تهران- الکوثر: این سوره به این دلیل محمد نامیده شده است که در آیه دوم آن، نام محمد(ص) آمده است. نام دیگر این سوره قتال است. دلیل این نامگذاری نیز محتوای سوره است که بیشتر درباره جهاد است. این سوره را «الذین کفروا» نیز می‌نامند؛ چراکه با همین عبارت آغاز می‌شود.

محل و ترتیب نزول

سوره محمد جزو سوره‌های مدنی و در ترتیب نزول، نود و پنجمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، چهل و هفتمین سوره است و در جزء ۲۵ قرآن جای دارد.

تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها

سوره محمد ۳۸ آیه، ۵۴۲ کلمه و ۲۴۲۴ حرف دارد. این سوره به لحاظ حجمی جزو سوره‌های مَثانی است و کمتر از یک حزب است.

محتوا

محور اصلی این سوره، برشمردن صفات مؤمنین و کافران و مقایسه عاقبت کار هر دو طائفه است. محتوای این سوره را در هفت بخش می‌توان خلاصه كرد:

مسئلۀ ایمان و كفر و مقایسۀ حال مؤمنان و كافران در این جهان و جهان دیگر؛

جهاد با دشمنان و دستور دربارۀ اسیران جنگی؛

شرح حال منافقان كه در زمان نزول این آیات، در مدینه فعالیت‌های تخریبی داشتند؛

توصیه به «سیر در زمین» و بررسی سرنوشت اقوام پیشین برای درس عبرت؛

مسئلۀ آزمایش الهی؛

بحث از انفاق و تعبیر از آن به نوعی از جهاد است؛

در برخی آیات، نهی از صلح با كفار که موجب شکست و ذلت می‌شود

آیه مشهور

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن تَنصُرُ‌وا اللَّـهَ يَنصُرْ‌كُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ 

 اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، اگر خدا را يارى كنيد ياريتان مى‌كند و گامهايتان را استوار مى‌دارد.

این آیه، برای تشویق مؤمنان به مبارزه با دشمنان است. بر اساس برخی تفاسیر شیعی، تکیه بر مسأله ایمان در این آیه، اشاره به این است که یکى از نشانه‌هاى ایمان راستین، پیکار با دشمنان حق است و تعبیر به یارى کردن خدا به وضوح به معنى یارى کردن آئین اوست. چنانکه در این تفاسیر آمده، یارى کردن پیامبر خدا، شریعت و تعلیمات او، و همینطور در بعضى دیگر از آیات قرآن (سوره حشر آیه ۸) یارى کردن خدا و رسولش، در کنار یکدیگر قرار داده شده است.

در نهج‌البلاغه از امام علی(ع) نقل شده: اگر خدا را يارى كنيد، خداوند شما را يارى مى‌كند و گام‌هاى شما را استوار مى‌سازد،‌ خداوند از روى خوارى و ناچارى از شما نصرت و يارى نمى‌خواهد، او از شما يارى خواسته در حالى كه خود عزيز و حكيم است و سپاهيان آسمان‌ها و زمين به فرمان او هستند. نصرت‌خواهى و استقراض الهى براى آن است كه شما را بيازمايد و بهترين عامل به نيكى‌ها را مشخص سازد.

شأن نزول

برخی معتقدند که آیه اول سوره محمد درباره کسانی است که بعد از وفات پیامبر اسلام، حق ولایت امام علی(ع) و اهل‌بیت را غصب کردند و مراد از «أضل أعمالهم» نیز باطل کردن جهاد و کمکی بود که آنها در زمان حیات پیامبر اکرم به نفع اسلام انجام داده بودند.

فضیلت و خواص

در روایتی از امام صادق(ع)، تردید نکردن در دین، گرفتار نشدن به فقر و در امان خداوند و پیامبر بودن، از جمله پاداش‌های قرائت سوره محمد ذکر شده است. همچنین از پیامبر(ص) روایت شده است اگر کسی سوره محمد را بخواند، زمانی که از قبر برمی‌خیزد، به هر سویی که نگاه کند، پیامبر خدا را خواهد دید و خداوند او را از چشمه‌های بهشتی سیراب می‌کند.

