تهران- الکوثر: سوره اعراف همانند دیگر سوره‌های مکی، بیشتر ناظر به بحث از مبدأ و معاد، اثبات توحید، دادگاه رستاخیز، مبارزه با شرک، تثبیت مقام و موقعیت انسان در جهان آفرینش است. هدف این سوره نیز تقویت عقیده و مبانی ایمان در مسلمانان دانسته شده است. سوره اعراف به پیمان‌هایی که خدا از انسان‌ها در مسیر هدایت و صلاح گرفته، از جمله در عالم ذر اشاره می‌کند و برای نشان دادن شکست و ناکامی اقوامی که از مسیر توحید منحرف شده‌اند، به سرگذشت اقوام پیشین و پیامبرانی همچون نوح(ع)، لوط(ع) و شعیب(ع) می‌پردازد.

آیه ۴۶ درباره اصحاب اعراف، آیات ۵۴ تا ۵۶ معروف به آیه سخره و آیه ۱۷۲ معروف به آیه میثاق از آیات نامدار سوره اعراف است. در فضیلت تلاوت این سوره آمده است هر فردی که سوره اعراف را بخواند؛ خداوند میان او و ابلیس مانعی قرار می‌دهد و در روز قیامت، حضرت آدم(ع) را شفیع او قرار می‌دهد.

علت نامگذاری

نام‌گذاری این سوره به نام «اعراف» به دلیل سخن از اعراف و اصحاب آن در روز قیامت است. واژه اعراف دوبار در قرآن کریم در آیات ۴۶ و ۴۸ سوره اعراف ذکر شده است. نام دیگر این سوره «المص» (خوانده می‌شود: الف لام میم صاد) است؛ زیرا فقط همین سوره با این حروف مُقَطَّعه آغاز می‌شود. از این سوره با نام‌های «میقات» (برگرفته از آیه ۱۴۳) و «میثاق» (برگرفته از آیه ۱۷۲) نیز یاد شده است.

ترتیب و محل نزول

سوره اعراف جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول، سی و نهمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، هفتمین سوره است و در جزء‌های هشتم و نهم قرآن جای دارد. این سوره بعد از سوره صاد و قبل از سوره جن نازل شده است.

تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها

سوره اعراف ۲۰۶ آیه، ۳۳۴۶ کلمه و ۱۴۴۳۷ حرف دارد. این سوره از نظر حجمی جزو سوره‌های سَبعُ طِوال یکی از سوره‌های طولانی قرآن است که بیش از یک جزء را در بر دارد و در بین سوره‌های مکی طولانی‌ترین آنها است.سوره اعراف در ترتیب نزول اولین سوره‌ای است که حروف مقطعه آن بیش از یک حرف است؛ زیرا سوره‌های قبل از آن مانند سوره ق، سوره ص و سوره قلم با یک حرف آغاز شده است. علامه طباطبایی شروع این سوره با حروف مقطعه «المص» را نشان آن می‌داند که سوره اعراف افزون بر مضامین سوره‌های آغاز شده با حروف مقطعه «الم»، بر مضامین سوره‌ ص نیز مشتمل است.آیه ۲۰۶ سوره اعراف از آیات دارای سجده است که امامیه و شافعی آن را مستحب و دیگر فرقه‌ها آن را واجب می‌دانند.

محتوا

سوره اعراف را همانند سوره‌هایی که در مکه نازل شده‌اند، (۸۰ تا ۹۰ سوره) با توجه به وضع محیطی مکه، بیشتر ناظر به بحث از مبداء و معاد، اثبات توحید، دادگاه رستاخیز، مبارزه با شرک و تثبیت مقام و موقعیت انسان در جهان آفرینش دانسته و هدف آن را تقویت عقیده و مبانی ایمان در مسلمانان می‌دانند.سوره اعراف به پیمان‌هایی که خدا از انسان‌ها در مسیر هدایت و صلاح گرفته، از جمله در عالم ذر اشاره می‌کند و برای نشان دادن شکست و ناکامی اقوامی که از مسیر توحید منحرف شده‌اند به سرگذشت اقوام پیشین و انبیای گذشته از جمله  نوح(ع) ،  لوط(ع)  و شعیب(ع)  می‌پردازد.

مأمور ساختن پیامبر اسلام(ص) به انذار در آیات نخست سوره اعراف و فرمان به سیره حسنه و رفتار ملایم در آیات پایانی سوره برای نفوذ سخنش در دل‌ها را نشان از ارتباط معنایی میان آغاز و انجام این سوره دانسته‌اند. نزول سوره اعراف در سخت‌ترین شرایط مسلمانان در مکه و در دوران محاصره اقتصادی در شعب ابی طالب را به غرض یادآوری پیمان و عهدی که انسان‌ها با خدا بستند و اهمیت پایبندی به این عهد دانسته‌اند

داستان‌ها و روایت‌های تاریخی

در سوره اعراف داستان‌هایی از سرگذشت  آدم  و حوا در بهشت، نوح، صالح، لوط، شعیب و موسی نقل شده است.

داستان آفرینش آدم، ساکن شدن در بهشت و استفاده از نعمت‌های بهشتی، خوردن میوه ممنوعه و همچنین سرنوشت ابلیس؛ (آیات ۱۱-۲۷)

داستان نوح: رسالت، گفتگو با قوم، طوفان؛ (آیات ۵۹-۶۴)

داستان صالح: رسالت، گفتگو با قوم، معجزه ناقه، عذاب قوم با زلزله؛ (آیات ۷۳-۷۹)

داستان لوط: گفتگو با قوم، عذاب آنان با باران سنگ؛ (آیات ۸۰-۸۴)

داستان شعیب: رسالت، گفتگو با قوم، عذاب قوم با زلزله؛ (آیات ۸۵-۹۲)

داستان موسی: دعوت فرعون، معجزه تبدیل عصا به اژدها و ید بیضاء، مبارزه با ساحران در شهر، تهدید فرعون، رنج بنی‌اسرائیل، عذاب قوم فرعون و غرق شدن‌شان در دریا و عبور بنی‌اسرائیل، میقات موسی در کوه طور، نزول الواح بر موسی، گوساله سامری، برگزیدن هفتاد نفر از بنی‌اسرائیل برای میقات، دوازده گروه بنی‌اسرائیل و چشمه‌های دوازده‌گانه، تغییر کلمات وحی‌شده، تجاوز در شنبه، مسخ شدن و آوارگی بنی‌اسرائیل. (آیات ۱۰۳-۱۶۹)

شأن نزول برخی آیات

برای برخی از آیات سوره اعراف شأن نزول‌هایی ذکر شده است:

زینت بدن هنگام عبادت

اعراب زمان جاهلی هنگام طواف کعبه به صورت عریان و بدون لباس طواف می‌کردند به همین دلیل آیه ۳۱ سوره اعراف «یابَنىِ ءَادَمَ خُذُواْ زِینَتَكمُ‏ْ عِندَ كلُ‏ِّ مَسْجِد؛اى فرزندان آدم، به هنگام هر عبادت لباس خود را بپوشید».در تقبیح این عمل نازل و از آنان خواست هنگام عبادت خداوند لباس خود را بپوشند و خود را تزیین کنند. درباره واژه زینت و تعیین مصادیق آن نیز تفاسیر مختلفی شده؛ برخی گفته‌اند چون قرآن به مال و فرزند، «زينت» گفته است، «الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِينَةُ الْحَياةِ الدُّنْيا»(سوره کهف آیه ۴۶) ممكن است آيه بيانگر اين باشد كه مال و فرزند خود را هنگام رفتن به مسجد همراه داشته باشيد، تا با مال، به حل مشكلات اقتصادى مسلمانان بپردازيد و با حضور فرزند در مساجد و جماعات، مشكلات تربيتى نسل آينده را حل كنيد. 

خسران‌ بلعم باعورا

ابن مسعود، ابن عباس و برخی دیگر از مفسران می‌گویند آیه ۱۷۵ سوره اعراف « وَاتْلُ عَلَیهِمْ نَبَأَ الَّذِی آتَینَاهُ آیاتِنَا فَانسَلَخَ مِنْهَا فَأَتْبَعَهُ الشَّیطَانُ فَكَانَ مِنَ الْغَاوِینَ؛ و خبر آن كس را كه آیات خود را به او داده بودیم براى آنان(قوم پیامبر، یهودیان، بنی اسرائیل )بخوان كه از آن عارى گشت؛ آنگاه شیطان، او را دنبال كرد و از گمراهان شد.» را درباره مردی از بنی‌اسرائیل به نام بلعم باعورا می‌دانند که در شهر جباران زندگی می‌کرد. هنگامی که موسی(ع) و بنی‌اسرائیل به این شهر وارد شدند، اقوام بلعم از تندخویی موسی و لشکر بزرگش گفتند که اگر بر ما مسلط شود همه ما را می‌کشد و از بلعم خواستند که موسی را نفرین کند. بلعم گفت اگر چنین دعایی کنم دنیا و آخرت من از دست می‌رود ولی اقوام او پیوسته اصرار کردند تا بلعم، موسی و لشکرش را نفرین کرد و خدا عنایت خود را از بلعم گرفت و از خسران زدگان شد.

