تهران- الکوثر:  پس از اعلام نتایج نهایی انتخابات عراق رایزنی‌ها و مذاکرات گسترده‌ای میان گروه‌های پیروز انتخابات برای تشکیل دولت آینده این کشور آغاز شده است. لیست مقتدی صدر (سائرون) در این انتخابات بیشترین کرسی (۵۴ کرسی) پارلمان را کسب کرده است، اما پیروزی سائرون شکننده است و فاصله این گروه با گروه دوم (لیست فتح با ۴۷ کرسی) و حتی دیگر گروه‌ها کم است. به این ترتیب حداقل دو قطب اصلی برای تشکیل دولت وجود دارد. رقابت اصلی برای تشکیل دولت میان لیست سائرون به رهبری صدر و لیست فتح به رهبری هادی عامری از فرماندهان حشد شعبی است.

شکاف اصلی بین این دو قطب نیز به ایران باز می‌گردد. مقتدی صدر از منتقدان نقش آفرینی حضور ایران در عراق است و فتح و هادی عامری از حامیان حضور ایران در عراق به حساب می آید. این شکاف موجب شده است که این تصور شکل گیرد که پیروزی مقتدی صدر به نوعی شکست ایران در انتخابات عراق بوده است.

در هر صورت هر ائتلافی در عراق دولت را تشکیل دهد ایران باید این را در نظر بگیرد که لیست مقتدی صدر بیشترین کرسی را درپارلمان دارد. ایران باید با این گروه پر نفوذ و دیگر گرو‌ها همکاری کند و وارد گفتگو شود. عراقی‌ها هم نباید فراموش کنند در سال‌های اخیر ایران دو خدمت بزرگ به آنها انجام داد؛ اول اینکه اجازه نداد تمام کشورشان به دست داعش بیافتد. دوم اینکه ایران سال گذشته اجازه نداد عراق تجزیه و به دو کشور کردی و عربی تبدیل شود. همین دو خدمت باید به احزاب عراقی یادآوری شود

لیست فتح در همان ابتدا با لیست دولت قانون به رهبری نوری مالکی (۲۶ کرسی) که او هم از سیاستمداران دوستِ ایران به حساب می‌آید متحد شد، اما دیگر گروه‌ها یعنی لیست نصر به رهبری حیدر عبادی نخست وزیر (۴۲ کرسی)، جریان حکمت به رهبری عمار حکیم (۱۹ کرسی)؛ ائتلاف ایاد علاوی (۲۱ کرسی)، حزب دموکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی (۲۵ کرسی) و حزب اتحاد میهنی کردستان (۱۸ کرسی) و لیست اسامه نجیفی رهبر پر نفوذ سنی‌ها (۱۱ کرسی) فعلا تصمیمی برای ائتلاف نگرفته اند.

مذاکرات فشرده‌ای در جریان است. در جریان این مذاکرات دو رقیب اصلی یعنی مقتدی صدر و هادی عامری رهبران سائرون و فتح نیز شب گذشته با یکدیگر دیدار کردند. باید دید نهایتا در لابی‌ها و مذاکرات چه نتیجه‌ای برای تشکیل دولت آینده عراق حاصل می‌شود. آیا نتیجه این خواهد شد که سیاستمداران نزدیک به ایران در دولت آینده جای خود را به سیاستمداران منتقد حضور ایران در عراق می‌دهند یا ائتلاف‌ها به نحو دیگری شکل خواهند گرفت.

دکتر عبدالرضا فرجی راد سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان، کارشناس مسائل ژئوپولتیک و استاد دانشگاه در این باره گفت: «ما نمی‌توانیم بگویم این انتخابات به سود ایران تمام شد. مقتدی صدر به صورت علنی حرکات ضد ایرانی دارد. اخیرا هم خودش هم طرفدارانش و هم معاونش نکات منفی درباره ایران مطرح کرده اند و قبلا هم این کار را کرده اند، حالا او بالاترین رای را کسب کرده است. آنچه که مسلم است انتخابات عراق انتظارات ایران و حامیان ایران در عراق را برآورده نکرده است.»

او افزود: «مقتدی صدر بیشترین نماینده را در پارلمان دارد و تلاش می‌کند که باز عمل کند یعنی با احزاب مختلف مدارا و مذاکره دارد. او سعی دارد با تیم حیدرعبادی، کردها، گروه ایاد علاوی و عمار حکیم (که او هم از ایران دوری می‌گزیند) همکاری کند. طبیعتا مقتدی صدر دست بازتری نسبت به دیگر گروه‌ها برای ائتلاف دارد.»

به گفته این استاد دانشگاه "انعطافی که مقتدی صدر نشان داده است باعث می‌شود راحت‌تر بتواند دولت را تشکیل دهد. ضمن اینکه او از خارج از عراق نیز مورد حمایت کشور‌های عربی همچون اردن، عربستان و امارات قرار دارد. اروپا و آمریکا تاکنون عکس العملی نشان نداده اند، اما طبیعتا رویکرد آن‌ها با کشور‌های عربی هماهنگ است. در شرایط کنونی ممکن است مقتدی صدر بتواند با عبادی، حکیم و علاوی به توافق برسد اگر باز هم کمبود رای در پارلمان داشته باشد می تواند با کردها توافق کند. "

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی درباره این که آیا گروه‌های پیروز در انتخابات پارلمانی می‌توانند به سرعت دولت جدید عراق را تشکیل دهند، اظهار کرد: «فکر نمی‌کنم دولت عراق به راحتی تشکیل شود، این مسئله زمانبر است. در همین روز‌های گذشته اعلام نتایج انتخابات چند روز به تاخیر افتاد، این خودش نشان می‌دهد که اختلافاتی وجود دارد و احتمالا در انتخاب دولت و نخست وزیر چالش‌های جدی وجود خواهد داشت.»

