تهران- الکوثر:   رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه امروز (دوشنبه) برای دومین بار سوگند ریاست جمهوری یاد می‌کند و همزمان با کنترل بر یک ساختار جدید سیاسی، اختیارات گسترده‌ای را بر اساس قانون اساسی جدید این کشور به دست می‌آورد.

بیشتر این تغییرات -- که در یک همه‌پرسی در سال 2017 به تصویب رسید -- عملاً پس از پیروزی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری 24 ژوئن اجرایی خواهد شد و یکی از مهم‌ترین تحولات سیاسی را در تاریخ معاصر ترکیه رقم خواهد زد. اما به گفته منتقدان، این تغییرات که اردوغان حامی آن‌ها بود زمینه را برای استقرار حکومتی فردمحور فراهم خواهد کرد.

ساختار جدید چطور عمل می‌کند؟

افزایش اختیارات:

بر مبنای قانون اساسی جدید 18 ماده‌ای ترکیه، رئیس‌جمهور از اختیارات اجرایی بیشتری برخوردار می‌شود و می‌تواند مقامات دولتی -- از جمله وزرا -- را مستقیماً منصوب کند. اردوغان همچنین می‌تواند یک یا چندین معاون را منصوب کند. بنا بر گزارش‌ها، او دست‌کم 3 معاون را منصوب خواهد کرد.

دفتر و منصب نخست‌وزیری -- که هم‌اکنون در اختیار "بن‌علی ییلدیریم" است -- از امروز (دوشنبه) حذف می‌شود. 

همچنین رئیس‌جمهور و پارلمان می‌توانند 4 نفر از اعضای هیئت ارشد قضات عالی و دادستان‌ها را انتخاب کنند. این شورای قضایی اعضای فعال در حوزه قضایی ترکیه را عزل و نصب می‌کند. همچنین پارلمان می‌تواند رأساً 7 عضو این شورا را انتخاب کند.

بر اساس ساختار جدید سیاسی در ترکیه، دادگاه‌های نظامی برچیده می‌شوند.

کاهش تعداد وزارتخانه‌ها:

تعداد وزارتخانه‌ها از 26 به 16 کاهش خواهد یافت. چندین وزارتخانه نیز ادغام خواهند شد. برای مثال، وزارت امور اتحادیه اروپا در وزارت امور خارجه ادغام خواهد شد. وزارت اقتصاد نیز در وزارت گمرک و بازرگانی ادغام خواهد شد.

9 کمیته قدرتمند در حوزه‌های آموزش، فناوری، اقتصاد، سیاست خارجی، حقوق بشر، فرهنگ، سلامت، سیاست‌های اجتماعی و محلی تحت نظر رئیس‌جمهور فعالیت خواهند کرد. 8 گروه دیگر نیز در حوزه مسائل ملی به اردوغان گزارش خواهند داد و حوزه‌های حسابرسی، امنیت ملی، اطلاعات، نیروهای نظامی، صنایع دفاعی، مذهب، ارتباطات و بودجه را پوشش خواهند داد.

حالت فوق‌العاده:

بر اساس قانون اساسی جدید، در صورت شورش علیه دولت و به مخاطره افتادن امنیت کشور، حالت فوق‌العاده وضع خواهد شد. دولت می‌تواند درباره وضع حالت فوق‌العاده تصمیم‌گیری و آن را به پارلمان اعلام کند. حالت فوق‌العاده می‌تواند در ابتدا 6 ماهه باشد (هم‌اکنون 3 ماهه است) و پارلمان می‌تواند آن را در صورت درخواست رئیس‌جمهور، در دوره‌هایی 4 ماهه تمدید کند.

پارلمان:

پارلمان جدید ترکیه 600 نماینده دارد و اعضای آن روز شنبه سوگند یاد کردند. این رقم در پارلمان‌های پیشین، 550 نفر بود. پایین‌ترین سن مجاز برای عضویت در پارلمان نیز از 25 سال به 18 سال کاهش یافته است. همچنین انتخابات پارلمانی هر 5 سال یک بار و همزمان با انتخابات ریاست جمهوری برگزار خواهد شد. انتخابات پارلمانی ترکیه پیش‌تر هر 4 سال یک بار برگزار می‌شد.

پارلمان همچنان از اختیارات در حوزه قانون‌گذاری برخوردار خواهد بود. همچنین با تأیید سه‌پنجم از اعضا، پارلمان می‌تواند در صورت مطرح شدن اتهاماتی به رئیس‌جمهور در خصوص ارتکاب جرایم، درخواست رسیدگی مطرح کند.

اردوغان تا سال 2028؟

رئیس‌جمهور -- که حالا و بر مبنای این تغییرات می‌تواند عضو یک حزب سیاسی باشد -- 5 سال زمام امور را در اختیار خواهد داشت و می‌تواند 2 دوره متوالی در این سمت باقی بماند. اردوغان 64 ساله و رهبر حزب عدالت و توسعه، در اوت سال 2014 پس از بیش از یک دهه عهده‌دار شدن سمت نخست‌وزیری ترکیه، رئیس‌جمهور این کشور شد. اما بر اساس تغییرات جدید در ساختار سیاسی ترکیه، وی می‌تواند تا سال 2028 رئیس‌جمهور باقی بماند.

برای اطلاع از آخرین خبرهای ایران و جهان اینجا کلیک کنید

برای عضویت در کانال سروش الکوثرفارسی کلیک کنید