علم به روز قیامت

درباره نزول آیه ۱۸۷ سوره اعراف «یسَْلُونَكَ عَنِ السَّاعَةِ أَیانَ مُرْسَئهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِندَ رَبىّ‏ِ لَا یجَُلِّیهَا لِوَقْتهَِا إِلَّا هُوَ؛ درباره قیامت از تو می‌پرسند كه چه وقت فرا می‌رسد. بگو: علم آن نزد پروردگار من است. تنها اوست كه چون زمانش فرا رسد آشكارش می‌سازد» آمده است عده‌ای از قوم یهود یا تعدادی از قریش نزد پیامبر آمده و از زمان قیامت سوال پرسیدند که این آیه در جواب این گروه نازل شد.

خداوند مالک علم غیب

اهل مكه از پیامبر(ص) پرسیدند: یا محمد آیا پروردگار تو از قیمت‏‌هاى ارزان پیش از آن كه گران شود، تو را با خبر می‌سازد تا آن‌را بخرى و سود ببرى؟ و از چراگاه و از زمین پیش از آنكه آسیب زده و خشک شود؛ تو را مطلع می‌كند تا به جاى سبز و خرم بروى؟ که آیه ۱۸۸ سوره اعراف «قُل لَّا أَمْلِكُ لِنَفْسىِ نَفْعًا وَ لَا ضَرًّا إِلَّا مَا شَاءَ الله وَ لَوْ كُنتُ أَعْلَمُ الْغَیبَ لاَسْتَكْثرَْتُ مِنَ الْخَیرِْ؛ بگو: من مالک سود و زیان خود نیستم، مگر آنچه خدا بخواهد و اگر علم غیب می‌دانستم بر خیر خود بسى می‌افزودم...» در پاسخ به این افراد نازل شد.

آهسته خواندن اذکار در نماز جماعت

درباره سبب نزول آیه ۲۰۴ سوره اعراف «وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا؛ چون قرآن خوانده شود به آن گوش فرا دهید و خاموش باشید» آمده است: مسلمانان در نماز جماعت به همراه امام جماعت قرآن می‌خواندند. آیه فوق نازل شده و دستور به سکوت و توجه به قرائت قرآن توسط امام جماعت داده شد. طبرسی نیز گفته است مسلمانان در زمان نماز صحبت می‌کردند و زمانی که فردی وارد می‌شد و سوال می‌کرد رکعت چندم هستید، پاسخ او را می‌دادندکه آیه نازل شد و از صحبت کردن در نماز نهی کرد.

نکات تفسیری

آیاتی از سوره اعراف مانند آیات «یا بنی آدم» و آیه «لن ترانی» دارای نکات تفسیری اعتقادی و اخلاقی است که بدان اشاره می‌شود:

آیات «یا بنی آدم»

خداوند پس از بیان داستان حضرت آدم(ع) و حوا و مواجهه آنان با شیطان در ضمن چند آیه، (۲۶، ۲۷-۳۰، ۳۱-۳۴ و ۳۵) چهار فرمان که آنها را ضامن رشد و سعادت انسان دانسته‌اند، به انسان‌ها می‌دهد. این آیات که با عبارت «یا بنی آدم» آغاز می‌شود را مرتبط با عوامل لغزش آدم و حوا قرار داده‌اند. بدین سان از انسان می‌خواهد که با رعایت این نکات از گمراهی و سقوط در امان بماند. این اصول چهارگانه را همان پیمان‌های خداوند با انسان دانسته‌اند که درباره رعایت تقوا (آیه ۲۶)، پیروی نکردن از شیطان (آیات ۲۷ تا ۳۰)، پیمودن مسیر اعتدال در زندگی و اجتناب از اسراف و زیاده‌روی (آیات ۳۱ تا ۳۴) و پیروی از دستورات انبیای الهی (آیه ۳۵) است.

محال بودن ورود تکذیب‌کنندگان آیات خدا به بهشت (آیه ۴۰)

خداوند در آیه ۴۰ سوره اعراف با دو عبارت امکان ورود تکذیب‌کنندگان آیات الهی به بهشت را رد کرده است:

تعبیر «لَا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَلَا یدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّىٰ یلِجَ الْجَمَلُ فِی سَمِّ الْخِیاطِ»  ترجمه: (هرگز) درهای آسمان به رویشان(تکذیب کنندگان آیات الهی) گشوده نمی‌شود؛ و (هیچ گاه) داخل بهشت نخواهند شد مگر اینکه شتر از سوراخ سوزن بگذرد! به سرنوشت افراد متکبر و لجوج که زیر بار آیات الهی نمی‌روند و در برابر حق تسلیم نمی‌گردند، پرداخته است. علامه طباطبایی عدم باز شدن درهای آسمان به سوی تکذیب‌کنندگان آیات الهی به عدم پذیرش کارهایشان و عدم صعود ارواح آنان و همچنین عدم ورود آنان به بهشت تفسیر کرده است و مضمون این آیه را در محرومیت از ورود تکذیب کنندگان آیات الهی به بهشت مانند آیه ۱۶۷ سوره بقره دانسته که فرموده است:وَمَا هُمْ بِخَارِجِينَ مِنَ النَّارِ ترجمه:و هرگز(پیروی کنندگان از پیشوایان باطل) از آتش (دوزخ) خارج نخواهند شد! منظور از آسمان را نیز در این آیه کنایه از مقام قرب الهی دانسته‌اند.

تعبیر «حَتَّىٰ یلِجَ الْجَمَلُ فِی سَمِّ الْخِیاطِ» را تعبیری کنایی برای اشاره به محال بودن عدم ورود تکذیب‌کنندگان آیات الهی به بهشت دانسته‌اند تا به صورت حسی آن را درک کنند و هیچ تردیدی در آن وجود نداشته باشد؛ چراکه ممکن نیست شتر با جثه بزرگش بتواند از سوراخ باریک سوزن عبور کند. این گونه سخن گفتن را از باب تعلیق بر محال دانسته‌اند؛ با این توضیح که عرب برای چیزی که تحقق پیدا نمی‌کند چنین مثل می‌زند.

منع تکلیف ما لایطاق (آیه ۴۲)

بحث تکلیف مالایطاق از جمله مباحث کلامی است که نظرات مختلفی در مورد آن وجود دارد. امامیه و معتزله از مخالفان تکلیف ما لایطاق به ادله‌ای از جمله آیه ۴۲ سوره اعراف استناد کرده‌اند. براساس این آیه، خداوند هر شخصی را به اندازه توانش تکلیف می‌کند.

خوف و رجا (آیه ۵۶)

آیات مختلفی در قرآن دستور به خوف و رجا در کنار یکدیگر داده‌اند؛ از جمله در آیه ۵۶ سوره اعراف این دستور تکرار شده که در مقابل خداوند هم خوف وجود داشته باشد و هم طمع به عفو و بخشش او.

عبارت «لن ترانی» (آیه ۱۴۳)

این آیه به درخواست موسی به نمایندگی از بنی اسرائیل برای دیدن خداوند و جواب خداوند اشاره دارد. مفسران درباره علت تقاضای موسی برای دیدن خدا و عبارت «لن ترانی»

بحث‌های کلامی و تفسیری زیادی ارائه کرده‌اند. مکارم شیرازی در تفسیر نمونه علت این درخواست موسی را با وجود علم او به عدم امکان دیدن خدا فقط به نمایندگی از بنی اسرائیل می‌داند و اینکه آنان ایمان خود را منوط به دیدن خداوند کرده‌اند. وی با استناد به روایتی از امام رضا این درخواست را نیز ماموریت خداوند به موسی دانسته تا همگان جواب خداوند را بشنوند. علامه طباطبایی در تفسیر المیزان مراد از درخواست رؤیت در این آیه را نه درخواست رؤیت بصری و ظاهری خدا که آن را در شأن حضرت موسی از پیامبران اولوالعزم نمی‌داند؛ بلکه غرض موسی را غیر از دیدن بصری و ظاهری معمولی می‌داند. وی مراد از درخواست رؤیت خدا توسط موسی را قطعی‌ترین و روشن‌ترین مراحل علم می‌داند که تعبیر آن به رؤیت به دلیل مبالغه در روشنی و قطعیت آن است. علامه طباطبایی بر معلوماتی که برای ذات انسان حاضرند و درک آنها نیاز به فکر ندارد، اطلاق رؤیت می‌کند.

