت جدید سوریه
تغییرات اخیر در محتوای درسی مدارس سوریه، به‌ویژه در کتاب تاریخ پایه هشتم، نشانگر بازنویسی هدفمند بخشی از حافظه ملی است. تصمیم دولت الجولانی (احمد الشرع) برای معرفی شهدای ششم مه به عنوان عناصر توطئه‌گر با قدرت‌های استعماری، بازتابی از سیاستی است که در پی تطبیق روایت تاریخی با ملاحظات دیپلماتیک جدید به‌ویژه در قبال ترکیه است. در واقع، این اقدام بیش از آنکه اصلاح آموزشی باشد، بازتابی از بازتعریف هویت تاریخی کشور در راستای رویکردهای تازه سیاسی دمشق محسوب می‌شود.
واکنش نخبگان فرهنگی و نگرانی از تحریف هویت تاریخی
واکنش‌های گسترده نخبگان فرهنگی و سیاسی، از جمله مواضع احمد معاذ الخطیب و احمد ابا زید، نشان می‌دهد که جامعه روشنفکری سوریه این تغییر را نوعی تحریف عمدی تاریخ تلقی می‌کند. آنها معتقدند روایت رسمی جدید با حذف جایگاه قهرمانانه و ملی روشنفکران عرب، آنان را به عناصر خائن تبدیل کرده و عملاً ارزش‌های نهضت‌های استقلال‌طلبانه و ضد استعماری را وارونه کرده است. از دید بسیاری از تحلیلگران، چنین اقداماتی نه‌تنها حافظه ملی را مخدوش می‌سازد، بلکه نسل جدید را از درک صحیح تاریخ خود بازمی‌دارد.
بیشتر بدانید
شرایط فاجعه‌بار انسانی در غزه با وجود اعلام توقف درگیری‌ها| فلسطین الصمود
«الغناء والموسیقی»؛ جدیدترین اثر منتشر شده از اندیشه‌های امام خامنه‌ای در لبنان| مع المراسلین
بازتاب سیاست نزدیکی به ترکیه در عرصه آموزش
در پی تحولات سیاسی سال‌های اخیر و تلاش‌های دمشق برای احیای روابط با آنکارا، به نظر می‌رسد سیاست‌های آموزشی نیز در همین مسیر بازتعریف می‌شوند. حذف چهره‌های ضد عثمانی از جایگاه قهرمانان ملی و بازسازی تصویر جمال پاشا، بخشی از روند نرم‌سازی اختلافات تاریخی تلقی می‌شود. دولت جدید سوریه تلاش دارد با کاهش حساسیت‌های تاریخی، زمینه همگرایی سیاسی و امنیتی با ترکیه را آماده سازد؛ روندی که مستلزم تغییر در ادبیات فرهنگی و آموزشی کشور است.
تضاد میان روایت علمی و روایت سیاسی
به گفته منتقدان، روایت درج‌شده در کتاب تاریخ جدید نه بر مبنای روش علمی بلکه بر اساس نیازهای سیاسی شکل گرفته است. احمد ابا زید این تغییر را «پروپاگاندای رسمی» می‌نامد که در تضاد مستقیم با یافته‌های پژوهشگران عرب و حتی ترک قرار دارد. در واقع، تاریخ‌نگاری علمی بر بررسی چندروایه و بی‌طرفانه تأکید دارد، در حالی‌که روایت جدید با حذف دیدگاه عربی و پذیرش دیدگاه جمال پاشا به عنوان حقیقت، از مسیر حقیقت‌جویی فاصله گرفته و به ابزار مشروعیت‌بخشی سیاست‌های روز تبدیل شده است.
پیامدهای فرهنگی و هویتی بازنویسی تاریخ
ادغام سیاست در آموزش به‌ویژه در حوزه تاریخ، تأثیری عمیق بر شکل‌گیری هویت ملی نسل جوان دارد. هنگامی که روایت تاریخی بر اساس منافع مقطعی بازنویسی شود، احساس تعلق به میراث فرهنگی تضعیف می‌گردد و شکافی میان نسل‌ها در برداشت از گذشته پدید می‌آید. از این منظر، آنچه امروز در سوریه رخ می‌دهد صرفاً تغییر یک فصل از کتاب تاریخ نیست، بلکه تلاش برای بازسازی حافظه جمعی به سود روابط سیاسی نوظهور است؛ اقدامی که خطر فراموشی ریشه‌های مقاومت و مبارزه ملی در میان نسل جدید را در پی دارد.