تهران- الکوثر:  ناپدید شدن خاشقجی، این روزها حاکمان ریاض را سخت در مخمصه گرفتار کرده است و مقامات سعودی سخت به دنبال راهی برای خروج از گرفتاری جدید خود که تا گردن در آن فرو رفته اند، هستند.

اما روند سر به نیست کردن معارضان سوری از خاشقجی شروع نشده و سابقه قبلی دارد. در هفدهم دسامبر سال ۱۹۷۹ «ناصر السعید» معارض برجسته سعودی در حال تردد در یکی از مناطق بیروت در نزدیکی خیابان معروف الحمرا است، بود که سه مرد به وی نزدیک می شوند و وی را مورد ضرب و شتم قرار می دهند و وی را در خودرویی که انتظار آنها را می کشید قرار دادند.

از آن هنگام تاکنون ناصر السعید ناپدید شد و تا به امروز نیز از سرنوشت وی اثری به دست نیامده است. طبق گزارش رسانه ها؛ در یک روایت گفته می شود که وی را در تابوتی گذاشته در هیات دیپلماسی از بیروت خارج کرده اند و سپس تابوت را از هواپیما در سواحل لبنان انداخته اند تا خوراک پرندگان شود و در روایت دیگر گفته شد که وی را به عربستان برده، شکنجه کرده و در بالگرد قرار داده و زنده در صحرا انداخته تا خوراک درندگان شود.

آنچه بر سر ناصر السعید آمد تا سه دهه تکرار نشد تا اینکه ترکی بن بندر آل سعود از مخالفان ریاض در سال ۲۰۱۵ در شرایط مبهم و مرموزی در جریان حضورش در پاریس ناپدید شد. پس از آن در سپتامبر همان سال سعود بن سیف النصر در جریان حضور در کشور ایتالیا ناپدید شد.

در اوایل سال ۲۰۱۶ شاهزاده سلطان بن ترکی بن عبدالعزیز نیز سرنوشت مشابهی پس از اینکه هواپیمایی که قرار بود وی را از پاریس به قاهره ببرد مسیرش را کج کرد و در عربستان بر زمین نشست، پیدا کرد و افراد تابه دندان مسلح وی را به مکان نامعلومی بردند.

آنچه در میان افراد مذکور مشترک است سرنوشت نامعلوم آنهاست و جدیدترین مورد هم که جمال خاشقجی روزنامه نگار و فعال سعودی که به کنسولگری عربستان در استانبول کشیده شده و ناپدیده شده است و روایات مختلفی از روز دوم اکتبر که وی ناپدید شده تا به حال مطرح شده است.

با سوابقی که بیان شد و اینکه معارضان عربستانی یکی پس از دیگری در شرایط مرموز ناپدید می شوند این سئوال مطرح می شود که آیا با سلسله ترورهای سیاسی برای خفه کردن مخالفان روبرو هستیم و اگر این گونه است معارضانی که ممکن است به سرنوشت خاشقجی گرفتار شوند، کدامند؟

معارضان برجسته ای که در فهرست تهدید به خاطر مخالفتشان با رژیم سعودی قرار دارند عبارتند از؛

شاهزاده خالد بن فرحان آل سعود

وی شاهزاده جداشده از خاندان حاکم در عربستان است. پدر شاهزاده فرحان به خاطر اختلاف با خاندان حاکم به سبب درخواست وی برای آزادی برای شهروندان با محدودیت هایی روبرو می شود که مجبور می شود قید فعالیت در ارتش عربستان را بزند. پس از آن ممنوع الخروج و بازداشت می شود و همسر مصری اش و فرزندانش  در دوره ملک خالد از عربستان اخراج می شوند پس از اینکه ملک فهد روی کار می آید خانواده فرحان مورد عفو قرار می گیرند و به عربستان بازمی گردند اما همچنان در محدودیت قرار می گیرند.

این روند با بزرگ شدن خالد و برادرانش ادامه می یابد و هنگامی که درخواست کار در وزارت خارجه را می دهد با مخالفت روبرو می شود و خواهرش نیز ممنوع الخروج می شود و همسرش را مجبور  می کنند که طلاقش بدهد. خالد تصمیم به فرار به آلمان می گیرد و پناهندگی سیاسی و سپس تابعیت آلمانی می گیرد. از آن هنگام همواره وی خالد بن فرحان در رسانه حاضر می شود و به انتقاد از خاندان حاکم بر ریاض به ویژه ملک سلمان می پردازد و عربستان را کشور ظلم، بردگی و استبداد توصیف می کند.

محمد بن عبدالله المسعری

معارض برجسته عربستانی و دبیرکل حزب التجدید الاسلامی و دارای مدرک دکتر فیزیک نظری از دانشگاه کلن و استاد دانشگاه در دانشگاه ملک سعود ریاض بوده است. وی  در تاسیس کمیته دفاع از حقوق مشروع در سال ۱۹۹۳ با هدف دفاع از حقوق بشر و درخواست  فضای آزادتر در عربستان سعودی مشارکت می کند که موجب برکناری وی از سوی دانشگاه و ۶ ماه بازداشت وی و برخورد ناپسند با محمد بن عبدالله المسعری می شود.

