تهران- الکوثر: محمد جواد خلیلی کارشناس مسائل خاورمیانه می نویسد : اسلام سیاسی در جهان عرب از نظر تئوریک و تجربه عینی، پیشگام است.اوج تفکرات اسلام سیاسی در جهان عرب را باید در نظریات حسن البنا موسس اخوان المسلمین دانست. بعد از شکلگیری اخوان این موج به سایر کشورهای عربی مانند عراق نیز سرایت میکند و بسیاری تحلیلگران بر این باورند که حزب الدعوه عراق تحت تاثیر موج اخوانی شکل گرفت و نسخه شیعی از اخوان است.
اخوان بعد از تجربه ای هفتاد ساله از کار تشکیلاتی، تبلیغی و اجتماعی به مدد بهار عربی توانست در انتخابات ریاست جمهوری، محمد مرسی را بر کرسی قدرت بنشاند.مرسی پنجمین رئیس جمهوری مصر و اولین رئیس غیر نظامی بعد از برچیدن سلطنت است که در سال 2012 با انتخاباتی آزاد و بدون کودتا و یا انقلاب، به قدرت رسید. با توجه به سابقه کار سازمانی اخوان در سراسر جهان عرب، چنین گمان می رفت که این پیشینه به مدد مرسی آمده و او را در حکمرانی خوب یاری کند.بسیاری تحلیلگران اخوانی خود را در کسوت حزب عدالت و توسعه میدیدند و برای ماندن در قدرت خوابهای بسیار دیده بودند.
مرسی بعد از ادای سوگند فقط توانست یک سال در قدرت باقی بماند و با حوادث آگوست 2013 کاخ ریاست جمهوری، از قدرت کنار گذاشته شد.تجربه ناموفق مرسی سوالات بسیاری را برانگیخت. حزب الدعوه عراق، به عنوان نسخه شیعی اخوان در حکمرانی تجربه ای مشابه داشت. حزب الدعوه نیز نتوانست کارآمدی یک حزب اسلامگرا در قدرت را به نمایش گذارد. نوری المالکی با شکل گیری بحران سقوط موصل(داعش) و نیز فساد فراگیر سیستم اداری و دهها بحران دیگر از قدرت کنار رفت و جای خود را به یکی دیگر از کادرهای حزب الدعوه داد اما این سوال که ریشه اقدامات مشابه در دو جریان اسلامگرا و عدم توفیق در اداره کشور و حفظ قدرت به شکل دموکراتیک و راهبری کشور به سمت توسعه در چیست؟
مرسی اقدامات بسیاری را انجام داد و آنچنان سرمست قدرت بود که به هیچ عنوان باور نمی کرد با تجمع مردمی، مشابه آنچه بر سر مبارک رفته بود از قدرت کنار رود. در دوران زمامداری وی اصطلاح "اخونه الموسسات" یعنی اخوانی سازی ساختارها و سازمانهای کشور به سرعت در دستور کار قرار گرفت. او در منطقه نیز روابط مناسبی نداشت و سفرش به ایران و عربستان نتوانست میزان تنش با عربستان را کم کند. بحران سوخت، بحران مالی، تورم، بیکاری و کسر بودجه، در داخل فشار مضاعفی ایجاد کرده بود. با توجه به اولویت حزب در اخوانی سازی دولت، بسیاری از مناصب سیاسی، اقتصادی و نظامی دراختیار کسانی قرار گیرد که تجربه کافی را در این خصوص نداشتند. همچنین این تغییرات، مناسبات سنتی قدرت که طی چهار دهه شکل گرفته بود را متزلزل می ساخت و سبب واکنشهایی در جهت مخالف می شد که دولت توان تحمل و مقابله با آنرا نداشت.
مرسی در اوج بحران سوریه به قدرت رسید و در همان سال کنفرانسی در حمایت از انقلابیون سوری برگزار شد. او در این برنامه سخنرانی کرد و در حالی که پرچم سبز رنگ مخالفان سوری را در دست داشت، سخنان خود را با "لبیک یا سوریا" شروع کرد و همه سالن نیز با او همراه شدند. وی با بیانی حماسی اعلام کرد که امروز تصمیم گرفته روابط دیپلماتیک با سوریه را قطع کرده و سفیر این کشور را از مصر اخراج کند. وی همچنین برای حزب الله لبنان خط و نشان کشید و خطاب به آنان گفت که شما هیچ جایی در سوریه ندارید و باید آنرا ترک کنید. سوریه از آن شما نیست. او با این رفتار خواست بر طبل نزاع شیعه – سنی در منطقه بکوبد و از این رهگذر برای خود نام و نانی فراهم آورد اما روند تحولات به گونه ای پیش رفت که این دست تلاشهای پوپولیستی نیز نتوانست به ادامه حیات سیاسی او کمک کند
یکی دیگر از نتایج به قدرت رسیدن مرسی، تقویت جریان سلفی است.در کنفرانس حمایت از سوریه،بعد از سخنرانی مرسی، تعدادی از شیوخ معروف سلفی هم چون محمد حسان، محمد عبدالمقصود و احمد السالوس سخنرانی کردند. سلفیها در مصر از نظر سیاسی توسط حزب النور نمایندگی می شوند. یکی از شیوخ سلفی به نام الحوینی نیز قبل از انتخابات گفته بود ما یک رئیس جمهور سلفی می خواهیم. مرسی با باز گذاشتن دست سلفیها در عرصه های مختلف، سبب شکلگیری نارضایتی در لایه های مدرن تر جامعه شد.سلفیها علیرغم آنکه در دوران مرسی روزهای خوشی را تجربه کردند اما فوق العاده عملگرا بوده و زمانی که دریافتند، کلیت فضای سیاسی مصر با مرسی همراه نیست به خیل مخالفان او پیوستند و در پروسه به قدرت رسیدن سیسی، جریانهای دیگر سیاسی را همراهی کردند.
ناکامی اخوانی ها،ثابت کرد یک کشور نمیتواند در مناطق متعدد مشغول نبرد باشد و تجمیع بحرانها روند فروپاشی را تسریع میکند.ناکامی اخوان ادعای کارآمدی و پاکدستی احزاب اسلامگرا را با چالش جدی مواجه و اسلام سیاسی را در عرصه عمومی خلع سلاح کرد.
اخبار مصر را اینجا پیگیری کنید
و همچنین بخوانید:
اخبار عربستان
اخبار فلسطین
اخبار سوریه
اخبار بحرین
اخبار یمن
اخبار عراق
اخبار لبنان
اخبار ایران و جهان
چهار شنبه 16 اسفند 1396 - 17:51:26