پس از گذشت بیش از هفت سال از آغاز بحران سوریه، امروز این کشور به عنوان بزرگترین جذب کننده تروریسم در جهان شناخته می‌شود. از سال 2012 تاکنون نزدیک به 48 هزار تروریست از 52 کشور جهان در قالب گروه‌های مختلف در سوریه فعالیت می‌کنند که این تعداد هر روز رو به افزایش است. طبق آخرین آمار وزارت کشور سوریه، تاکنون جسد 13 هزار تبعه خارجی عضو گروه‌های تروریستی که در درگیری با ارتش کشته شده‌اند، کشف و به کشورهای آنان تحویل داده شده است. البته آمارها بیش از این است و متلاشی شدن اجساد بر اثر حملات موشکی، انفجار سلاح‌های نظامی مانند موشک و خمپاره به دلیل عدم آشنایی تروریست‌ها از نحوه استفاده از آنها و سوزاندن اجساد تروریست‌ها توسط گروه‌های آنان برای جلوگیری از شناسایی توسط ارتش سوریه، مهمترین عوامل در کاهش آمارها است. آمریکا، کشورهای غربی و هم‌پیمانان عربی و غیر عربی مخالف حکومت بشار اسد و جریان مقاومت در منطقه، عاملان اصلی جنگ در سوریه و تشدید و تداوم آن هستند. در واقع اکنون در سوریه گروه‌های تروریستی به نیابت از این کشورها در حال جنگ علیه حکومت هستند. گروه‌هایی که مقامات غربی و عربی بارها به صورت علنی و غیر علنی از آنها به عنوان تهدیدی بالقوه برای امنیت داخلی خود یاد کرده‌اند.

نظر به اهمیت شناخت و کسب اطلاع از گروه‌های تروریستی و همچنین گروه‌های مسلح حاضر در سوریه، در این گزارش به طور مشروح به بررسی این گروه‌ها، اهداف، محل فعالیت و تعداد نیروهای آنها می‌پردازیم.

ستاد کل ارتش آزاد سوریه

ارتش آزاد سوریه در آگوست سال 2011 با سازماندهی نظامیان جدا شده از ارتش سوریه که به ترکیه گریخته بودند؛ به فرماندهی "ریاض الاسعد" تشکیل شد. البته به دلیل افزایش فعالیت گروه‌های تروریستی دیگر در سوریه بیشتر سرکرده‌های این گروه به جای شرکت در درگیری‌ها در عرصه سیاسی حضور داشتند.

در سال 2012 کشورهای عربی و غربی با هدف آنچه "حمایت از گروه‌های معتدل مخالف دولت سوریه" عنوان کردند، اقدام به تشکیل ستاد مشترک ارتش آزاد کرده و تمام گروهک‌های وابسته به آن را در زیر مجموعه آن سازماندهی کردند. سرکردگی این ستاد پس از قطع عضو "ریاض الاسعد" در حمله هوایی ارتش سوریه، به "سلیم ادریس"، افسر فراری ارتش سوریه واگذار شد. در سال 2013 در پی آغاز درگیری‌های داخلی میان گروه‌های مسلح تروریستی و ضربه‌های سنگینی که ارتش آزاد در درگیری با گروه تروریستی داعش متحمل شد، سلیم ادریس از سرکردگی این گروه برکنار و "عبدالاله البشیر" جایگزین وی شد.

"عبدالاله البشیری"، عضو یکی از گروهک‌های وابسته به ارتش آزاد در منطقه مرزی با سرزمین‌های اشغالی فلسطین بود که در یکی از عملیات‌های ارتش سوریه به شدت زخمی و توسط نظامیان صهیونیست به بیمارستانی در شمال سرزمین‌های اشغالی منتقل شد. ارتش رژیم صهیونیستی پس از موافقت با آموزش وی برای بازگشت به سوریه، ضمن اعلام رسمی مرگ وی، البشیر را برای آموزش‌های نظامی به طور مخفیانه به یکی از پایگاه‌های نظامی ارتش صهیونیستی در شهر اشغالی "حیفا" منتقل کرد. وی پس از پایان آموزش‌های نظامی به ترکیه اعزام شد تا در ستاد کل ارتش آزاد سوریه فعالیت کند.

