موشک کروز نوعی هواگرد بی‌سرنشین هدایت‌شونده است. در اغلب سامانه‌های کروز از نوعی موتور جت استفاده می‌شود؛ در حالی‌که موشک‌های دیگر از موتور راکتی استفاده می‌کنند.

موشک‌های کروز برای جلوگیری از تشخیص توسط رادار‌های دشمن، معمولاً تمام مسیر خود را در ارتفاع بسیار پایین و با سرعت تقریباً ثابت با سرعت مافوق صوت یا نزدیک به صوت طی می‌کنند.

موشک‌های کروز کلاهک جنگی بزرگی دارند که به وسیله آن می‌شود اهداف را با دقت بسیار و در فاصله‌های طولانی منهدم کرد. موشک‌های کروز جدید می‌توانند با سرعت‌های مافوق صوت یا سرعت‌های زیرصوت حرکت کنند و به‌طور خودکار مسیریابی انجام دهند و توانایی حرکت در ارتفاع‌های بسیار پایین با هدف فرار از رادار را دارند.

ویژگی‌های موشک کروز

موشک کروز دارای چهار ویژگی است: اول، اینکه موشک کروز در ارتفاع پایین جو (زیر ۳۰ کیلومتر) با استفاده از نیرو‌های آیرودینامیکی پرواز می‌کند؛ دوم، اینکه موشک کروز در طول پرواز قادر به تغییر مسیر و ارتفاع است و می‌تواند بار‌ها این کار را انجام دهد.

سومین ویژگی موشک کروز مربوط به بُرد موشک بوده؛ یعنی بُرد موشک کروز معمولاً بیش از ۵۰ کیلومتر است و چهارمین ویژگی این‌چنین است که در تمام مسیر هدایت می‌شود و حامل انواع مختلفی از کلاهک جنگی است.

موشک کروز با موتور توربوجت پروازی شبیه هواپیما دارد و در برخی نسخه‌ها از یک موتور توربوفن بهره می‌برد.

موشک کروز سرعت کمی دارد و دارای موتور‌های ضعیفی نسبت به موتور‌های هواپیما‌های نظامی هست و اکثراً حتی از هواپیما‌های غیرنظامی نیز کندتر پرواز می‌کند.

دقت فوق‌العاده موشک کروز در برابر سرعت کم

موشک کروز به‌دلیل سرعت کمترش دقت فوق‌العاده‌ای دارد و می‌توان این نوع موشک را از بالا یا با هر زاویه دیگر به سمت هدف شلیک کرد و این امتیازی است که موشک بالستیک از آن برخوردار نیست.

موشک کروز قابلیت شلیک از لانچر‌های نصب‌شده در ناو، زیردریایی، قایق، هواپیمای جنگی و نیز زمین را دارد.

تفاوت موشک کروز با پهپاد این است که موشک‌های کروز فقط به‌عنوان سلاح استفاده می‌شوند و کلاهک جنگی بخشی از بدنه آن‌ها است.

سامانه‌های هدایت موشک‌های کروز بسیار متنوع است؛ ازجمله سامانه انطباق متقابل پشت سرهم جغرافیایی (Terrain Counter Matching)، سامانه CDS یا Cross Detection System که از خاصیت انعکاس امواج راداری در سطح زمین و یکسان نبودن آن در نقاط متفاوت استفاده می‌کند و سامانه موقعیت‌یابی جهانی (GPS).

موشک کروز برای مخفی ماندن از دید سیستم‌های راداری، دارای خصوصیت‌های ذیل است:

۱- سطح مقطع راداری کمی دارد که ردیابی آن را برای سیستم‌های ضدموشکی راداری مشکل می‌کند.

۲- به خاطر استفاده از موتور توربوفن، حرارت کمی تابش می‌کند و در نتیجه امکان قفل حرارتی روی آن نیز کم است.

۳- به خاطر پرواز در سطح پایین عمدتاً از دید رادار‌ها پنهان می‌ماند. ردیابی و انهدام موشک‌های کروز با کلاهک اتمی به‌دلیل پرواز نزدیک به زمین برای سیستم‌های ردیاب و رادار مشکل است و به این دلیل جزء سلاح‌های هسته‌ای استراتژیک محسوب می‌شوند.

موشک‌های کروز را می‌توان از نظر اندازه، سرعت و چگونگی پرتاب به سه دسته «زمین‌پایه»، «هواپایه» و «دریاپایه» تقسیم‌بندی کرد.

ویژگی‌های موشک بالستیک

موشک‌های بالستیک دارای فناوری پیچیده و خاصی هستند که این فناوری پیچیده آن را از سایر موشک‌ها متمایز ساخته است.

موشک بالستیک بسته به بُردی که دارد از چند ۱۰ هزار متر تا چند ۱۰۰ کیلومتری از سطح زمین فراتر رفته و نیم‌کره زمین را در نزدیکی جو یا خارج از جو دور می‌زند و در نهایت بر روی هدفی که از پیش تعیین شده است، به‌صورت عمودی و بر روی دماغه آن فرود می‌آید.

موشک بالستیک می‌تواند بیش از ۱۲ هزار کیلومتر مسافت را طی کند و این میزان بستگی به نوع موشک و بُرد آن دارد. در واقع بُرد و سرعت بالای بالستیک‌ها یک مزیت مهم محسوب می‌شود تا در بخش‌های نظامی و غیرنظامی مانند تحقیقات فضایی از آن استفاده شود. یک موشک بالستیک با سوخت جامد می‌تواند مسافت ۱۰ هزار کیلومتری را کمتر از یک ساعت طی کند؛ لذا هیچ سلاحی سرعت موشک‌های بالستیک را ندارد.

تاریخچه استفاده از موشک‌های بالستیک

اولین موشک بالستیک A-۴ نام داشت که معمولاً با نام موشک «وی-۲» اصطلاح آلمانی ۲-Vergeltungswaffe به معنی «سلاح انتقامی ۲» شناخته می‌شود که بین سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۴۰ میلادی توسط آلمان نازی و زیر نظر ورنر فون براون در ورماخت ساخته شد. اولین پرتاب موفقیت آمیز وی-۲ در سوم اکتبر ۱۹۴۲ بود و برای اولین بار در تاریخ چهارم سپتامبر ۱۹۴۴ علیه انگلستان استفاده شد. تا پایان جنگ جهانی دوم حدود سه هزار موشک وی-۲ از مجموع ۶ هزار موشک ساخته شده توسط ورماخت، به سمت کشور‌های بریتانیا، هلند و بلژیک پرتاب شده بود.

انواع موشک‌های بالستیک

موشک‌های بالستیک را می‌توان از نظر بُرد یا کاربرد آن‌ها دسته‌بندی کرد، که معمولاً آن‌ها را بر اساس بُرد گروه‌بندی می‌کنند. کشور‌های مختلف الگو‌های متفاوتی را برای دسته‌بندی موشک‌های بالستیک به کار می‌گیرند. دسته‌بندی موشک‌های بالستیک به شرح ذیل است.

- موشک بالستیک تاکتیکی (Tactical ballistic missile) با میزان بُرد ۱۵۰ تا ۳۰۰ کیلومتر
- موشک بالستیک کوتاه برد (Short-range ballistic missile) با برد کمتر از هزار کیلومتر
- موشک بالستیک میان‌بُرد (Medium-range ballistic missile) با میزان برد بین هزار تا سه هزار و ۵۰۰ کیلومتر
- موشک بالستیک دوربرد (Intermediate-range ballistic missile) با میزان برد سه هزار و ۵۰۰ تا پنج هزار و ۵۰۰ کیلومتر
- موشک بالستیک قاره‌پیما (Intercontinental ballistic missile) با برد بیشتر از پنج هزار کیلومتر

نکته‌ای که باید به آن اشاره شود این است که موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد از توانایی کمتری در حمل بار‌های سنگین برخوردارند؛ لذا به دلیل وجود این محدودیت‌ها عمدتاً از موشک‌های بالستیک میان‌بُرد، دوربرد و قاره‌پیما برای حمل بار‌های سنگین مانند سرجنگی پرقدرت استفاده می‌شود و در غیر این صورت پرتاب کردن حجم کمی از مواد منفجره معمولی توسط موشک‌های بالستیک صرفه اقتصادی ندارد.

از آنجایی که از موشک‌های بالستیک کوتاه‌بُرد در حمل بار‌های سنگین استفاده نمی‌شود و صرفه اقتصادی ندارد، اما به‌طور بالقوه در درگیری‌های منطقه‌ای به‌دلیل فاصله کم کشورها، هزینه نسبی کم و سهولت در تنظیمات و پیکربندی، از نوع کوتاه‌برد موشک‌های بالستیک استفاده می‌شود.

برای اطلاع از آخرین خبرهای ایران و جهان اینجا کلیک کنید