به گزارش پایگاه شبکه الکوثر،   داود پورصحت  ، کارشناس رسانه در یادداشتی می نویسد: بر اساس این طرح که با مخالفت پاکستان مواجه شده است، قرار بود اتاقی مانند اتاق مدیریت بحران در سوریه موسوم به اتاق 'الموک' در مرزهای شرقی ایران ایجاد تا به برخی اختلافات قومی در ایران دامن زده شود.البته همزمان با چنین اقداماتی ایجاد بزرگ ترین کنسولگری امریکا در اربیل در شمال عراق و برخی درخواست ها از ترکیه نیز همزمان با اقدامات در شرق ایران می تواند از وجود طرح های کلان در منطقه علیه ایران حکایت داشته باشد تا همپای تحرکاتی که از گذشته در برخی کشورهای عرب جنوبی خلیج فارس وجود داشته است، مشکلاتی را برای ایران ایجاد کند.
در واقع می توان گفت که طرح مزبور نمونه همان طرحی است که از هشت سال پیش برخی کشورها مانند عربستان ، ترکیه ، اردن ، امریکا ، فرانسه ، انگلیس و امارات در کنار رژیم صهیونیستی با راه اندازی اتاق الموک در اردن و اضنه در ترکیه علیه سوریه اجرا کردند و با توجه به مشکلاتی که برای سوریه به وجود آمد، اکنون به دنبال اجرای آن علیه ایران هستند.
در این اتاق ها افسرانی از کشورهای مزبور دور هم جمع شده و با استفاده از فناوری های ارتباطی و اطلاع رسانی به خصوص فضای مجازی اقدام به سازماندهی ، هدایت و حمایت همه جانبه از گروه هایی می کنند که برای اجرای اقدامات آن ها بر اساس طرح ها و نقشه های مورد نظر مستعد هستند و به نظر می رسد این بار برای این کار جنوب شرق و شمال غرب ایران را انتخاب کرده اند.
یکی از وجوه مشترک دو توطئه مزبور علیه سوریه و ایران، نقش برجسته عربستان و دولتمردان جوان این کشور و حمایت های همه جانبه ریاض از هر دوی آن ها در کنار برخی کشورهای دیگر نظیر امریکا و رژیم صهیونیستی است.
به نظر می رسد ریاض به دنبال هشت سال تلاش بیهوده در سوریه برای ساقط کردن نظام سیاسی این کشور اکنون با توجه به شکست های پی در پی با وجود هزینه های هنگفت - 200 میلیارد دلاری - در ابعاد مختلف سیاسی ، نظامی ، مالی ، تدارکاتی و دیپلماتیک و دست نیافتن به اهداف مورد نظر، به دنبال انتقام از طرف یا طرف هایی است که در چنین شکستی نقش و سهم داشته اند و در این راه از برخی قدرت های خارج از منطقه و برخی سازمان ها و تشکل های منطقه ای مانند اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس استفاده می کند.
باید اشاره کرد که ایران و عربستان هر دو از کشورهای بزرگ ، قدرتمند و تاثیرگذار در منطقه غرب آسیا هستند ولی به خاطر راهبردها و نگاه های متفاوت هر دو کشور نسبت به این منطقه و تحولات و جایگاه آن ها در جهان، دو خط متفاوت و متضاد را در پیش گرفته اند و کمتر موردی را می توان یافت که دو طرف در آن دیدگاه مشترکی داشته باشند، به خصوص در سال های اخیر و به دنبال تغییر مقام های سعودی بیشتر دیدگاه های آن ها در تضاد با یکدیگر است.
موضوع ورود عربستان به بحران سوریه از دو بعد تاریخی و تحولات سال های اخیر بین دو کشور قابل بررسی است و ارتباط روشن و مستقیمی بین این دو بعد وجود دارد.