ستاد مشترک ارتش آزاد سوریه متشکل از 30 عضو که نماینده گروه‌ها در جبهه‌های مختلف هستند، در حال حاضر به عنوان شاخه نظامی ائتلاف ملی مخالفان سوریه و از سوی کشورهای غربی به عنوان جانشین ارتش سوریه پس از سقوط دولت بشار اسد تلقی می‌شود، این در حالی است که این ستاد در انجام عملیات‌ها برای سیطره بر مناطق مختلف سوریه همواره با شکست مواجه شده است و بر هیچ منطقه‌ای در خاک سوریه مسلط نیست و تنها به صورت مقطعی بر مناطق مرزی این کشور و ترکیه تسلط دارد. این ستاد با هیچ یک از گروه‌های وابسته به خود از جمله "شهدای سوریه"، "احرار سوریه" و غیره ارتباط مستقیم ندارد و حتی برخی از گروه‌ها، آن را به عنوان نماینده خود برای دریافت کمک های خارجی به رسمیت نمی‌شناسند. تعداد نیروهای وابسته به ستاد مشترک ارتش آزاد حدود 10 هزار نفر است که بیشتر آنها در مناطق مرزی ترکیه و سوریه حضور دارند.

در حال حاضر به دلیل درگیری‌های داخلی میان گروه‌های تروریستی در سوریه، ارتش آزاد همکاری نزدیکی با "جبهه النصره" -که به عنوان نماینده اصلی گروه تروریستی القاعده در سوریه شناخته می‌شود-، دارد و این موضوع، ادعای آمریکا درباره کمک تسلیحاتی به "گروه‌های مسلح معتدل" در سوریه را نقض می‌کند.

جبهه اسلامی آزادی‌بخش سوریه

این جبهه در سال 2012 با اتحاد میان 20 گروه تروریستی از جمله "گردان‌های فاروق"، "الفاروق الاسلامی"، "گردان توحید"، "گردان فتح"، "گردان‌های اسلام"، "گردان عقاب‌های شام" و "شورای انقلابیون دیرالزور" تشکیل شده است. اعتقادات این جبهه به دلیل اعضای تشکیل دهنده آن، مابین سلفی معتدل و افراطی است، برخی از گروه‌های معتدل عضو این جبهه، ستاد مشترک ارتش آزاد سوریه را به رسمیت می‌شناسند ولی این ستاد را به برای اخذ کمک‌های مالی خارجی به گروه‌های مسلح مخالف دولت دمشق، قبول ندارند.  جبهه اسلامی آزادی‌بخش سوریه بیش از 40 هزار نیرو دارد که در استان‌های ادلب، حلب، دمشق، حمص و دیرالزور مستقر هستند که سرکردگی کامل آن به عهده "احمد عیسی"، سرکرده گروه تروریستی "عقاب‌های شام" است.

در ادامه مهمترین گروه‌های عضو جبهه اسلامی آزادی‌بخش سوریه به تفکیک معرفی می‌شوند.

گردان‌های الفاروق به سرکردگی اسامه الجنیدی: این گروه تروریستی که تفکر سلفی افراطی دارد، اواخر سال 2011 در منطقه "باب عمرو"، در استان حمص تشکیل شد و در سال 2012 با در اختیار داشتن 14 هزار تروریست، به عنوان بزرگترین گروه تروریستی در مناطق مرزی سوریه و ترکیه شناخته می‌شد که کنترل برخی از گذرگاه‌های مرزی با ترکیه را نیز در اختیار داشت. در سال 2013 و با شروع درگیری‌های داخلی میان گروه‌های مسلح تروریست، این گروه نیز دچار اختلافات داخلی شد که این اختلافات باعث درگیری مسلحانه داخل گروه و کشته شدن برخی از سرکرده‌های آن شد.

گروه تروریستی "عقاب‌های شام" به سرکردگی شیخ سلفی "احمد عیسی": یکی از اصلی‌ترین ارکان گروه تروریستی جبهه اسلامی آزادی‌بخش سوریه با 10 هزار نیرو است که در سال 2011 در استان "ادلب" در مرز با عراق، اعلام موجودیت کرد. بعدها نفوذ این گروه در برخی از مناطق دمشق و حلب نیز گسترش یافت. در حال حاضر این گروه تروریستی بخشی از مناطق مرزی با عراق از جمله گذرگاه "البوکمال" را در اختیار دارد.

