در برنامه «ثامن‌الحجج»، موضوع «امام رضا علیه‌السلام»، مواضع حکیمانه ایشان در برابر حاکمان زمانه، و روش مدیریتی ایشان در مواجهه با چالش‌های حکومت عباسی با حضور کارشناس برجسته، جناب حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ علاء شیخ، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ علاء شیخ اظهار داشتند: امام رضا علیه‌السلام به‌عنوان مرجعیت دینی جامعه اسلامی، از جایگاهی والا برخوردار بودند. مواضع و تصمیمات ایشان، همانند دیگر ائمه بزرگوار علیهم‌السلام، همواره متناسب با شرایط سیاسی و مقتضیات زمان اتخاذ می‌شد. تاریخ اسلام نمونه‌های متعددی از این تطابق را ارائه می‌دهد؛ از صلح پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله در مواردی خاص گرفته تا جنگ‌های امام علی علیه‌السلام و واقعه عاشورا. تمامی این موارد شاهدی بر اهمیت انطباق تصمیم‌گیری‌ها با شرایط حاکم سیاسی است.

بیشتر بدانید:

ارتباطات؛ نیاز فطری انسان در عصر فناوری | حوارات شبابیة

چشم در چشم، قلب در قلب؛ اصالت حضور در برابر جهان مجازی | حوارات شبابیة

ایشان افزودند: در دوران حکومت هارون‌الرشید، امام رضا علیه‌السلام به‌خوبی آگاه بودند که هرگونه حرکت سیاسی آشکار می‌تواند تهدیدی جدی برای جماعت مؤمنان باشد. حفظ این جماعت از جمله مسئولیت‌های خطیر پیامبران و اولیای الهی بوده است. همچنین، در دوران حکومت امین عباسی، شرایط بسیار متشنج و ناپایدار بود و هیچ‌یک از دو حاکم وقت (امین و مأمون) تحمل حرکت یا مخالفت سیاسی را نداشتند. بااین‌وجود، در همان دوران شاهد خیزش‌ها و انقلاب‌های متعددی در حجاز، خراسان، بغداد و کوفه بودیم که نقش چشمگیری در صحنه سیاسی ایفا کردند.

حجت‌الاسلام شیخ علاء شیخ ادامه دادند: امام رضا علیه‌السلام از شرایط مبهم و پیچیده سیاسی به‌خوبی آگاه بودند و به‌هیچ‌وجه آن را برای اقدام سیاسی علنی مناسب نمی‌دیدند. مأمون عباسی تلاش داشت از جایگاه معنوی و روحانی امام رضا علیه‌السلام به‌عنوان ابزاری جهت جلب توجه و همراهی دوستداران اهل بیت علیهم‌السلام و به‌ویژه حامیان خط علوی استفاده کند. این اقدام، مشابه سیاست دولت عباسی در آغاز کار خود، با استفاده از شعار «الرضا من آل محمد»، برای مقابله با حکومت امویان بود.

وی در پایان تصریح کردند: نزدیکی مأمون به امام رضا علیه‌السلام فرصتی برای جذب حمایت‌های گسترده در میان طرفداران اهل بیت علیهم‌السلام فراهم آورد. این نزدیکی، که با هدف تقویت موقعیت سیاسی مأمون برنامه‌ریزی شده بود، گامی برای کاهش تنش‌ها و تأمین منافع او محسوب می‌شد. برخی روایت‌ها نیز به نقش فضل بن سهل در ارائه این پیشنهاد به مأمون اشاره کرده‌اند.