اختلافات تاریخی بین دمشق و ریاض 

در خصوص اختلافات تاریخی بین دمشق و ریاض می توان به سیاست های مستقل سوریه در ارتباط با مسایل منطقه ای و بین المللی و در پیش گرفتن مسیر برای رسیدن به سیاست های خود بر خلاف دیدگاه کلی که همواره در بین دولتمردان کشورهای عرب وجود دارد و به طور معمول از سوی عربستان دیکته می شود ، اشاره کرد.
مواردی چون پشتیبانی سوریه از ایران در جریان جنگ تحمیلی صدام علیه ایران در ابعاد مختلف به خصوص اقتصادی و قطع صدور نفت عراق ، روابط عمیق و راهبردی سوریه با ایران در چهل سال گذشته و دفاع تمام قد از ایران ، مقاومت و آزادی فلسطین ، سیاست های غربگرایانه عربستان و نقش آفرینی این کشور در بلوک غرب و گرایش های سوریه به بلوک شرق ، اختلاف نظر در ارتباط با تحولات مهم منطقه ای مانند لبنان در سال های گذشته و عدم همراهی دمشق با سیاست های عربستان و در برخی مواقع مخالفت های جدی اشاره کرد.
می توان از یک نگاه گفت که از نظر ریاض یکی از علل شکست سیاست های عربستان در منطقه کوک سازهای مخالف از سوی دمشق در طول چند دهه گذشته بود که در نهایت منجر به ورود ریاض به طیف ائتلاف ایجاد شده برای ساقط کردن نظام سیاسی در سوریه و ایجاد بحران هشت ساله در این کشور شد ولی اکنون با وجود صرف میلیاردها دلار هزینه و حیثیت از دست رفته که سالیان سال برای پرورش برخی افراد در مراکز دینی سوریه برای اهداف سیاسی خود سرمایه گذاری کرده بود ، دست خالی از آن خارج شد و برای فرار به جلو از این شکست اکنون به سوریه پیشنهاد می کند که در ازای بیرون راندن ایران و حزب الله از این کشور – تکرار همان درخواست رژیم صهیونیستی – حاضر است تا هزینه میلیاردی بازسازی تمام خرابی های سوریه و تبدیل آن مانند روز اول تقبل کند که این پیشنهاد به خاطر اطلاع دمشق از پشت پرده های بحران با مخالفت سوریه مواجه شده است.

تحولات موثر بر روابط دمشق و ریاض

در همین حال علاوه بر موارد تاریخی، تحولاتی در سال های اخیر رخ داده است که چندان با دیدگاه های و سیاست های عربستان همخوانی نداشته و این کشور با آن ها سر ستیز دارد.

مخالفت با مردم سالاری در عراق

اولین موردی که می توان به آن اشاره کرد نگاه ریاض به وضعیت موجود سیاسی در کشورهای غرب آسیا است. عربستان با توجه به اینکه خود از یک نظام پوسیده سیاسی برخوردار است روی همین اصل همواره به دنبال حفظ وضع موجود است چون هرگونه تغییری در نظام های سیاسی به هر دلیلی مانند بیداری اسلامی و یا از دیدگاه خودشان بهار عربی اول دامن این کشور را خواهد گرفت و بعد از آن نوبت دیگر کشورها خواهد بود و اکنون یکی از علل مخالفت های عربستان با ایران در ارتباط با عراق حمایت تهران از مردم سالاری در عراق و مخالفت عربستان با چنین تحولاتی در همسایگی خود است . 
از دیدگاه عربستان برگزاری انتخابات در عراق می تواند خواسته های مردمی را در کشورهای پادشاهی منطقه افزایش داده و آنان را برای تغییر نظام سیاسی تحریک کند و این برای ریاض چندان خوشایند نیست و می توان گفت از خط قرمز های عربستان است و تاثیرات نامطلوب در داخل عربستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس دارد که از این منظر سوریه دارای حداقل هایی است و رییس جمهوری و نمایندگان آن از طریق انتخابات تعیین می شوند و اگر هم قرار است تغییراتی در این کشور رخ دهد چه بهتر که به صورت هدایت شده و بر اساس مهندسی قبلی با اهداف مشخص باشد.

مخالفت ریاض با موضع سوریه نسبت به مقاومت 

باید در نظر داشت که سوریه در سال های اخیر یکی از کشورهای محور مقاومت به شمار می رود و به خاطر نزدیکی به فلسطین اشغالی هرگونه حمایتی را از گروه های مبارز فلسطینی انجام می دهد و پیشینه این حمایت ها هم به سال های قبل بازمی گردد که اعراب با وجود اعلام مخالفت با رژیم صهیونیستی حاضر نبودند تا گروه های فلسطینی را پذیرا باشند ولی در این ارتباط سیاست اعلام شده و عملی دمشق یکسان بود و عربستان در ظاهر با آن همراه ولی در باطن مخالف برخی اقدامات بود و اگر در سال های گذشته اخباری مبنی بر روابط پنهان بین ریاض و تل آویو منتشر می شد اکنون برخی از نویسندگان سعودی و روزنامه های وابسته به این کشور از مطرح کردن ایجاد سفارتخانه بین دو طرف و سفر مقام های به پایتخت های یکدیگر ترسی ندارند و این نشان می دهد که سیاست های دمشق در دفاع از مقاومت و برخی موضع گیری ها در راتباط با روند صلح بین اعراب و 'اسراییل' برای برخی کشورهای عربی از ابتدا چندان خوشایند نبوده است.