المسعری موفق به فرار به لندن در سال ۱۹۹۴ می شود و فعالیت کمیته را از سر می گیرد و انتقادش از نظام حاکم را می افزاید. دولت انگلیس تلاش های متعددی برای بازگردانیدن وی به عربستان به خاطر افکار افراطی اش می کند و در این زمینه فشار مقامات ریاض به لندن نیز هست که خطر از دست رفتن قراردادهای سودآور دفاعی و تجاری را اگر المسعری را ساکت نکنند در انتظار انگلیس است اما این تلاش ها پس از اینکه محمد بن عبدالله المسعری به دستگاه قضایی انگلیس روی می آورد با شکست روبرو می شود و دستگاه قضایی انگلیس حکم به باقی ماندن وی در انگلیس به خاطر نگرانی که درباره جانش وجود دارد، می دهد. وی همچنان در انگلیس به سر می برد و به حملات و انتقادهای خود از نظام سعودی ادامه می دهد.

سعد بن راشد الفقیه

معارض سعودی اسلامی معروف و موسس حرکت اسلامی برای اصلاحات و دارای مدرک پزشکی از دانشگاه ملک سعود و استادیار بخش جراحی دانشکده پزشکی در همین دانشگاه و جراح بیمارستان ملک خالد است.

وی در زمره شخصیت هایی بود که در سال ۱۹۹۱ خواسته هایی را برای انجام اصلاحات سیاسی و اجتماعی در عربستان می دهند و در سال ۱۹۹۲ نیز توصیه نامه ای که شامل برنامه های اصلاحات در ۴۴ صفحه است می دهند و در ادامه در تاسیس کمیته دفاع از حقوق مشروع در سال ۱۹۹۳ مشارکت می کند.

الفقیه به سبب فعالیت های خود از کار برکنار می شود و به مدت چهار هفته در سال ۱۹۹۳ بازداشت می شود و هنگامی که آزاد می شود عربستان را به همراه خانواده اش ترک می کند و به سوی انگلیس می رود و با محمد المسعری فعالیت دفاع از حقوق مشروع را از سر می گیرد.

وی با المسعری بر سر اداره کمیته اختلاف پیدا می کند و از آن استعفا می دهد و جنبش اسلامی برای اصلاحات را تاسیس می کند که هدفش تغیر نظام سیاسی در عربستان زیرا وی بر این باور است که آل سعود خواهان اصلاحات نیست و اصلا نمی تواند اصلاحات به عمل آورد . الفقیه سپس رادیوی عربی با نام صدای اصلاحات را راه می اندازد که از لندن پخش می شود و شامل برنامه های انتقادی از حکومت سعودی است. وی در تابستان ۲۰۰۳ در لندن هدف سوء قصد نافرجام قرار می گیرد. مهاجمان به وی اعلام می کنند که حامی نامه ای برای وی از سوی حکومت سعودی هستند. وی هم اکنون در انگلیس است و به انتقاد از حکومت عربستان ادامه می دهد.

غانم الدوسری

فعال سعودی ضد عربستان است که در زمینه حقوق بشر فعال است و ویدئوهایی انتقادی از آل سعود که در راس آنها ملک سلمان قرار دارد، تولید می کند. وی محمد بن سلمان را خرس چاقالو متکبر لقب داده است. وی در سال ۲۰۰۳ به سبب دیدگاههای سیاسی اش از عربستان فرار می کند و به انگلیس می رود. غانم از مهمترین معارضان سعودی است به طوری که حسابش در توییتر ۴۰۰ هزار دنبال کننده دارد. ویدئوهای وی که در انتقاد از نظام حکومتی عربستان است حدود ۲۰۰ میلیون بیننده داشته است.

غانم الدوسری در اوایل سپتامبر گذشته هنگام حضور در یکی مکانهای عمومی در لندن در معرض ضرب و شتم و فحاشی از سوی دو جوان سعودی که وی را متهم می کردند که دشمن عربستان است، قرار گرفت

مضاوی الرشید

معارض سعودی معروف است که دارای مدرک دکترا از دانشگاه کمبریج در انسان شناسی اجتماعی است. وی استاد میهمان در مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه علومی سیاسی و اقتصادی دانشگاه لندن است. وی کتب و پژوهش هایی درباره عربستان دارد که آخرین آن فعالیت اصلاح طلبان عربستانی و تلاش برای رسیدن به حکومت دموکراتیک و جامعه مدنی است. وی درکمپین های مربوط به آزادی خواهی و دموکراسی طلبی در عربستان نیز مشارکت کرده است و در مقالات و گفتگوهایش با رسانه ها همواره از رهبران عربستان انتقاد می کند.

تابعیت عربستانی وی به سبب رساله دکترایش که اهانت کننده به موسس عربستان عنوان شد سلب شد و از ورود به بحرین و کویت منع شده است.

البته تا این جای ماجرا که ناپدید شدن جمال خاشقجی برای حاکمان ریاض بسیار گران تمام شده است اما معارضان عربستانی که به شدت نگران هستند و هر لحظه تصور می کنند که سرنوشتی مشابه خاشقچی و دیگر افراد ناپدید شده پیدا کنند به ویژه که میل حاکمان ریاض برای سر به نیست کردن مخالفان و خاموش کردن هر تحرکی همچنان فزاینده است.