او ادامه داد: «مسئله‌ای که روشن است آرای گروه‌های مختلف و میزان کرسی‌هایی که در پارلمان کسب کرده اند بسیار نزدیک است. فاصله ائتلاف مقتدی صدر با لیست هادی عامری و حیدر عبادی خیلی کم است. این در مورد دیگر گروه‌ها هم صادق است. کرد‌ها در این باره می‌توانند نقش مهمی بازی کنند. مجموع کرسی‌هایی که کسب کرده اند بیش از ۴۰ کرسی پارلمان است، که خود نزدیک به کرسی‌های گروه صدر و عامری است. درست است که دو حزب اصلی کرد‌ها اختلاف دارند، ولی وقتی که در مورد تحولات عراق عرب تصمیم می‌گیرند با یکدیگر متحد می‌شوند. به این ترتیب مجموعه احزاب کردی به هر طرفی گرایش پیدا کنند می‌توانند آن طرف را تقویت کنند.»

فرجی راد در پاسخ به این سوال که با توجه به وضعیت کنونی، ایران چه رویکردی را باید در قابل تحولات در عراق داشته باشد، اظهار کرد: «عراق همسایه بسیار نزدیک ماست، پیوند‌های فرهنگی، تاریخی و دینی عمیقی با هم داریم. خیلی نباید نگران باشیم. ایران باید نشان دهد که به دنبال ارتباط و دوستی با همه گروه‌ها در عراق است، عراق را موفق و در حال توسعه می‌خواهد. ضمن اینکه آنچیزی که به عنوان نفوذ ایران در عراق مطرح می‌شود، با امنیت ایران ارتباط دارد.»

او افزود: «در چند سال اخیر دیدیم که داعش در عراق چه کرد و در ابتدای کارش چه اقداماتی می خواست انجام دهد، ایران نمی‌توانست به آن اتفاقات اهمیت ندهد. یا فعالیت‌های قدرت‌های خارجی در بیش از یک دهه اخیر در عراق در مواردی امنیت ایران را تحت تاثیر قرار می‌داد، ایران باید وضعیت را فعالانه کنترل می‌کرد.»

به گفته این تحلیلگر مسائل سیاسی "از طرف دیگر ما روابط اقتصادی خوبی با عراق داریم، باید این روابط حفظ شود. از نظر توریسم مذهبی جمعیتی زیادی سالانه بین دو کشور در رفت و آمد هستند. باید این شرایط را  حفظ کنیم؛ لذا ما باید تلاش کنیم که گروه‌های سیاسی در عراق دولت را تشکیل دهند و با هیچ گروهی هم نباید مخالفت کنیم. با همه صحبت کنیم و این را القا کنیم که ایران دوست همه است و غیر از سعادت، توسعه و امنیت عراق چیزی نمی‌خواهد، چرا که توسعه و امنیت در عراق به توسعه و امنیت در ایران هم کمک می‌کند. "
این تحلیلگر مسائل بین الملل در پاسخ به این سوال که تصوری وجود دارد که گروه‌هایی مثل حشد شعبی و یا شخصیت‌هایی مثل نوری مالکی کاملا وابسته به ایران هستند، آیا این تصورات درست است، عنوان کرد: «این تصورات مبالغه آمیز است. ما رابطه خوبی با گروه‌های مثل دولت قانون که مالکی رهبری آن را بر عهده دارد. ایران از حشد شعبی حمایت می‌کند، اما آن‌ها با دیگر کشور‌های خارجی نیز روابط خوبی دارند. حشد شعبی با اروپا و آمریکا روابط خوب و گفتگو‌ها و توافقات موثری داشته است. اینطور نیست که آن‌ها درخدمت ایران باشند.»

او افزود: «آن‌ها با ایران روابط خوبی دارند، در ایران کار کرده اند و ایران در مبارزه با تروریسم همراهشان بوده است. با اینحال آن‌ها احزاب و گروه‌های مستقلی هستند و براساس منافع ملی خودشان تصمیم گیری می‌کنند. ارتباط ایران با حزب دولت قانون و یا حشد شعبی قویتر از حزب آقای علاوی است، اما این را نباید نادیده بگیریم که برخی کشور‌های منطقه با برتری رسانه‌ای که دارند در میزان نفوذ ایران بر این گروه‌ها و احزاب مبالغه می‌کنند.»

فرجی راد در پایان تاکید کرد: «در هر صورت هر ائتلافی در عراق دولت را تشکیل دهد ایران باید این را در نظر بگیرد که لیست مقتدی صدر بیشترین کرسی را درپارلمان دارد. ایران باید با این گروه پر نفوذ و دیگر گرو‌ها همکاری کند و وارد گفتگو شود. عراقی‌ها هم نباید فراموش کنند در سال‌های اخیر ایران دو خدمت بزرگ به آنها انجام داد؛ اول اینکه اجازه نداد تمام کشورشان به دست داعش بیافتد. دوم اینکه ایران سال گذشته اجازه نداد عراق تجزیه و به دو کشور کردی و عربی تبدیل شود. همین دو خدمت باید به احزاب عراقی یادآوری شود.»

برای اطلاع از آخرین خبرهای ایران و جهان اینجا کلیک کنید