گروه تروریستی "گردان‌های التوحید" به سرکردگی "عبدالعزیز سلامه": این گروه تروریستی در اواسط سال 2012 برای ایجاد ائتلاف میان گروهک‌های مسلح در حومه حلب تشکیل شد و با انجام عملیات‌های متعدد توانست بر مناطق شرقی شهر حلب سیطره یابد. در سال 2013 به عضویت جبهه اسلامی آزادی‌بخش سوریه پیوست. اولین سرکرده این گروه تروریستی "عبدالقادر الصالح"، یکی از تجار سوری بود که در سال 2012 در حمله هوایی ارتش سوریه کشته شد و پس از آن سرکردگی این گروه به "عبدالعزیز سلامه" معروف به "حاج عندان" سپرده شد. این گروه پس از عملیات‌های اخیر ارتش سوریه در حلب مجبور به عقب نشینی از شهر و استقرار در حومه شرقی حلب شد.

گروه تروریستی "گردان الفتح": این گروه تروریستی که سرکردگی آن به صورت شورایی است در منطقه کردنشین سوریه، استان "الحسکه" و برخی مناطق استان "الرقه" فعالیت دارد. تفکر این گروه وابسته به جریان خاصی نیست و در عملیات‌های اخیر ارتش آزاد سوریه در منطقه "باب الهوی" به آن کمک می‌کرد. گردان الفتح از جمله گروه‌های اصلی در درگیری‌های داخلی میان گروه‌های مسلح سوریه محسوب می‌شود و بیشترین درگیری این گروه با گروه تروریستی داعش در استان الرقه است.

 جیش الاسلام

این گروه که به سرکردگی "زهران علوش"، سرکرده گروه تروریستی "گردان اسلام" در سپتامبر 2013 اعلام موجودیت کرد، متشکل از 50 گروهک با تفکر سلفی افراطی است که بیشتر در دمشق و حومه آن فعالیت می‌کنند. جیش الاسلام معروف به ارتش عربستان در سوریه است. این نامگذاری به این دلیل است که اختلافات موجود در ائتلاف ملی مخالفان سوریه باعث اختلاف و جدایی گروه‌های مسلح داخل سوریه شد و عربستان توانست با سرمایه‌گذاری و ارسال سلاح برای گروه‌های مستقر در حومه دمشق آنها را با یکدیگر متحد کند. با وجود اعلام اینکه جیش الاسلام با هدف جلوگیری از گسترش گروه‌های تکفیری در سوریه فعالیت خود را آغاز کرد اما گروه‌های وابسته به آن از جمله "فتح الشام"، "گردان توحید الاسلام" و "گردان الانصار" از مهمترین گروه‌های تکفیری سوریه هستند. اتاق هدایت این گروه با پیشنهادهای مالی به اعضای دیگر گروه‌های مسلح سعی در جذب آنان به جیش الاسلام را دارد. تعداد اعضای آن بیش از 17 هزار نفر تخمین زده می‌شود.

گردان اسلام به سرکردگی "زهران علوش" از ارکان اصلی "جیش الاسلام" است که 9 هزار نیرو در اختیار دارد. این گروه از نظر سلاح و تجهیزات نظامی از مجهزترین گروه‌های مسلح مخالف دولت سوریه است. پدر زهران علوش، سرکرده این گروه یکی از مفتی‌های سلفی معروف در عربستان می‌باشد. این گروه مسئولیت انفجار دفتر امنیت ملی سوریه که به کشته شدن وزیر دفاع، رئیس امنیت ملی و برخی دیگر از مقامات امنیتی سوریه نیز انجامید را بر عهده گرفت.

 جبهه اسلامی سوریه

جبهه اسلامی سوریه در دسامبر 2012 با پیوستن 11 گروه افراطی تروریست آغاز به کار کرد، هسته مرکزی آن توسط "حسان عبود"، معروف به "عبدالله الحموی"، سرکرده گروه تروریستی "آزادگان اسلامی شام" تشکیل شد و در حال حاضر 30 هزار تروریست در این گروه حضور دارند که حوزه فعالیت آنها در تمام نقاط سوریه است. سرکرده این گروه تروریستی در سال‌های ابتدایی جنگ آمریکا علیه عراق به این کشور سفر کرده و در گروه‌های تروریستی عراق فعالیت کرد و پس از بازگشت از عراق توسط دولت سوریه بازداشت شد. وی در سال 2011 در پی حمله گروه‌های مسلح به زندان محل اقامت وی، موفق به فرار شد.