 حمایت از بحران سوریه در راستای منافع اسرائیل

علاوه بر این با توجه به نگاه صهیونیست ها و برخی از طرف های نزدیک به آن مبنی بر این که جریان مقاومت در منطقه چون اژدهایی است که سر آن در ایران، بدن آن در عراق و سوریه و دم آن در لبنان است و در صورت ایجاد بحران در سوریه و ساقط کردن نظام سیاسی این کشور ارتباط بین سر و دم آن قطع شده و ریشه های آن خشکیده خواهد شد، می توان نتیجه گرفت که اقدام عربستان در حمایت از بحران سوریه در راستای منافع صهیونیست ها بوده و اکنون نیز بی علت نیست که خواسته های تل آویو از سوریه و روسیه درباره مخالفت با حضور ایران و حزب الله در سوریه مطابق با خواسته های ریاض است.

تقلا برای داشتن نقش ژاندارم منطقه

نگاه دیگری که همواره از سوی عربستان نسبت به کشورهای منطقه وجود دارد، حفظ جایگاه پدرسالارانه این کشور نسبت به دیگر کشورهای کوچک منطقه و تلاش برای حفظ این جایگاه و ایفای نقش ژاندارمی منطقه با توجه به درآمدهای سرشاری است که از دو منبع شامل نفت و حج به دست می آورد و به همین خاطر برای سعودی ها شنیدن صدای مخالف که می تواند خطرات بعدی نیز داشته باشد چندان قابل پذیرش نیست و هر چه این صدا موثرتر باشد به همان میزان نیز غیر قابل تحمل تر خواهد بود و با نگاه و سیاست های این کشور در تضاد است.
بهترین سند برای چنین نگاهی را باید در برگزاری همایشی در قطر برای آینده منطقه خلیج فارس و اعتراض عربستان به دوحه در ارتباط با چرایی برگزاری چنین همایشی ملاحظه کرد که حتی برای کشورهای مستقل نیز حقی برای برگزاری همایش در خصوص آینده منطقه قایل نیست و آنان را فاقد جایگاه برای چنین اقدامی می داند.

پول و تکبر، تنها دارایی عربستان

پشتوانه عربستان برای پیشبرد سیاست هایش در بین کشورهای منطقه و خارج از آن استفاده از توان مالی خود و خرید همه چیز حتی نیروی انسانی برای ورود به میدان های درگیری با پول و دلارهای نفتی و سودهای ناشی از آن است و در این راه تلاش دارد تا با همین اهرم در سازمان های منطقه ای و تخصصی جهان نیز سیاست های خود را پیش ببرد و حتی از آنها برای تحت فشار گذاشتن برخی کشورها نیز استفاده کند.
همین نگاه سعودی ها موجب شده است تا دیدگاه های منفی نسبت به آنان در بین کشورهای عرب به خصوص جوامع فقیر وجود داشته باشد . اکنون وقتی با برخی افراد در کشورهای عرب گفت و گو می شود سعودی ها را به خاطر برخورداری از پول نفت افرادی متکبر و مغرور می دانند که با مردم دیگر کشورها بسیار متفاوت تر هستند و تقریبا این نگاه در بین کشورهای مختلف عرب نسبت به سعودی ها وجود دارد.
در همین حال دولتمردان سعودی به خاطر نوع نگاه های از بالا به پایین خود همواره تحلیل درستی از اوضاع و شرایط در منطقه نداشته و روی همین اصل و با توجه به این که ریاض همواره تمام نگاهی نیز به سیاست های قدرت های بزرگ مانند امریکا در منطقه دارد و وابسته به برخی همکاری ها با آنان برای پیشبرد سیاست های خود است ، چندان نمی تواند به اهداف خود دست یافته و همواره با شکست مواجه می شود که نمونه واضح آن در مقطع کنونی یمن است که پیش از این از آن به عنوان حیات خلوت عربستان نام برده می شد ولی تحولات اخیر نشان می دهد که ریاض از حیات خلوت خود نیز چندان اطلاعات درستی ندارد و روشن نیست دیپلمات های سعودی در کشورهای محل ماموریت خود به دنبال چه اهدافی هستند که اینچنین تیرهای آنان در کشورهای مختلف به سنگ می خورد و قادر به مقابله با یک نیروی مردمی در یمن نیستند.
از سوی دیگر عربستان به خاطر برخی دیدگاه های خشن، بسته و وهابی تلاش دارد تا بسیاری از امور را با توسل به راه حل نظامی به صورت فوریتی حل و فصل کند در حالی که چنین راه حلی برای همه امور به خصوص امور سیاسی باید آخرین راه حل باشد و توسل به راه های دیگر از جمله دیپلماسی شاید بهتر پاسخ دهد و می توان چنین چرخشی را پس از سال ها در ورود عربستان به صحنه سیاسی عراق به جای برخی اقدامات مسلحانه حمایت از تروریست ها در جریان انتخابات اخیر عراق شاهد بود.

