تهران- الکوثر: آیه ولایت (مائده: ۵۵) به ولایت خدا، پیامبر(ص) و اقامه‌کنندگان نماز و زکات بر سایر مسلمانان اشاره دارد. شیعیان با توجه به شأن نزول آیه درباره انفاق امام علی(ع) در حال رکوع، این آیه را مستند اثبات ولایت و خلافت حضرت علی(ع) قرار داده‌اند.

شأن نزول

تفاسیر شیعه سبب نزول این آیه را انفاق حضرت علی(ع) به فقیر در حال نماز می‌دانند. در میان اهل سنت نیز برخی از علما مانند قاضی ایجی تصریح کرده‌اند مفسران بر نزول این آیه در‌ شأن حضرت علی(ع) اجماع دارند. میر سید شریف جرجانی، سعدالدین تفتازانی و علامه حلی در شرح تجرید  این اجماع را تأیید کرده‌اند. ابن‌رستم طبری در کتاب المسترشد فی الامامه می‌نویسد امام علی(ع) در مناشده روز شورا، از مخاطبانش اقرار گرفت که این آیه در شأن او نازل شده است. در برخی تفاسیر اهل سنت درباره اینکه آیه در شأن چه کسی نازل شده است، چهار نظر آمده است: ۱. در شأن امام علی؛ ۲. در شأن عبادة بن صامت؛ ۳. در شأن ابوبکر؛ ۴. در شأن تمام مسلمانان.

شرح واقعه

بر اساس روایات، روزی فقیری وارد مسجد پیامبر(ص) شد و تقاضای کمک کرد؛ ولی کسی چیزی به او نداد. او دست خود را به آسمان بلند کرد و گفت: «خدایا! شاهد باش که من در مسجد رسول تو تقاضای کمک کردم؛ ولی کسی به من چیزی نداد». در همین حال، حضرت علی(ع) که در حال رکوع بود، با انگشت کوچک دست راست خود اشاره کرد. فقیر نزدیک آمد و انگشتررا از دست ایشان بیرون آورد و این آیه نازل شد. شیخ مفید تاریخ این ماجرا و نزول آیه ولایت را ۲۴ ذی‌الحجه دانسته است.

راویان ‌شأن نزول

این شأن نزول علاوه بر اینکه از ائمه(ع) همچون امام باقر(ع) و امام صادق(ع) نقل شده است، راویانی از میان صحابه و تابعان دارد.ابن عباس، ابورافع مدنی، عمار یاسر، ابوذر غفاری، انس بن مالک و مقداد بن اسود برخی از اصحابی هستند که این شأن نزول را نقل کرده‌اند. از تابعان نیز مسلمة بن کهیل، عتبة بن ابی حکیم، سُدّی و مجاهد به نقل این حادثه پرداخته‌اند.

اعتبار احادیث

ابن‌شعبه حرانی در کتاب تحف العقول احادیث شأن نزول آیه ولایت را جزو احادیث صحیح و احادیثی می‌داند که علما بر آنها اجماع دارند. علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، بسیاری از این احادیث را می‌آورد و درباره اعتبار آنها می‌نویسد اگر این همه روایت درباره شأن نزول این آیه، نادیده گرفته شود، باید به طور کلی از تفسیر قرآن نیز چشم پوشید؛ چراکه وقتی به این همه روایت اطمینان نکنیم، چگونه می‌توانیم به یک یا دو روایتی که در تفسیر دیگر آیات قرآن نقل شده، اطمینان پیدا کنیم. او این روایات را موافق قرآن می‌داند و بیان می‌کند آیات قرآن نیز این روایات را تصدیق می‌کنند به نظر طباطبایی، بزرگان تفسیر و حدیث این احادیث را نقل کرده‌اند و با آنها مخالفت نکرده‌اند و آنانی که مخالفت کرده‌اند ـ همچون ابن‌تیمیه ـ عناد و دشمنی را به انتها رسانده‌اند.

محدّثان اهل سنّت در دوره‌های مختلف این روایت را در کتاب‌های خود آورده‌اند مانند:

حافظ عبدالرزاق صنعانی،

حافظ عبدبن حمید

حافظ رزین بن معاویه

حافظ نسائی

محمدبن جریر طبری

ابن ابی حاتم

ابن عساکر

ابوبکر بن مردویه

ابوالقاسم طبرانی

خطیب بغدادی

هیثمی

ابن جوزی

محب طبری

سیوطی و متقی هندی

آلوسی می‌گوید: «بیشتر اخباریان (سنی‌ مذهب) قائل‌اند که این آیه در‌ شأن امام علی(ع) نازل شده است.» و همگی به نوعی اعتبار این حدیث را پذیرفته‌اند. اما ابن تیمیه، ابن کثیر و فخر رازی  حدیث مربوط به این آیه را ضعیف شمرده‌اند.

آخرین اخبار جهان و منطقه را در الکوثر فارسی پیگیری کنید
جدیدترین خبرها  را در کانال تلگرامی الکوثرفارسی بخوانید: (کلیک کنید)
اینستاگرام instagram.com/alkawthar.tv
از صفحات دین و زندگی و ندای نور الکوثر فارسی دیدن کنید
آموزش سوره های قرآن ویژه کودکان
صفحه ادعیه و زیارات  الکوثر فارسی