جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب، ششمین امام مذهب شیعه امامی و پنجمین امام مذهب اسماعیلیه است که در ۱۷ ربیع الاول سال ۸۳ق در مدینه به دنیا آمد. ( مفید، الارشاد، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۱۸۰) اما برخی ولادتش را در سال ۸۰ق نوشته اند. ( اربلی، کشف الغمه، ج۲، ص۶۹۱.)
پدر او امام محمد باقر(ع) و مادرش ام فروه دختر قاسم پسر محمد بن ابوبکربود. (مفید، الارشاد، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۱۸۰ ) بر اساس نقل کشف الغمه، از آنجا که نسب مادر امام صادق(ع) هم از پدر و هم از مادر به ابوبکر می رسید، امام صادق گفته است :«لَقَدْ وَلَدَنِی أَبُو بَکْرٍ مَرَّتَیْن » (من دو بار از ابوبکر متولد شده ام)؛ اما برخی از جمله علامه شوشتری و محمدباقر مجلسی، این روایت را جعلی می دانند. (مجلسی، بحار الانوار، ج۲۹، ص۶۵۱)
بیشتر بدانید:
پاسخ ایران به اقدام غیرقانونی اروپا در بازگشت تحریم‌ها| قضیة ساخنة
مقاومت لبنان، مانع اصلی تحقق طرح اسرائیل بزرگ در منطقه| مع المراسلین
- کنیه و القاب ششمین امام شیعیان
کنیه مشهور امام صادق(ع)، ابوعبدالله (ناظر به دومین فرزندش عبدالله افطح) است. با کنیه های ابواسماعیل (ناظر به فرزند ارشدش، اسماعیل) و ابوموسی (ناظر به دیگر فرزندش امام موسی کاظم(ع)) نیز از او نام برده اند. اما مشهورترین لقب او «صادق» است. (پاکتچی، «جعفر صادق(ع)، امام»، ص۱۸۱)
برطبق روایتی، پیامبر اسلام(ص) لقب صادق را به او داده است تا از جعفر کذاب تمایز یابد؛ اما برخی گفته اند امام صادق(ع) به جهت پرهیز از شرکت در قیام های عصر خود، صادق لقب گرفته است؛ چراکه در آن زمان به کسی که مردم را گرد خود جمع و به قیام برضد حکومت تحریک می کرد، کذّاب (دروغگو) می گفتند. در همان دوران ائمه این لقب برای امام صادق(ع) به کار می رفته است. (پاکتچی، «جعفر صادق(ع)، امام»، ص۱۸۱ )
- دوران امامت امام جعفر صادق (ع)
دوران امام صادق(ع)، با خلافت ده خلیفه آخر بنی امیه:عمر بن عبدالعزیز و هشام بن عبدالملک و دو خلیفه نخست عباسی، سَفّاح و منصور دوانیقی هم زمان بود. ( شهیدی، زندگانی امام صادق، ص۴.)
امام صادق در سفر امام باقر به شام که به درخواست هشام بن عبد الملک صورت گرفت، همراه پدر بو د. (شهیدی، زندگانی امام صادق، ص۶.)در امامت امام صادق(ع)، پنج خلیفه آخر اموی یعنی از هشام بن عبدالملک به بعد و سفاح و منصور خلفاء عباسی حکومت کردند. ( شهیدی، زندگانی امام صادق، ص۴.)
در این دوران حکومت بنی امیه ضعیف و سرانجام سرنگون و سپس بنی عباس روی کار آمدند. در این دوره فرصت مناسبی برای امام صادق(ع) برای انجام فعالیت های علمی فراهم شد. (شهیدی، زندگانی امام صادق، ص۴۷)
- خصوصیات ظاهری و اخلاقی امام جعفر صادق (ع)
امام جعفر صادق از لحاظ ظاهری شبیه پدرش امام باقر(ع) بودند اما کمی باریکتر و بلندتر بود. ایشان موهای مشکی و پیچیده، بینی کشیده، محاسن نه زیاد پرپشت و نه زیاد تنک، دندانهای درشت و سفید داشتند و اما خصوصیات اخلاقی امام جعفر صادق (ع):
محمد بن طلحه، امام صادق(ع) را از بزرگترین افراد اهل بیت، دارای علم فراوان، بسیار اهل عبادت و زهد و تلاوت قرآن توصیف کرده است. (اربلی، کشف الغمه،ج۲، ص۶۹۱)
مالک ابن انس از ائمه فقهی اهل سنت گفته است:در مدتی که پیش امام صادق(ع) می رفته، همیشه او را در یکی از سه حالت نمازخواندن، روزه داری و ذکرگفتن دیده است. (مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۷، ص۱۶)
امام بسیار بخشنده بوده و در پاسخ به درخواست فقیری، چهارصد درهم به او داد و چون سپاس گزاری او را دید، انگشترش را هم که ده هزار درهم می ارزید، به وی بخشید. (مجلسی، بحار الانوار، ج۴۷، ص۶۱.)
به نوشته کتاب کافی، او شب ها مقداری نان و گوشت و پول در کیسه می ریخت و به صورت ناشناس به در خانه تهیدستان شهر می برد و میان آنها تقسیم می کرد. (کلینی، کافی، ج۴، ص۸.)