ورود به حلقه دشمنان سوریه 

وجود چنین اختلاف هایی با دمشق ریاض را به این نتیجه رساند که تنها راه برداشتن مانع سوری در برابر اجرای سیاست های عربستان وارد شدن در حلقه دشمنان سوریه در منطقه برای از بین بردن این مانع اساسی و قابل توجه است چرا که کینه عربستان از سیاست های دمشق موجب شده بود تا این کشور از قبل نیز برخی زمینه های مردمی را در سوریه آماده کند که در این ارتباط نفوذ در بین مدارس دینی و پرورش برخی شخصیت های طرفدار سیاست های سعودی و یا حمایت از ائمه جمعه و جماعات مساجد دمشق و دیگر شهرها از آن جمله بود.
پس از رسیدن عربستان به چنین نتایجی در ارتباط با نظام سیاسی سوریه این کشور در هماهنگی با برخی کشورهای دیگر و تشکیل اتاق های عملیات مانند اضنه و الموک تمام قد وارد این عرصه شد و ضمن وارد کردن سلاح و مهمات مورد نیاز برای تروریست از طریق خودروهای جمعی و با پرداخت رشوه به برخی ماموران گذرگاه های مرزی ابتدای شهرهای مرزی این کشور را همراه با برخی کشورهای دیگر همسایه سوریه ناامن و در ادامه اشغال کرد و در ادامه نیز با تصرف برخی مناطق ، شهرها و گذرگاه های مرزی زمینه برای توسعه اقدامات تروریستی در سوریه فراهم شد و با توجه به حمایت های همه جانبه از تروریست ها و هجوم آنان از کشورهای مختلف به سوریه برای اقدامات نظامی مجموعه این اقدامات موجب شد تا نزدیک به 80 درصد از این کشور در اختیار تروریست ها قرار گیرد. 
بر اساس برخی آمارهای موجود در جریان بحران سوریه 360 هزار تروریست بر اساس هماهنگی های انجام شده در برخی مساجد و مدارس دینی در کشورهای مختلف جهان از 120 کشور با دریافت حقوق هایی که کمترین آن 200 دلار بود ، وارد سوریه شدند تا هر چه زودتر بحران در این کشور را به منظور کنترل اوضاع و رسیدن به اهداف مورد نظر تسهیل کنند.

ضعف در مدیریت بحران ها 

چنین نگاهی (حمایت همه جانبه و اقدامات سرعتی) از سوی سعودی ها را باید در ضعف آنها جست و جو کرد که قادر نیستند تا نسبت به گسترش بحران ها و مدیریت همه آنها تلاش کنند و در این ارتباط تلاش دارند تا با دست به سلاح شدن هر چه سریع تر ضمن پایان دادن به یک بحران پیام خود را نیز منتقل کنند تا دیگران نیز درس بگیرند ولی به این نکته توجه ندارند که چنین امری همواره پاسخ نمی دهد که نمونه روشن آن سرنوشت کنونی عربستان ، امارات و برخی کشورهای دیگر در یمن است که از 4 سال قبل گرفتار مبارزان یمنی شده اند و با وجود هرگونه حمایت نظامی و اطلاعاتی از سوی غربی ها همچنان با تلفات بالا و خسارت های زیاد به خاطر حفظ حیثیت حاضر هستند تا همه نوع امتیاز از جمله حقوق های هنگفت به اعضای بلک واتر برای حضور در درگیری های یمن اعطا کنند چون نیروهای سعودی از حضور در برابر مبارزان یمنی بیم دارند و حاضر نیستند تا وارد میدان مبارزه با آنان شوند.
در چنین شرایطی که زنگ خطر در دروازه های دمشق به صدا در آمده بود ، جمهوری اسلامی ایران و روسیه بر اساس درخواست دولت سوریه به منظور ارایه خدمات مستشاری نظامی به خاطر بازشدن جبهه های مختلف در چهارسوی این کشور وارد عرصه شدند و طی چند سال با وجود برخی فشارهای تبلیغاتی و رسانه ای در کنار اقدامات نظامی برای به شکست کشاندن حمایت ها نتایج به دست آمده برای حامیان تروریست ها را در عرصه میدان درگیری های نظامی و سیاسی تغییر دادند و اکنون سوریه روزهای پایانی جنگ را پشت سر می گذارد و دشمنان این کشور سرشکسته تر از گذشته مجبور به برخی اعتراف ها و شکست ها هستند.