مضمون «لن ترانی» در اشعار

مضمون آیه لن ترانی در اشعار شاعران نیز مشاهده می شود.

مولوی: به فلک برآ چو عیسی ارنی بگو چو موسی /که خدا تو را نگوید که خموش لن ترانی مولوی:اعتمادی دارد او بر عشق دوست/گر سماع لن ترانی می‌کند

همام تبریزی:به سماع چون درآیی زخیال خویش بگذر/نفسی مگر نظر را به جمال او رسانی/وگر آن نظر میسر نشود تو را همان بس/که کنند التفاتی به جواب لن ترانی

رضی الدین آرتیمانی: الهی همچو موسی رب ارنی را نمی‌گویم/که مهر خامشی از لن ترانی بر میان بندد

صائب تبریزی:تجلی سنگ را نومید نگذاشت /مترس از دور باشِ لن‌ترانی

سعدی:موسی طور عشقم در وادی تمنا/مجروح لن ترانی چون خود هزار دارم 

آیات مشهور

آیات ۴۶ درباره اصحاب اعراف، آیه ۱۴۲ درباره میقات حضرت موسی(ع) با خداوند و آیه ۱۷۲ با نام آیه میثاق از آیات مشهور سوره اعراف است.
 

آیه ۴۳

«...وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّـهِ الَّذِی هَدَانَا لِهَـٰذَا وَمَا كُنَّا لِنَهْتَدِی لَوْلَا أَنْ هَدَانَا اللَّـهُ...﴿۴۳﴾»
 (و مى‌گویند: «ستایش خدایى را كه ما را بدین [راه‌] هدایت نمود، و اگر خدا ما را رهبرى نمى‌كرد ما خود هدایت نمى‌یافتیم.)

خداوند این گفتار را از قول بهشتیانی ذکر کرده که در بهشت هیچ گونه کینه‌ای از یکدیگر در قلوب آنها نیست و میان آنها صلح و صفا و محبت برقرار است و در کنار نهرهای پر آبی در بهشت زندگی می‌کنند. این گفتار شکری است بر نعمت‌های الهی و به همین جهت مشهور شده است.

آیه اعراف (۴۶)

«وَبَینَهُمَا حِجَابٌ ۚ وَعَلَى الْأَعْرَ‌افِ رِ‌جَالٌ یعْرِ‌فُونَ كُلًّا بِسِیمَاهُمْ ۚ وَنَادَوْا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ أَن سَلَامٌ عَلَیكُمْ ۚ لَمْ یدْخُلُوهَا وَهُمْ یطْمَعُونَ﴿۴۶﴾»
 (و میان آن دو [گروه‌]، حایلى است، و بر اعراف، مردانى هستند كه هر یك [از آن دو دسته‌] را از سیمایشان مى‌شناسند و بهشتیان را - كه هنوز وارد آن نشده و[لى‌] [بدان‌] امید دارند- آواز مى‌دهند كه: «سلام بر شما.»)

اعراف را منطقه‌ای حد فاصل بهشت و دوزخ معرفی کرده‌اند. در این آیه از انسان‌هایی سخن به میان آمده است که بر فراز اعراف قرار دارند و مشرف بر دوزخیان و بهشتیان هستند.

در مورد مصادیق اعراف، میان اهل سنت و شیعه، اختلاف است. بنابر نظر اهل سنت، اصحاب اعراف کسانی‌اند که گناهان و کارهای خیر آنها با هم برابر است؛ اما بیشتر عالمان شیعه با استناد به آیات قرآن و روایات معتقدند اصحاب اعراف پیامبران الهی و ائمه اطهار(ع) هستند. برخی نیز اصحاب اعراف را آن دسته از ملائکه‌ دانسته‌اند که بر بالای اعراف ناظر اشخاص‌اند و هر کس را از سیما و چهره‌اش می‌شناسند.

آیه سخره

«إِنَّ رَبَّكُمُ اللهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَىٰ عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِأَمْرِهِ أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ تَبَارَكَ الله رَبُّ الْعَالَمِينَ﴿۵۴﴾»
 (به یقین پروردگار شما خداست که آسمان‌ها و زمین را در شش روز آفرید، سپس بر تخت [فرمانروایی و تدبیر امور آفرینش] چیره و مسلط شد، شب را در حالی که همواره با شتاب روز را می‌جوید بر روز می‌پوشاند، و خورشید و ماه و ستارگان را که مُسخّر فرمان اویند [پدید آورد] آگاه باشید که آفریدن و فرمان [نافذ نسبت به همه موجودات] مخصوص اوست همیشه سودمند و بابرکت است، پروردگار عالمیان.)

آیه سخره بر مسخر بودن همه اشیاء تحت اراده خداوند دلالت دارد؛ به همین دلیل به این نام معروف شده است. در روایات برای خواندن این آیه خواصی همچون آرامش قلبی، دفع وسوسه و حفظ از ساحران و شیاطین ذکر شده است.خواندن آیه سخره بعد از نماز صبح، هنگام رسیدن حاجی به عرفات و هنگام ورود به مسجد، مستحب است.

آیه نزول برکات (۹۶)

«وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَ‌ىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَیهِم بَرَ‌كَاتٍ مِّنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْ‌ضِ وَلَـٰكِن كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُم بِمَا كَانُوا یكْسِبُونَ﴿۹۶﴾»
 (و اگر مردم شهرها ایمان آورده و به تقوا گراییده بودند، قطعاً بركاتى از آسمان و زمین برایشان مى‌گشودیم، ولى تكذیب كردند؛ پس به [كیفر] دستاوردشان [گریبان‌] آنان را گرفتیم.)

آیه ۹۶ سوره اعراف را نتیجه‌گیری آیات گذشته درباره سرگذشت اقوامی چون قوم هود، صالح، شعیب و نوح دانسته‌اند. در این آیه به صراحت نزول برکات آسمان و زمین و دوری از خشم خداوند را در نتیجه پرهیزکاری و تقوای الهی دانسته است. علامه طباطبایی نزول برکات( انواع خیرات فراوان) را در نتیجه ایمان و تقوای همه مردم دانسته نه ایمان افراد محدودی در جامعه؛ چراکه به نظر وی کفر و فسق بیشتر افراد جامعه، با ایمان و تقوای چند نفر محدود تاثیر چندانی نخواهد داشت.

آیه «وواعدنا موسی» (۱۴۲)

«وَوَاعَدْنَا مُوسَىٰ ثَلَاثِینَ لَیلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ‌ فَتَمَّ مِیقَاتُ رَ‌بِّهِ أَرْ‌بَعِینَ لَیلَةً ۚ وَقَالَ مُوسَىٰ لِأَخِیهِ هَارُ‌ونَ اخْلُفْنِی فِی قَوْمِی وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِیلَ الْمُفْسِدِینَ﴿۱۴۲﴾»
 (و با موسى، سى شب وعده گذاشتیم و آن را با ده شب دیگر تمام كردیم. تا آنكه وقت معین پروردگارش در چهل شب به سر آمد. و موسى [هنگام رفتن به كوه طور] به برادرش هارون گفت: «در میان قوم من جانشینم باش، و [كار آنان را] اصلاح كن، و راه فسادگران را پیروى مكن.»)

آیه ۱۴۲ و آیات بعدی را اشاره به یکی دیگر از صحنه‌های زندگی بنی‌اسرائیل و درگیری آنان با موسی دانسته‌اند. در این آیه به ماجرای رفتن موسی به میعادگاه پروردگار در کوه طور و گرفتن احکام تورات از طریق وحی و تکلم با خدا و آوردن جمعی از بزرگان بنی‌اسرائیل برای مشاهده این جریان و اثبات اینکه خداوند را با چشم نمی‌توان دید و به دنبال آن به گوساله‌پرستی و انحراف از مسیر توحید اشاره می‌کند.

نکاتی در این آیه قابل تأمل است نخست این که تفاوت وقت و میقات در این است که وقت فقط نشانگر مقداری از زمان است ولی میقات همان وقت است ولی برای انجام کار یا کارهای معینی در آن بازه زمانی مانند مواقیت حج(مواقیت جمع میقات است) که برای انجام کار های عبادی مخصوص در ایام حج و در زمان هایی معین است. نکته دوم آن که موسی(ع) در میقات چهل شبانه روز توقف داشته ولی در آیه فقط به شب ها ( اربعین لیله) اشاره شده چون که میقات موسی برای تقرب و بندگی و مناجات بوده واین کارها با شب مناسبت بیشتری دارد؛ زیرا در شب انسان حواسش جمع تر و توجهش بیشتر است و آمادگی روحی اش برای اُنس با پرودرگار بیشتر است. نکته سوم این که از آنجا که هارون برادر موسی پیامبری معصوم است پس این که موسی به او می گوید:أَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ ترجمه: (راه صلاح پيش گير و به طريق مفسدان مرو) به این جهت است که در قوم موسی مفسدان دارای نفوذی بودند و موسی برادرش را نهی می کند و هشدار می دهد که مبادا به صلاح دید آنان عمل کند و جامعه را براساس نظر آنان مدیریت نکند و گرنه منظورش نهی کردن برادرش از کفر و معصیت نبوده است.