جبهه اسلامی سوریه شامل گروه‌های تروریستی "گردان الحق" در حمص، "انصار شام" در ادلب، "جیش التوحید" در دیرالزور و "گردان مجاهدین شام" در حما است.

این گروه از ایدئولوژی تکفیری پیروی می‌کند و مسئول بسیاری از حملات به اقلیت‌های مذهبی سوریه مانند مسیحیان است. شعار این گروه "مبارزه با شیعیان و مسیحیان و تأسیس دولت سنی مانند سلسله اموی در شام" است. جبهه اسلامی سوریه در بسیاری از درگیری‌ها با گروه‌های مختلف از جمله ارتش آزاد همکاری کرده اما از به رسمیت شناختن ائتلاف ملی مخالفان به عنوان نماینده مردم سوریه امتناع می‌کند؛ این گروه خود را جزئی از القاعده می‌داند و در درگیری‌های داخلی اخیر میان گروه‌های تروریستی سوریه، حملات زیادی علیه داعش انجام داد.

 گروه تروریستی "احرار الاسلامی شام" (هسته مرکزی جبهه اسلامی سوریه)

این گروه تروریستی سلفی اواخر سال 2011 میلادی در استان ادلب سوریه در مرزهای عراق به سرکردگی "حسان عبود" و با حضور 15 الی 20 هزار تروریست عراقی و سوری آغاز به کار کرد. گروه تروریستی احرار الاسلامی شام در ابتدا با حمله به انبارهای سلاح ارتش سوریه اقدام به تجهیز خود کرد و پس از آن با توجه به رابطه سرکرده این گروه با تروریست‌های عراقی، از طریق آنان اقدام به خرید سلاح ‌کرد. این گروه تروریستی را می‌توان پایه‌گذار عملیات‌های انتحاری و بمبگذاری خودروها در شهرهای مختلف سوریه از جمله دمشق، حلب و حمص با استفاده از تجربیات تروریست‌های عراقی دانست. در حال حاضر این گروه تروریستی در استان‌های الرقه که به صورت کامل تحت تسلط گروه تروریستی داعش قرار دارد و همچنین حومه شرقی حلب مستقر است. احرار الاسلامی شام به دلیل سیطره بر مناطق مرزی با ترکیه گروه اصلی در استقبال و آموزش نیروهای خارجی جدید که برای پیوستن به تروریست‌های سوری وارد این سوریه می‌شوند، است.

 گردان‌های "احفاد الرسول"

این گروه تروریستی در سال 2012 از ائتلاف 40 گروهک شبه نظامی در استان ادلب آغاز به کار کرد و پس از آن و با هماهنگی گروه‌های مخالف برای آغاز عملیات و سیطره بر دمشق، به حومه پایتخت سوریه کوچ کرد. این گروه با وجود اینکه گروهی مستقل نامگذاری شده است، اما همکاری‌های آشکاری با ستاد کل ارتش آزاد دارد. احفاد الرسول 7 الی 9 هزار نیرو در اختیار دارد که به مرور زمان و طی حملات داعش به گروه‌های حامی ارتش آزاد در استان الرقه، بسیاری از اعضای آن کشته یا به داعش پیوستند.

 جبهه "الاصاله و التنمیه"

این جبهه در نوامبر 2012 با ائتلاف پنج گروهک شبه نظامی با حضور 13 هزار مسلح در استان دیرالزور سوریه آغاز به کار کرد و در حال حاضر در کنار ارتش آزاد و گروه تروریستی جبهه النصره و داعش در استان‌های دیرالزور و الرقه در حال مبارزه است.

کمیته "زره‌های انقلاب"

این کمیته یک گروهک شبه نظامی کوچک شامل ده‌ها عضو است که در سال 2012 با کمک جمعیت اخوان المسلمین در استان‌های ادلب و حما آغاز به کار کرد و به جمع‌آوری اطلاعات از جبهه‌های جنگ و دیگر گروه‌های مسلح می‌پردازد. همکاری این کمیته با ستاد کل ارتش آزاد بسیار نزدیک است.