اقدامات غیر اخلاقی برای جبران شکست نظامی 

در همین پیرامون لازم به ذکر است که سعودی ها برخی مواقع به خاطر شکست در ابعاد نظامی دست به برخی اقدامات غیر اخلاقی با استفاده از رسانه ها نیز در ارتباط با بحران های مختلف می زنند و از ابزار رسانه با کمک غربی ها برای رسیدن به اهداف خود استفاده در جریان بحران سوریه متوسل شدند که مهم ترین صحنه گردانان آن در اتاق های عملیات الموک و اضنه مستقر بودند و همین امر نشان می دهد که در چنین اتاق هایی افرادی با تخصص های مختلف حضور دارند و در هر مقطع بر اساس منافع و مصالح خود متناسب با موضوع از ابزارهای رسانه و فضای مجازی بهره برداری می کنند. 
در جریان اولین روزهای بحران در سوریه با توجه به حضور در این کشور شاهد بودم که حتی با ساخت شهرک های سینمایی نظیر برخی مناطق موجود در دمشق حامیان تروریست ها اقدام به تهیه فیلم های جعلی از برخی اعتراض ها و سرکوب ها می کردند و در آخرین مورد نیز با ساخت فیلم جعلی حمله شیمیایی به دوما در نزدیکی دمشق تجاوز نظامی امریکا ، انگلیس و فرانسه را زمینه سازی کردند.
با توجه به آنچه که گذشت اکنون بسیاری از پرده های بحران در سوریه و حامیان آن به خصوص نقش عربستان با وجود هزینه های میلیاردی و صرف حیثیت سیاسی و نظامی – اطلاعاتی خود در عرصه های مختلف کنار رفته و آنان با دست خالی از این بحران خارج شده اند و با توجه به شکست بحران سوریه اولین خروجی آن خشم سعودی و ترس از گسترش تروریست و تروریست های بارگشته از سوریه به عربستان است و تا دیر نشده باید به فکر راه حلی برای مشغول کردن آنان با هدف دور کردن بحران در عربستان بود.

ریاض و تل آویو بزرگ ترین بازنده‌های بحران سوریه 

عبدالرضا فرجی راد مدیرکل شورای راهبردی روابط خارجی نیز اوایل اردیبهشت ماه در نشستی با عنوان سوریه و رقابت‌های منطقه‌ای و بین ‌المللی و تاثیر آن در حوزه پیرامونی با بیان اینکه یکی از بزرگ ترین بازنده‌ها بحران سوریه رژیم صهیونیستی است ، گفت : ریاض نیز شکست‌ خورده این بحران است زیرا هزینه‌های بسیاری برای گروه‌های تروریستی صرف کرد و اکنون همین گروه‌ها به داخل عربستان برمی ‌گردند زیرا بن سلمان تفکر لیبرالیستی را ترویج می ‌دهد و آینده نشان می‌دهد که مخالفان بن سلمان به همین گروه‌های تروریستی وصل می‌شوند.
نتیجه این که بهترین گزینه در مقطع کنونی برای عربستان در پیش گرفتن سیاست مدارا با همسایگان به جای دشمنی و همدستی با بیگانگان و قدرت های خارج از منطقه برای کمک به آنان در رسیدن به برخی اهداف مطابق منابع و مصالح و در تضاد با منافع منطقه است و اکنون دولتمردان سعودی نیک واقف هستند که هیچ عایدی از بحران سوریه نصیب آنان نشده است و در بلند مدت نیز با کنار رفتن برخی پرده های بحران سوریه زیان های داخلی و خارجی عربستان از بحران سوریه بیشتر فاش می شود و حتی تا سالیان سال در اذهان سوری ها و فرزندان آنان کینه خرابی ها و آوارگی های ناشی از بحران مزبور ماندگار خواهد ماند و تکرار این تجربه در اطراف مرزهای ایران نیز نمی تواند عایدی برای ریاض داشته باشد و بهترین گزینه دست برداشتن از برخی دشمنی ها با کشورهای منطقه و همراهی با آنان در راستای امنیت و آرامش منطقه و همان موضوعی است که جمهوری اسلامی ایران بارها بر آن تاکید کرده است.
گزارش : داود پورصحت 

اخبار سوریه را اینجا پیگیری کنید

برای اطلاع از آخرین خبرهای ایران و جهان اینجا کلیک کنید

برای عضویت در کانال سروش الکوثرفارسی کلیک کنید