آیه ۱۴۲ سوره اعراف را در نماز دهه اول ذی‌الحجه که بین دو نماز مغرب و عشاء خوانده می‌شود بعد از سوره حمد و سوره توحید در هر رکعت می‌خوانند؛ به همین جهت این آیه از آیات مشهور قرآن دانسته می‌شود.

آیه میثاق (۱۷۲)

«وَإِذْ أَخَذَ رَ‌بُّكَ مِن بَنِی آدَمَ مِن ظُهُورِ‌هِمْ ذُرِّ‌یتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَىٰ أَنفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَ‌بِّكُمْ ۖ قَالُوا بَلَىٰ ۛ شَهِدْنَا ۛ أَن تَقُولُوا یوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّا كُنَّا عَنْ هَـٰذَا غَافِلِینَ﴿۱۷۲﴾»
 (هنگامى را كه پروردگارت از پشت فرزندان آدم، ذریه آنان را برگرفت و ایشان را بر خودشان گواه ساخت كه آیا پروردگار شما نیستم؟ گفتند: «چرا، گواهى دادیم.» تا مبادا روز قیامت بگویید ما از این [امر] غافل بودیم.)

به آیه میثاق، آیه اخذ میثاق و آیه ذر نیز گفته‌اند؛ زیرا به پیمان و میثاقی گرفته شده از انسان‌ها، مبنی بر ربوبیت و یا وحدانیت خداوند، اشاره دارد. در این آیه از پیامبر اسلام(ص) خواسته شده، یاد‌آور میثاق میان انسان‌ها با خداوند باشد که تنها او را پروردگار خویش بدانند و به‌همین دلیل روز قیامت هیچ توجیهی از ایشان پذیرفته نخواهد شد و این پیمان روشن شاید زمینه بازگشت ایشان را فراهم سازد. به این پیمان، پیمان الست و به عالمی که پیمان در آن صورت گرفته، عالم ذر گفته می‌شود.

هدف آیه میثاق، اتمام حجت با تمامی بندگان خداوند به شکلی روشن است. با وجود این پیمان، انسان‌ها نمی‌توانند با بهانه‌هایی همچون غفلت به عنوان عاملی درونی و یا اثرپذیری از جامعه و پیروی از گذشتگان به عنوان سببی بیرونی، پرودگار خویش را از یاد ببرند؛ بنابراین خداوند در روز قیامت به استنادِ پیمان نخستین، ایشان را مورد بازخواست قرار خواهد داد.

آیات الاحکام

فقها از برخی آیات سوره اعراف برای استنباط احکام فقهی استفاده کرده‌اند که بیشتر مرتبط با احکام نماز است. آیاتی که یا حکم شرعی در آن وجود دارد یا در فرآیند استنباط احکام مورد استفاده قرار می‌گیرند، آیات الاحکام خوانده می‌شود.

فضیلت سوره

درباره فضیلت تلاوت سوره اعراف از پیامبر اسلام(ص) نقل است: هر فردی که سوره اعراف را بخواند؛ خداوند میان او و ابلیس مانعی قرار می‌دهد و حضرت آدم(ع) را شفیع او در روز قیامت قرار می‌دهد. از امام صادق(ع) نیز روایت است: فردی که سوره اعراف را هر ماه بخواند، در قیامت از افرادی است که نه ترسی دارند و نه محزون می‌گردند.

متن  و ترجمه  سوره اعراف
 

ترتیل سوره اعراف با صدای استاد شهریار پرهیزکار

 