محمد محمود طبلاوي

ولادت استاد محمد محمود طبلاوي نائب نقیب القراء و قاري مسجد جامع ازهر در روز 14 نوامبر 1934م در روستاي میت عقبه مركز امبابه الجیزه در روزگاري كه آنجا روستاي كوچكي بود به دنیا آمد، آنچه میت عقبه بیش از هر چیز در آن زمان به آن اهتمام مي ورزید انتشار و حفظ قرآن كریم بود، پدرش حاج محمود او را به آموزشگاه روستا برد تا از حافظان قرآن شود زیرا كه محمد تنها پسر او بود او در حالي كه در دوستي قرآن و حفظ آن غرق شده بود؛ در سن چهار سالگي راهی آموزشگاه شد و در سن ده سالگي حفظ و تجوید آن را به پایان برد.

براي این جوان علاقه مند به كتاب خدا كه به چیز دیگري به جاي آن راضي نميشد آغاز سخت و دشواري وجود داشت، استاد طبلاوي از خاطرات فراموش ناشدني خود ميگوید:" پدرم با تضرع و زاري به سوي آسمان روي كرده و پیوسته دعا ميكرد كه خداوند به او فرزندي عطا كند تا او را وقف قرآن كریم نماید و از اهل قرآن و رجال دیني شود، خداوند هم دعای او را بي اجابت رها نكرد و او را صاحب تنها فرزندش (محمد) ساخت. پدرم با تولد من بسیار مسرور شد سروري كه در طول عمرش مثل آن را تجربه نكرده بود، خوشحالي پدرم تنها به خاطر این نبود كه داراي فرزندي شده است، بلكه به این جهت شاد بود كه فرزندي از جرگه حافظان قرآن كریم را صاحب گشته است. چرا كه پدرم به این موضوع یقین داشت كه قرآن تاج پُر افتخاري است كه هر كس آن را به سر بگذارد بسیار شكوه مند خواهد شد، و این نعمت بزرگي كه خداوند بر من منت نهاده و به من ارزاني داشته مرا وا مي دارد كه روز و شب به درگاه او دعا كنم كه این عمل جلیل را از حسنات پدرم قرار دهد و نیز قرآن كریم را به مصداق آیه 28 از سوره حدید، براي او نوري قرار دهد كه روشنگر راه او باشد، این دعا را به این خاطر ميكنم چون پدرم با اصرار و صبر فراوان و كمك ها و مساعدت هاي بي شماري كه براي من داشت؛ و همه كار مي كرد تا من براي حفظ قرآن فراغت لازم را داشته باشم ."

این جوان با استعداد در حفظ قرآن كریم به طور كامل همراه با احكام آن حتي لحظه اي هم سستي به خرج نداد و پیوسته با التزام و انتظام شدید به آموزشگاه مي رفت و در هر ماه كل قرآن را مرور مي كرد. استاد طبلاوي ميگوید: " من به عنوان یك قاري ناشناخته و كوچك، آغاز نمودم همانند هر قاري دیگر كه از میان سنگلاخها و امواج زندگي كه همچون سیلي بر گونه او نواخته مي شود در راه خود پیش مي رود. بنابراین در مناسبت هاي سال و یا مناسبات دیگر تلاوت ميكردم، این تلاوتها همه در ابتداي زندگي قرآني ام یعني در دوران قبل از بلوغ و سن 15 سالگي بود. من به آنچه خداوند روزي ام ميفرمود راضي بودم كه افزون بر 3 جنیهه - واحد پول مصر- نمي شد و هنگامي كه 5 جنیهه نصیبم مي شد خیال مي كردم به عظمتي بالا دست یافته ام. استعداد و شروع شهرت استاد طبلاوي كساني را كه در نصیحت و ارشاد او كوشیدند فراموش نمي كند و پیوسته آناني را كه وسیله بارور كردن استعدادش در حفظ و تجوید بودند را به نیكي یاد ميكند و مي گوید: " من دائما به دنبال فرصتي هستم تا با خود خلوت كرده و شروع كارم با قرآن كریم و اولین گامهایم در این راه تا رسیدن به دروازه هدایت قرآني را یاد آوري كرده و مرور كنم كه من به افراد زیادي مدیون هستم. بنابراین براي پدرم، استادم، و هم كلاسي هایم كه به من شجاعت ميبخشیدند و در حالي كه من خردسال بودم به من گوش ميكردند و مرا به یادآوري این نكته وادارمي كردند كه من قاري با استعدادي هستم، دعا مي كنم، به یاد مي آورم فرمایش استادم را كه ميفرمود: - محمد تو با استعدادي و صدایت جداً قوي و زیباست- استادمان كه به فطرت افراد آگاه بود ما را از هم متمایز مي كرد و مي فرمود: محمد طبلاوي صداي بَمي دارد، فلاني صداي كوبنده اي دارد، فلاني صداي … و دائما مرا با توجه به صدایم تشویق مي كرد و با اهتمام خاصي كه به من داشت از من سرپرستي مي كرد دائما به من سر ميزد و با دقت در حفظ كردن من نظر داشت."