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِیمِ

المص ﴿١﴾ كِتَابٌ أُنزِلَ إِلَیكَ فَلَا یكُن فِی صَدْرِ‌كَ حَرَ‌جٌ مِّنْهُ لِتُنذِرَ‌ بِهِ وَذِكْرَ‌ىٰ لِلْمُؤْمِنِینَ ﴿٢﴾ اتَّبِعُوا مَا أُنزِلَ إِلَیكُم مِّن رَّ‌بِّكُمْ وَلَا تَتَّبِعُوا مِن دُونِهِ أَوْلِیاءَ ۗ قَلِیلًا مَّا تَذَكَّرُ‌ونَ ﴿٣﴾ وَكَم مِّن قَرْ‌یةٍ أَهْلَكْنَاهَا فَجَاءَهَا بَأْسُنَا بَیاتًا أَوْ هُمْ قَائِلُونَ ﴿٤﴾ فَمَا كَانَ دَعْوَاهُمْ إِذْ جَاءَهُم بَأْسُنَا إِلَّا أَن قَالُوا إِنَّا كُنَّا ظَالِمِینَ ﴿٥﴾ فَلَنَسْأَلَنَّ الَّذِینَ أُرْ‌سِلَ إِلَیهِمْ وَلَنَسْأَلَنَّ الْمُرْ‌سَلِینَ ﴿٦﴾ فَلَنَقُصَّنَّ عَلَیهِم بِعِلْمٍ ۖ وَمَا كُنَّا غَائِبِینَ ﴿٧﴾ وَالْوَزْنُ یوْمَئِذٍ الْحَقُّ ۚ فَمَن ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ فَأُولَـٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿٨﴾ وَمَنْ خَفَّتْ مَوَازِینُهُ فَأُولَـٰئِكَ الَّذِینَ خَسِرُ‌وا أَنفُسَهُم بِمَا كَانُوا بِآیاتِنَا یظْلِمُونَ ﴿٩﴾ وَلَقَدْ مَكَّنَّاكُمْ فِی الْأَرْ‌ضِ وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِیهَا مَعَایشَ ۗ قَلِیلًا مَّا تَشْكُرُ‌ونَ ﴿١٠﴾ وَلَقَدْ خَلَقْنَاكُمْ ثُمَّ صَوَّرْ‌نَاكُمْ ثُمَّ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ لَمْ یكُن مِّنَ السَّاجِدِینَ ﴿١١﴾قَالَ مَا مَنَعَكَ أَلَّا تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْ‌تُكَ ۖ قَالَ أَنَا خَیرٌ‌ مِّنْهُ خَلَقْتَنِی مِن نَّارٍ‌ وَخَلَقْتَهُ مِن طِینٍ ﴿١٢﴾ قَالَ فَاهْبِطْ مِنْهَا فَمَا یكُونُ لَكَ أَن تَتَكَبَّرَ‌ فِیهَا فَاخْرُ‌جْ إِنَّكَ مِنَ الصَّاغِرِ‌ینَ ﴿١٣﴾ قَالَ أَنظِرْ‌نِی إِلَىٰ یوْمِ یبْعَثُونَ ﴿١٤﴾ قَالَ إِنَّكَ مِنَ الْمُنظَرِ‌ینَ ﴿١٥﴾ قَالَ فَبِمَا أَغْوَیتَنِی لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَ‌اطَكَ الْمُسْتَقِیمَ ﴿١٦﴾ ثُمَّ لَآتِینَّهُم مِّن بَینِ أَیدِیهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَیمَانِهِمْ وَعَن شَمَائِلِهِمْ ۖ وَلَا تَجِدُ أَكْثَرَ‌هُمْ شَاكِرِ‌ینَ ﴿١٧﴾ قَالَ اخْرُ‌جْ مِنْهَا مَذْءُومًا مَّدْحُورً‌ا ۖ لَّمَن تَبِعَكَ مِنْهُمْ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنكُمْ أَجْمَعِینَ ﴿١٨﴾ وَیا آدَمُ اسْكُنْ أَنتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ فَكُلَا مِنْ حَیثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَ‌بَا هَـٰذِهِ الشَّجَرَ‌ةَ فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِمِینَ ﴿١٩﴾ فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّیطَانُ لِیبْدِی لَهُمَا مَا وُورِ‌ی عَنْهُمَا مِن سَوْآتِهِمَا وَقَالَ مَا نَهَاكُمَا رَ‌بُّكُمَا عَنْ هَـٰذِهِ الشَّجَرَ‌ةِ إِلَّا أَن تَكُونَا مَلَكَینِ أَوْ تَكُونَا مِنَ الْخَالِدِینَ ﴿٢٠﴾ وَقَاسَمَهُمَا إِنِّی لَكُمَا لَمِنَ النَّاصِحِینَ ﴿٢١﴾ فَدَلَّاهُمَا بِغُرُ‌ورٍ‌ ۚ فَلَمَّا ذَاقَا الشَّجَرَ‌ةَ بَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا وَطَفِقَا یخْصِفَانِ عَلَیهِمَا مِن وَرَ‌قِ الْجَنَّةِ ۖ وَنَادَاهُمَا رَ‌بُّهُمَا أَلَمْ أَنْهَكُمَا عَن تِلْكُمَا الشَّجَرَ‌ةِ وَأَقُل لَّكُمَا إِنَّ الشَّیطَانَ لَكُمَا عَدُوٌّ مُّبِینٌ ﴿٢٢﴾ قَالَا رَ‌بَّنَا ظَلَمْنَا أَنفُسَنَا وَإِن لَّمْ تَغْفِرْ‌ لَنَا وَتَرْ‌حَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِ‌ینَ ﴿٢٣﴾ قَالَ اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ ۖ وَلَكُمْ فِی الْأَرْ‌ضِ مُسْتَقَرٌّ‌ وَمَتَاعٌ إِلَىٰ حِینٍ ﴿٢٤﴾ قَالَ فِیهَا تَحْیوْنَ وَفِیهَا تَمُوتُونَ وَمِنْهَا تُخْرَ‌جُونَ ﴿٢٥﴾ یا بَنِی آدَمَ قَدْ أَنزَلْنَا عَلَیكُمْ لِبَاسًا یوَارِ‌ی سَوْآتِكُمْ وَرِ‌یشًا ۖ وَلِبَاسُ التَّقْوَىٰ ذَٰلِكَ خَیرٌ‌ ۚ ذَٰلِكَ مِنْ آیاتِ اللَّـهِ لَعَلَّهُمْ یذَّكَّرُ‌ونَ ﴿٢٦﴾ یا بَنِی آدَمَ لَا یفْتِنَنَّكُمُ الشَّیطَانُ كَمَا أَخْرَ‌جَ أَبَوَیكُم مِّنَ الْجَنَّةِ ینزِعُ عَنْهُمَا لِبَاسَهُمَا لِیرِ‌یهُمَا سَوْآتِهِمَا ۗ إِنَّهُ یرَ‌اكُمْ هُوَ وَقَبِیلُهُ مِنْ حَیثُ لَا تَرَ‌وْنَهُمْ ۗ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّیاطِینَ أَوْلِیاءَ لِلَّذِینَ لَا یؤْمِنُونَ ﴿٢٧﴾ وَإِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً قَالُوا وَجَدْنَا عَلَیهَا آبَاءَنَا وَاللَّـهُ أَمَرَ‌نَا بِهَا ۗ قُلْ إِنَّ اللَّـهَ لَا یأْمُرُ‌ بِالْفَحْشَاءِ ۖ أَتَقُولُونَ عَلَى اللَّـهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴿٢٨﴾ قُلْ أَمَرَ‌ رَ‌بِّی بِالْقِسْطِ ۖ وَأَقِیمُوا وُجُوهَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَادْعُوهُ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ ۚ كَمَا بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ ﴿٢٩﴾ فَرِ‌یقًا هَدَىٰ وَفَرِ‌یقًا حَقَّ عَلَیهِمُ الضَّلَالَةُ ۗ إِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّیاطِینَ أَوْلِیاءَ مِن دُونِ اللَّـهِ وَیحْسَبُونَ أَنَّهُم مُّهْتَدُونَ ﴿٣٠﴾ یا بَنِی آدَمَ خُذُوا زِینَتَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَ‌بُوا وَلَا تُسْرِ‌فُوا ۚ إِنَّهُ لَا یحِبُّ الْمُسْرِ‌فِینَ ﴿٣١﴾ قُلْ مَنْ حَرَّ‌مَ زِینَةَ اللَّـهِ الَّتِی أَخْرَ‌جَ لِعِبَادِهِ وَالطَّیبَاتِ مِنَ الرِّ‌زْقِ ۚ قُلْ هِی لِلَّذِینَ آمَنُوا فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا خَالِصَةً یوْمَ الْقِیامَةِ ۗ كَذَٰلِكَ نُفَصِّلُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یعْلَمُونَ ﴿٣٢﴾ قُلْ إِنَّمَا حَرَّ‌مَ رَ‌بِّی الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ‌ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَالْإِثْمَ وَالْبَغْی بِغَیرِ‌ الْحَقِّ وَأَن تُشْرِ‌كُوا بِاللَّـهِ مَا لَمْ ینَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا وَأَن تَقُولُوا عَلَى اللَّـهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴿٣٣﴾ وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ ۖ فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لَا یسْتَأْخِرُ‌ونَ سَاعَةً ۖ وَلَا یسْتَقْدِمُونَ ﴿٣٤﴾ یا بَنِی آدَمَ إِمَّا یأْتِینَّكُمْ رُ‌سُلٌ مِّنكُمْ یقُصُّونَ عَلَیكُمْ آیاتِی ۙ فَمَنِ اتَّقَىٰ وَأَصْلَحَ فَلَا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَلَا هُمْ یحْزَنُونَ ﴿٣٥﴾ وَالَّذِینَ كَذَّبُوا بِآیاتِنَا وَاسْتَكْبَرُ‌وا عَنْهَا أُولَـٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ‌ ۖ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿٣٦﴾ فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَ‌ىٰ عَلَى اللَّـهِ كَذِبًا أَوْ كَذَّبَ بِآیاتِهِ ۚ أُولَـٰئِكَ ینَالُهُمْ نَصِیبُهُم مِّنَ الْكِتَابِ ۖ حَتَّىٰ إِذَا جَاءَتْهُمْ رُ‌سُلُنَا یتَوَفَّوْنَهُمْ قَالُوا أَینَ مَا كُنتُمْ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّـهِ ۖ قَالُوا ضَلُّوا عَنَّا وَشَهِدُوا عَلَىٰ أَنفُسِهِمْ أَنَّهُمْ كَانُوا كَافِرِ‌ینَ ﴿٣٧﴾ قَالَ ادْخُلُوا فِی أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِكُم مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ فِی النَّارِ‌ ۖ كُلَّمَا دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَّعَنَتْ أُخْتَهَا ۖ حَتَّىٰ إِذَا ادَّارَ‌كُوا فِیهَا جَمِیعًا قَالَتْ أُخْرَ‌اهُمْ لِأُولَاهُمْ رَ‌بَّنَا هَـٰؤُلَاءِ أَضَلُّونَا فَآتِهِمْ عَذَابًا ضِعْفًا مِّنَ النَّارِ‌ ۖ قَالَ لِكُلٍّ ضِعْفٌ وَلَـٰكِن لَّا تَعْلَمُونَ ﴿٣٨﴾ وَقَالَتْ أُولَاهُمْ لِأُخْرَ‌اهُمْ فَمَا كَانَ لَكُمْ عَلَینَا مِن فَضْلٍ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنتُمْ تَكْسِبُونَ ﴿٣٩﴾ إِنَّ الَّذِینَ كَذَّبُوا بِآیاتِنَا وَاسْتَكْبَرُ‌وا عَنْهَا لَا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَلَا یدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّىٰ یلِجَ الْجَمَلُ فِی سَمِّ الْخِیاطِ ۚ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِی الْمُجْرِ‌مِینَ ﴿٤٠﴾ لَهُم مِّن جَهَنَّمَ مِهَادٌ وَمِن فَوْقِهِمْ غَوَاشٍ ۚ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِی الظَّالِمِینَ ﴿٤١﴾ وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا أُولَـٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ ۖ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿٤٢﴾ وَنَزَعْنَا مَا فِی صُدُورِ‌هِم مِّنْ غِلٍّ تَجْرِ‌ی مِن تَحْتِهِمُ الْأَنْهَارُ‌ ۖ وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّـهِ الَّذِی هَدَانَا لِهَـٰذَا وَمَا كُنَّا لِنَهْتَدِی لَوْلَا أَنْ هَدَانَا اللَّـهُ ۖ لَقَدْ جَاءَتْ رُ‌سُلُ رَ‌بِّنَا بِالْحَقِّ ۖ وَنُودُوا أَن تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِ‌ثْتُمُوهَا بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿٤٣﴾ وَنَادَىٰ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ أَصْحَابَ النَّارِ‌ أَن قَدْ وَجَدْنَا مَا وَعَدَنَا رَ‌بُّنَا حَقًّا فَهَلْ وَجَدتُّم مَّا وَعَدَ رَ‌بُّكُمْ حَقًّا ۖ قَالُوا نَعَمْ ۚ فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَینَهُمْ أَن لَّعْنَةُ اللَّـهِ عَلَى الظَّالِمِینَ ﴿٤٤﴾ الَّذِینَ یصُدُّونَ عَن سَبِیلِ اللَّـهِ وَیبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُم بِالْآخِرَ‌ةِ كَافِرُ‌ونَ ﴿٤٥﴾ وَبَینَهُمَا حِجَابٌ ۚ وَعَلَى الْأَعْرَ‌افِ رِ‌جَالٌ یعْرِ‌فُونَ كُلًّا بِسِیمَاهُمْ ۚ وَنَادَوْا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ أَن سَلَامٌ عَلَیكُمْ ۚ لَمْ یدْخُلُوهَا وَهُمْ یطْمَعُونَ ﴿٤٦﴾ وَإِذَا صُرِ‌فَتْ أَبْصَارُ‌هُمْ تِلْقَاءَ أَصْحَابِ النَّارِ‌ قَالُوا رَ‌بَّنَا لَا تَجْعَلْنَا مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ ﴿٤٧﴾ وَنَادَىٰ أَصْحَابُ الْأَعْرَ‌افِ رِ‌جَالًا یعْرِ‌فُونَهُم بِسِیمَاهُمْ قَالُوا مَا أَغْنَىٰ عَنكُمْ جَمْعُكُمْ وَمَا كُنتُمْ تَسْتَكْبِرُ‌ونَ ﴿٤٨﴾ أَهَـٰؤُلَاءِ الَّذِینَ أَقْسَمْتُمْ لَا ینَالُهُمُ اللَّـهُ بِرَ‌حْمَةٍ ۚ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ لَا خَوْفٌ عَلَیكُمْ وَلَا أَنتُمْ تَحْزَنُونَ ﴿٤٩﴾ وَنَادَىٰ أَصْحَابُ النَّارِ‌ أَصْحَابَ الْجَنَّةِ أَنْ أَفِیضُوا عَلَینَا مِنَ الْمَاءِ أَوْ مِمَّا رَ‌زَقَكُمُ اللَّـهُ ۚ قَالُوا إِنَّ اللَّـهَ حَرَّ‌مَهُمَا عَلَى الْكَافِرِ‌ینَ ﴿٥٠﴾ الَّذِینَ اتَّخَذُوا دِینَهُمْ لَهْوًا وَلَعِبًا وَغَرَّ‌تْهُمُ الْحَیاةُ الدُّنْیا ۚ فَالْیوْمَ نَنسَاهُمْ كَمَا نَسُوا لِقَاءَ یوْمِهِمْ هَـٰذَا وَمَا كَانُوا بِآیاتِنَا یجْحَدُونَ ﴿٥١﴾ وَلَقَدْ جِئْنَاهُم بِكِتَابٍ فَصَّلْنَاهُ عَلَىٰ عِلْمٍ هُدًى وَرَ‌حْمَةً لِّقَوْمٍ یؤْمِنُونَ ﴿٥٢﴾ هَلْ ینظُرُ‌ونَ إِلَّا تَأْوِیلَهُ ۚ یوْمَ یأْتِی تَأْوِیلُهُ یقُولُ الَّذِینَ نَسُوهُ مِن قَبْلُ قَدْ جَاءَتْ رُ‌سُلُ رَ‌بِّنَا بِالْحَقِّ فَهَل لَّنَا مِن شُفَعَاءَ فَیشْفَعُوا لَنَا أَوْ نُرَ‌دُّ فَنَعْمَلَ غَیرَ‌ الَّذِی كُنَّا نَعْمَلُ ۚ قَدْ خَسِرُ‌وا أَنفُسَهُمْ وَضَلَّ عَنْهُم مَّا كَانُوا یفْتَرُ‌ونَ ﴿٥٣﴾ إِنَّ رَ‌بَّكُمُ اللَّـهُ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضَ فِی سِتَّةِ أَیامٍ ثُمَّ اسْتَوَىٰ عَلَى الْعَرْ‌شِ یغْشِی اللَّیلَ النَّهَارَ‌ یطْلُبُهُ حَثِیثًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ‌ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَ‌اتٍ بِأَمْرِ‌هِ ۗ أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ‌ ۗ تَبَارَ‌كَ اللَّـهُ رَ‌بُّ الْعَالَمِینَ ﴿٥٤﴾ ادْعُوا رَ‌بَّكُمْ تَضَرُّ‌عًا وَخُفْیةً ۚ إِنَّهُ لَا یحِبُّ الْمُعْتَدِینَ ﴿٥٥﴾ وَلَا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْ‌ضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفًا وَطَمَعًا ۚ إِنَّ رَ‌حْمَتَ اللَّـهِ قَرِ‌یبٌ مِّنَ الْمُحْسِنِینَ ﴿٥٦﴾ وَهُوَ الَّذِی یرْ‌سِلُ الرِّ‌یاحَ بُشْرً‌ا بَینَ یدَی رَ‌حْمَتِهِ ۖ حَتَّىٰ إِذَا أَقَلَّتْ سَحَابًا ثِقَالًا سُقْنَاهُ لِبَلَدٍ مَّیتٍ فَأَنزَلْنَا بِهِ الْمَاءَ فَأَخْرَ‌جْنَا بِهِ مِن كُلِّ الثَّمَرَ‌اتِ ۚ كَذَٰلِكَ نُخْرِ‌جُ الْمَوْتَىٰ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُ‌ونَ ﴿٥٧﴾ وَالْبَلَدُ الطَّیبُ یخْرُ‌جُ نَبَاتُهُ بِإِذْنِ رَ‌بِّهِ ۖ وَالَّذِی خَبُثَ لَا یخْرُ‌جُ إِلَّا نَكِدًا ۚ كَذَٰلِكَ نُصَرِّ‌فُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یشْكُرُ‌ونَ ﴿٥٨﴾ لَقَدْ أَرْ‌سَلْنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوْمِهِ فَقَالَ یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّـهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَـٰهٍ غَیرُ‌هُ إِنِّی أَخَافُ عَلَیكُمْ عَذَابَ یوْمٍ عَظِیمٍ ﴿٥٩﴾ قَالَ الْمَلَأُ مِن قَوْمِهِ إِنَّا لَنَرَ‌اكَ فِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ ﴿٦٠﴾ قَالَ یا قَوْمِ لَیسَ بِی ضَلَالَةٌ وَلَـٰكِنِّی رَ‌سُولٌ مِّن رَّ‌بِّ الْعَالَمِینَ ﴿٦١﴾ أُبَلِّغُكُمْ رِ‌سَالَاتِ رَ‌بِّی وَأَنصَحُ لَكُمْ وَأَعْلَمُ مِنَ اللَّـهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴿٦٢﴾ أَوَعَجِبْتُمْ أَن جَاءَكُمْ ذِكْرٌ‌ مِّن رَّ‌بِّكُمْ عَلَىٰ رَ‌جُلٍ مِّنكُمْ لِینذِرَ‌كُمْ وَلِتَتَّقُوا وَلَعَلَّكُمْ تُرْ‌حَمُونَ ﴿٦٣﴾ فَكَذَّبُوهُ فَأَنجَینَاهُ وَالَّذِینَ مَعَهُ فِی الْفُلْكِ وَأَغْرَ‌قْنَا الَّذِینَ كَذَّبُوا بِآیاتِنَا ۚ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمًا عَمِینَ ﴿٦٤﴾ وَإِلَىٰ عَادٍ أَخَاهُمْ هُودًا ۗ قَالَ یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّـهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَـٰهٍ غَیرُ‌هُ ۚ أَفَلَا تَتَّقُونَ ﴿٦٥﴾ قَالَ الْمَلَأُ الَّذِینَ كَفَرُ‌وا مِن قَوْمِهِ إِنَّا لَنَرَ‌اكَ فِی سَفَاهَةٍ وَإِنَّا لَنَظُنُّكَ مِنَ الْكَاذِبِینَ ﴿٦٦﴾ قَالَ یا قَوْمِ لَیسَ بِی سَفَاهَةٌ وَلَـٰكِنِّی رَ‌سُولٌ مِّن رَّ‌بِّ الْعَالَمِینَ ﴿٦٧﴾ أُبَلِّغُكُمْ رِ‌سَالَاتِ رَ‌بِّی وَأَنَا لَكُمْ نَاصِحٌ أَمِینٌ ﴿٦٨﴾ أَوَعَجِبْتُمْ أَن جَاءَكُمْ ذِكْرٌ‌ مِّن رَّ‌بِّكُمْ عَلَىٰ رَ‌جُلٍ مِّنكُمْ لِینذِرَ‌كُمْ ۚ وَاذْكُرُ‌وا إِذْ جَعَلَكُمْ خُلَفَاءَ مِن بَعْدِ قَوْمِ نُوحٍ وَزَادَكُمْ فِی الْخَلْقِ بَسْطَةً ۖ فَاذْكُرُ‌وا آلَاءَ اللَّـهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ﴿٦٩﴾ قَالُوا أَجِئْتَنَا لِنَعْبُدَ اللَّـهَ وَحْدَهُ وَنَذَرَ‌ مَا كَانَ یعْبُدُ آبَاؤُنَا ۖ فَأْتِنَا بِمَا تَعِدُنَا إِن كُنتَ مِنَ الصَّادِقِینَ ﴿٧٠﴾ قَالَ قَدْ وَقَعَ عَلَیكُم مِّن رَّ‌بِّكُمْ رِ‌جْسٌ وَغَضَبٌ ۖ أَتُجَادِلُونَنِی فِی أَسْمَاءٍ سَمَّیتُمُوهَا أَنتُمْ وَآبَاؤُكُم مَّا نَزَّلَ اللَّـهُ بِهَا مِن سُلْطَانٍ ۚ فَانتَظِرُ‌وا إِنِّی مَعَكُم مِّنَ الْمُنتَظِرِ‌ینَ ﴿٧١﴾ فَأَنجَینَاهُ وَالَّذِینَ مَعَهُ بِرَ‌حْمَةٍ مِّنَّا وَقَطَعْنَا دَابِرَ‌ الَّذِینَ كَذَّبُوا بِآیاتِنَا ۖ وَمَا كَانُوا مُؤْمِنِینَ ﴿٧٢﴾ وَإِلَىٰ ثَمُودَ أَخَاهُمْ صَالِحًا ۗ قَالَ یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّـهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَـٰهٍ غَیرُ‌هُ ۖ قَدْ جَاءَتْكُم بَینَةٌ مِّن رَّ‌بِّكُمْ ۖ هَـٰذِهِ نَاقَةُ اللَّـهِ لَكُمْ آیةً ۖ فَذَرُ‌وهَا تَأْكُلْ فِی أَرْ‌ضِ اللَّـهِ ۖ وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوءٍ فَیأْخُذَكُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ ﴿٧٣﴾ وَاذْكُرُ‌وا إِذْ جَعَلَكُمْ خُلَفَاءَ مِن بَعْدِ عَادٍ وَبَوَّأَكُمْ فِی الْأَرْ‌ضِ تَتَّخِذُونَ مِن سُهُولِهَا قُصُورً‌ا وَتَنْحِتُونَ الْجِبَالَ بُیوتًا ۖ فَاذْكُرُ‌وا آلَاءَ اللَّـهِ وَلَا تَعْثَوْا فِی الْأَرْ‌ضِ مُفْسِدِینَ ﴿٧٤﴾ قَالَ الْمَلَأُ الَّذِینَ اسْتَكْبَرُ‌وا مِن قَوْمِهِ لِلَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا لِمَنْ آمَنَ مِنْهُمْ أَتَعْلَمُونَ أَنَّ صَالِحًا مُّرْ‌سَلٌ مِّن رَّ‌بِّهِ ۚ قَالُوا إِنَّا بِمَا أُرْ‌سِلَ بِهِ مُؤْمِنُونَ ﴿٧٥﴾ قَالَ الَّذِینَ اسْتَكْبَرُ‌وا إِنَّا بِالَّذِی آمَنتُم بِهِ كَافِرُ‌ونَ ﴿٧٦﴾ فَعَقَرُ‌وا النَّاقَةَ وَعَتَوْا عَنْ أَمْرِ‌ رَ‌بِّهِمْ وَقَالُوا یا صَالِحُ ائْتِنَا بِمَا تَعِدُنَا إِن كُنتَ مِنَ الْمُرْ‌سَلِینَ ﴿٧٧﴾ فَأَخَذَتْهُمُ الرَّ‌جْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِی دَارِ‌هِمْ جَاثِمِینَ ﴿٧٨﴾ فَتَوَلَّىٰ عَنْهُمْ وَقَالَ یا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ رِ‌سَالَةَ رَ‌بِّی وَنَصَحْتُ لَكُمْ وَلَـٰكِن لَّا تُحِبُّونَ النَّاصِحِینَ ﴿٧٩﴾ وَلُوطًا إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ مَا سَبَقَكُم بِهَا مِنْ أَحَدٍ مِّنَ الْعَالَمِینَ ﴿٨٠﴾ إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّ‌جَالَ شَهْوَةً مِّن دُونِ النِّسَاءِ ۚ بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ مُّسْرِ‌فُونَ ﴿٨١﴾ وَمَا كَانَ جَوَابَ قَوْمِهِ إِلَّا أَن قَالُوا أَخْرِ‌جُوهُم مِّن قَرْ‌یتِكُمْ ۖ إِنَّهُمْ أُنَاسٌ یتَطَهَّرُ‌ونَ ﴿٨٢﴾ فَأَنجَینَاهُ وَأَهْلَهُ إِلَّا امْرَ‌أَتَهُ كَانَتْ مِنَ الْغَابِرِ‌ینَ ﴿٨٣﴾ وَأَمْطَرْ‌نَا عَلَیهِم مَّطَرً‌ا ۖ فَانظُرْ‌ كَیفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُجْرِ‌مِینَ ﴿٨٤﴾ وَإِلَىٰ مَدْینَ أَخَاهُمْ شُعَیبًا ۗ قَالَ یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّـهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَـٰهٍ غَیرُ‌هُ ۖ قَدْ جَاءَتْكُم بَینَةٌ مِّن رَّ‌بِّكُمْ ۖ فَأَوْفُوا الْكَیلَ وَالْمِیزَانَ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیاءَهُمْ وَلَا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْ‌ضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا ۚ ذَٰلِكُمْ خَیرٌ‌ لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِینَ ﴿٨٥﴾ وَلَا تَقْعُدُوا بِكُلِّ صِرَ‌اطٍ تُوعِدُونَ وَتَصُدُّونَ عَن سَبِیلِ اللَّـهِ مَنْ آمَنَ بِهِ وَتَبْغُونَهَا عِوَجًا ۚ وَاذْكُرُ‌وا إِذْ كُنتُمْ قَلِیلًا فَكَثَّرَ‌كُمْ ۖ وَانظُرُ‌وا كَیفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِینَ ﴿٨٦﴾ وَإِن كَانَ طَائِفَةٌ مِّنكُمْ آمَنُوا بِالَّذِی أُرْ‌سِلْتُ بِهِ وَطَائِفَةٌ لَّمْ یؤْمِنُوا فَاصْبِرُ‌وا حَتَّىٰ یحْكُمَ اللَّـهُ بَینَنَا ۚ وَهُوَ خَیرُ‌ الْحَاكِمِینَ ﴿٨٧﴾ قَالَ الْمَلَأُ الَّذِینَ اسْتَكْبَرُ‌وا مِن قَوْمِهِ لَنُخْرِ‌جَنَّكَ یا شُعَیبُ وَالَّذِینَ آمَنُوا مَعَكَ مِن قَرْ‌یتِنَا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِی مِلَّتِنَا ۚ قَالَ أَوَلَوْ كُنَّا كَارِ‌هِینَ ﴿٨٨﴾ قَدِ افْتَرَ‌ینَا عَلَى اللَّـهِ كَذِبًا إِنْ عُدْنَا فِی مِلَّتِكُم بَعْدَ إِذْ نَجَّانَا اللَّـهُ مِنْهَا ۚ وَمَا یكُونُ لَنَا أَن نَّعُودَ فِیهَا إِلَّا أَن یشَاءَ اللَّـهُ رَ‌بُّنَا ۚ وَسِعَ رَ‌بُّنَا كُلَّ شَیءٍ عِلْمًا ۚ عَلَى اللَّـهِ تَوَكَّلْنَا ۚ رَ‌بَّنَا افْتَحْ بَینَنَا وَبَینَ قَوْمِنَا بِالْحَقِّ وَأَنتَ خَیرُ‌ الْفَاتِحِینَ ﴿٨٩﴾ وَقَالَ الْمَلَأُ الَّذِینَ كَفَرُ‌وا مِن قَوْمِهِ لَئِنِ اتَّبَعْتُمْ شُعَیبًا إِنَّكُمْ إِذًا لَّخَاسِرُ‌ونَ ﴿٩٠﴾ فَأَخَذَتْهُمُ الرَّ‌جْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِی دَارِ‌هِمْ جَاثِمِینَ ﴿٩١﴾ الَّذِینَ كَذَّبُوا شُعَیبًا كَأَن لَّمْ یغْنَوْا فِیهَا ۚ الَّذِینَ كَذَّبُوا شُعَیبًا كَانُوا هُمُ الْخَاسِرِ‌ینَ ﴿٩٢﴾ فَتَوَلَّىٰ عَنْهُمْ وَقَالَ یا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ رِ‌سَالَاتِ رَ‌بِّی وَنَصَحْتُ لَكُمْ ۖ فَكَیفَ آسَىٰ عَلَىٰ قَوْمٍ كَافِرِ‌ینَ ﴿٩٣﴾ وَمَا أَرْ‌سَلْنَا فِی قَرْ‌یةٍ مِّن نَّبِی إِلَّا أَخَذْنَا أَهْلَهَا بِالْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّ‌اءِ لَعَلَّهُمْ یضَّرَّ‌عُونَ ﴿٩٤﴾ ثُمَّ بَدَّلْنَا مَكَانَ السَّیئَةِ الْحَسَنَةَ حَتَّىٰ عَفَوا وَّقَالُوا قَدْ مَسَّ آبَاءَنَا الضَّرَّ‌اءُ وَالسَّرَّ‌اءُ فَأَخَذْنَاهُم بَغْتَةً وَهُمْ لَا یشْعُرُ‌ونَ ﴿٩٥﴾وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَ‌ىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَیهِم بَرَ‌كَاتٍ مِّنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْ‌ضِ وَلَـٰكِن كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُم بِمَا كَانُوا یكْسِبُونَ ﴿٩٦﴾ أَفَأَمِنَ أَهْلُ الْقُرَ‌ىٰ أَن یأْتِیهُم بَأْسُنَا بَیاتًا وَهُمْ نَائِمُونَ ﴿٩٧﴾ أَوَأَمِنَ أَهْلُ الْقُرَ‌ىٰ أَن یأْتِیهُم بَأْسُنَا ضُحًى وَهُمْ یلْعَبُونَ ﴿٩٨﴾ أَفَأَمِنُوا مَكْرَ‌ اللَّـهِ ۚ فَلَا یأْمَنُ مَكْرَ‌ اللَّـهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْخَاسِرُ‌ونَ ﴿٩٩﴾ أَوَلَمْ یهْدِ لِلَّذِینَ یرِ‌ثُونَ الْأَرْ‌ضَ مِن بَعْدِ أَهْلِهَا أَن لَّوْ نَشَاءُ أَصَبْنَاهُم بِذُنُوبِهِمْ ۚ وَنَطْبَعُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لَا یسْمَعُونَ ﴿١٠٠﴾ تِلْكَ الْقُرَ‌ىٰ نَقُصُّ عَلَیكَ مِنْ أَنبَائِهَا ۚ وَلَقَدْ جَاءَتْهُمْ رُ‌سُلُهُم بِالْبَینَاتِ فَمَا كَانُوا لِیؤْمِنُوا بِمَا كَذَّبُوا مِن قَبْلُ ۚ كَذَٰلِكَ یطْبَعُ اللَّـهُ عَلَىٰ قُلُوبِ الْكَافِرِ‌ینَ ﴿١٠١﴾ وَمَا وَجَدْنَا لِأَكْثَرِ‌هِم مِّنْ عَهْدٍ ۖ وَإِن وَجَدْنَا أَكْثَرَ‌هُمْ لَفَاسِقِینَ ﴿١٠٢﴾ ثُمَّ بَعَثْنَا مِن بَعْدِهِم مُّوسَىٰ بِآیاتِنَا إِلَىٰ فِرْ‌عَوْنَ وَمَلَئِهِ فَظَلَمُوا بِهَا ۖ فَانظُرْ‌ كَیفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِینَ ﴿١٠٣﴾ وَقَالَ مُوسَىٰ یا فِرْ‌عَوْنُ إِنِّی رَ‌سُولٌ مِّن رَّ‌بِّ الْعَالَمِینَ ﴿١٠٤﴾ حَقِیقٌ عَلَىٰ أَن لَّا أَقُولَ عَلَى اللَّـهِ إِلَّا الْحَقَّ ۚ قَدْ جِئْتُكُم بِبَینَةٍ مِّن رَّ‌بِّكُمْ فَأَرْ‌سِلْ مَعِی بَنِی إِسْرَ‌ائِیلَ ﴿١٠٥﴾ قَالَ إِن كُنتَ جِئْتَ بِآیةٍ فَأْتِ بِهَا إِن كُنتَ مِنَ الصَّادِقِینَ ﴿١٠٦﴾ فَأَلْقَىٰ عَصَاهُ فَإِذَا هِی ثُعْبَانٌ مُّبِینٌ ﴿١٠٧﴾ وَنَزَعَ یدَهُ فَإِذَا هِی بَیضَاءُ لِلنَّاظِرِ‌ینَ ﴿١٠٨﴾ قَالَ الْمَلَأُ مِن قَوْمِ فِرْ‌عَوْنَ إِنَّ هَـٰذَا لَسَاحِرٌ‌ عَلِیمٌ ﴿١٠٩﴾ یرِ‌یدُ أَن یخْرِ‌جَكُم مِّنْ أَرْ‌ضِكُمْ ۖ فَمَاذَا تَأْمُرُ‌ونَ ﴿١١٠﴾ قَالُوا أَرْ‌جِهْ وَأَخَاهُ وَأَرْ‌سِلْ فِی الْمَدَائِنِ حَاشِرِ‌ینَ ﴿١١١﴾ یأْتُوكَ بِكُلِّ سَاحِرٍ‌ عَلِیمٍ ﴿١١٢﴾ وَجَاءَ السَّحَرَ‌ةُ فِرْ‌عَوْنَ قَالُوا إِنَّ لَنَا لَأَجْرً‌ا إِن كُنَّا نَحْنُ الْغَالِبِینَ ﴿١١٣﴾ قَالَ نَعَمْ وَإِنَّكُمْ لَمِنَ الْمُقَرَّ‌بِینَ ﴿١١٤﴾ قَالُوا یا مُوسَىٰ إِمَّا أَن تُلْقِی وَإِمَّا أَن نَّكُونَ نَحْنُ الْمُلْقِینَ ﴿١١٥﴾ قَالَ أَلْقُوا ۖ فَلَمَّا أَلْقَوْا سَحَرُ‌وا أَعْینَ النَّاسِ وَاسْتَرْ‌هَبُوهُمْ وَجَاءُوا بِسِحْرٍ‌ عَظِیمٍ ﴿١١٦﴾ وَأَوْحَینَا إِلَىٰ مُوسَىٰ أَنْ أَلْقِ عَصَاكَ ۖ فَإِذَا هِی تَلْقَفُ مَا یأْفِكُونَ ﴿١١٧﴾ فَوَقَعَ الْحَقُّ وَبَطَلَ مَا كَانُوا یعْمَلُونَ ﴿١١٨﴾ فَغُلِبُوا هُنَالِكَ وَانقَلَبُوا صَاغِرِ‌ینَ ﴿١١٩﴾ وَأُلْقِی السَّحَرَ‌ةُ سَاجِدِینَ ﴿١٢٠﴾ قَالُوا آمَنَّا بِرَ‌بِّ الْعَالَمِینَ ﴿١٢١﴾ رَ‌بِّ مُوسَىٰ وَهَارُ‌ونَ ﴿١٢٢﴾ قَالَ فِرْ‌عَوْنُ آمَنتُم بِهِ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَكُمْ ۖ إِنَّ هَـٰذَا لَمَكْرٌ‌ مَّكَرْ‌تُمُوهُ فِی الْمَدِینَةِ لِتُخْرِ‌جُوا مِنْهَا أَهْلَهَا ۖ فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿١٢٣﴾ لَأُقَطِّعَنَّ أَیدِیكُمْ وَأَرْ‌جُلَكُم مِّنْ خِلَافٍ ثُمَّ لَأُصَلِّبَنَّكُمْ أَجْمَعِینَ ﴿١٢٤﴾ قَالُوا إِنَّا إِلَىٰ رَ‌بِّنَا مُنقَلِبُونَ ﴿١٢٥﴾ وَمَا تَنقِمُ مِنَّا إِلَّا أَنْ آمَنَّا بِآیاتِ رَ‌بِّنَا لَمَّا جَاءَتْنَا ۚ رَ‌بَّنَا أَفْرِ‌غْ عَلَینَا صَبْرً‌ا وَتَوَفَّنَا مُسْلِمِینَ ﴿١٢٦﴾ وَقَالَ الْمَلَأُ مِن قَوْمِ فِرْ‌عَوْنَ أَتَذَرُ‌ مُوسَىٰ وَ
چهار شنبه 7 اردیبهشت 1401 - 12:37:27