استاد طبلاوي در سن 12 سالگي به مراسم احیاء بزرگان و مسئولان و شخصیتهاي بارز در كنار مشاهیر قاریان رادیو دعوت ميشد و در بین ایشان جایگاه بالایي پیدا كرده و در جیزه، قاهره، و قلیوبیه شناخته شد و تا بدانجا رسید كه از سوي بسیاري از خانواده ها براي مراسم احیاء با توجه به قوت اداء وخلاقیت هاي والا و روحیه جوانش كه او را براي قرائت پیوسته، در یك مدت 2 ساعتي بدون هیچ خستگي و بدون اظهار سختي كمك مي كرد ترجیح داده مي شد، مضافاً این كه مردم هم براي پیوسته خواندن او اصرار ميكردند و براي زیاده گوش دادن به او ابراز شوق ميكردند و مواظبت شدید او نسبت به صدایش و مداومت بر نشستن با قاریان برجسته نظیراستاد رفعت، استاد علي محمود، استاد محمد سلامه، استاد صیفي، بهتیمي و مصطفي اسماعیل و غیر از ایشان از قاریان پیشتاز رادیو، و گوش دادن به آنها چه مستقیماً و چه از طریق رادیو او را بر این امر یاري مي داد. ملحق شدن به رادیو استاد طبلاوي براي ملحق شدن به رادیو بیشترین تلاش را نسبت به قاریان دیگر داشت، و حتي نسبت به صبر و تحملي كه او در مراجعه به رادیو براي پیوستن به آن به عنوان یك قاري داشت، مورد رشك بود، او نُه بار براي این كار اقدام كرد اما مشیّت الهي ما فوق مشیت بشر است و خداوند در این نُه مرتبه به او اجازه نداد، اما در مرتبه دهم توانست امتیاز مورد نظر را به دست بیاورد و به رادیو ملحق گردد.

خارج از مصر استاد طبلاوي مي گوید:" من در ضمن یك گروه دیني از مصر به دعوت شیخ ابوالحسن ندوي به هند رفتم رئیس گروه، مرحوم دكتر زكریا بري؛ وزیر اداره اوقاف در آن وقت بود، و اتفاقا ما به جهت تاخیر در پرواز به مدت نیم ساعت دیر به كنفرانس رسیدیم، دكتر بري با هوش و درایتي كه داشت گفت: تنها كسي كه مي تواند قبل از ما حركت كند و جلوتر از ما داخل شود استاد طبلاوي است چرا كه او با لباس خاص خود شناخته شده است و در اینجا معروف و مشهور است و در دل مردم، جایگاه والایي دارد و چه بسا عمامه و شال در عفو و بزرگواري میزبانان نسبت به تاخیر ما نقش داشته باشد، و درست آنچه دكتر بري انتظار داشت اتفاق افتاد و چیزي كه با آن روبرو شدیم آن بود كه رئیس كنفرانس با صداي بلند گفت: گروه مصري آمدند و پیشاپیش آنان استاد طبلاوي است و به ما خوش آمد گویي كرد و گفت: باید جلسه را از از اول شروع كنیم،… بعد از پایان جلسه همه حضار اطراف مرا گرفته و با من عكس هاي یادگاري مي گرفتند. دعوت ها و مسافرت ها او به بیش از هشتاد كشورعربي و اسلامي و غیر آن سفر كرده است، از جمله دعوت هایي كه او داشته است دعوتي از جانب آقاي جان لاتسیس از یونان براي تلاوت قرآن براي اولین بار در تاریخ این كشور و نیز دعوتي كه از طرف مسئولین ایتالیایي از طریق سفارت مصر به شهر روم براي تلاوت در مقابل جمع كثیري از مهاجران عرب و مسلمان، ميباشد. استاد طبلاوي دعوت كاخ پادشاهي اردن را براي احیاء مرثیه ملكه زین الشرف؛ مادر ملك حسین شاه اردن را هم فراموش نمي كند و نتیجه این زندگي قرآني نوارهاي بسیاري است كه در جلسات خارجي خوانده است كه همه آنها در شركت ابراهیم فِن كه مدیریت آن با حاج ابراهیم طبلاوي است موجود می باشد.

از صفحات دین و زندگی و ندای نور الکوثر فارسی دیدن کنید

آموزش سوره های قرآن ویژه کودکان