جمعیت "انصار الاسلام"

این جمعیت در سال 2012 آغاز به کار کرد ولی در حال حاضر به دلیل جدا شدن تمام افراد این جمعیت و پیوستن به دیگر گروه‌ها عملا موجودیتی ندارد.

 گردان "شهدای یرموک"

این گروه در آگوست سال 2012 با ائتلاف هشت گروهک شبه نظامی در استان درعا در مرز اردن و منطقه اشغالی جولان در مرز با سرزمین‌های اشغالی به سرکردگی "بشار الزعبی" آغاز کار کرد. مهمترین اقدامات این گروه، ربودن نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در سال 2013 بود. این گروه پل ارتباطی گروه‌های مسلح مخالف دولت سوریه با رژیم صهیونیستی شناخته می‌شود. انتقال مجروحان گروه‌ها و همچنین ورود غیرقانونی برخی از مقامات نظامی و خبرنگاران رژیم صهیونیستی به داخل خاک سوریه توسط این گروه انجام می‌شود. شبکه المیادین گروه "شهدای یرموک" را همکار ارتش رژیم صهیونیستی برای از کار انداختن رادارهای مرزی ارتش سوریه برای حمله هوایی جنگنده‌های صهیونیست به پایگاه ارتش سوریه در منطقه "قاسیون" دمشق معرفی کرد.

 گروه‌های "وحدت ملی

این گروه که به گفته مخالفان سوریه از اقلیت‌های مسیحی و علوی تشکیل شده است، حدود دو هزار عضو دارد. شعار آن "ساخت دولت مدنی سوریه با حضور تمام اقلیت‌ها و اقشار کشور" است و در مناطق جنوبی دمشق، درعا و مناطقی از استان دیرالزور فعالیت دارد.

 جبهه النصره

جبهه النصره به سرکردگی "ابو محمد الجولانی" اواسط سال 2011 میلادی با کمک گروه تروریستی "دولت اسلامی عراق و شام(داعش)" تأسیس و تقویت شد. بعدها ضمن استقلال از گروه داعش، از سوی "ایمن الظواهری" به عنوان شاخه اصلی القاعده در سوریه انتخاب شد و همین موضوع اختلاف النصره و داعش را در پی داشته است. تعداد نیروهای این گروه 5 الی 7 هزار نفر است که در تمام 11 استان از 14 استان سوریه فعالیت دارند. این گروه تروریستی مسئول بسیاری از عملیات‌های انتحاری و انفجار خودروهای بمب‌گذاری شده در مناطق سوریه است. ربایش، ترور و محاصره شیعیان روستاهای نبل و الزهرا در استان حلب از دیگر اقدامات این گروه تروریستی است. در سال 2012 دولت آمریکا جبهه النصره را در لیست گروه‌های تروریستی خود قرار داد. در سال 2013، "ابوبکر البغدادی"، سرکرده گروه تروریستی "دولت اسلامی عراق و شام" خواستار ائتلاف با جبهه النصره برای تشکیل گروه تروریستی "دولت اسلامی در عراق و شام" شد ولی این موضوع با مخالفت "محمد الجولانی"، سرکرده جبهه النصره روبرو شد. بسیاری از اعضای این گروه تابعیت غیرسوری دارند و طبق آخرین آمارها، اتباع 48 کشور از جمله عربستان، افغانستان، پاکستان، انگلیس، فرانسه، استرالیا و غیره در این گروه تروریستی عضویت دارند. در اواخر سال 2013 به علت گسترش نفوذ جبهه النصره به مناطق مرزی سوریه و ترکیه و همچنین پیوستن دیگر گروه‌های مسلح به این جبهه، برخی مقامات دولت آمریکا مجبور به مذاکره با سرکردگان جبهه النصره برای پیشبرد طرح خود برای تضعیف دولت سوریه شدند.

 گروه تروریستی "دولت اسلامی در عراق و شام"(داعش)

سرکرده گروه تروریستی دولت اسلامی عراق و شام، "ابوبکر البغدادی" است. این گروه که هسته مرکزی آن از تروریست‌های عراقی مستقر در منطقه الانبار عراق به نام "دولت اسلامی عراق" تشکیل شده است، در سال 2012 با هدف ائتلاف با "جبهه النصره" تشکیل شد، ولی پس از اختلاف با آن به صورت مستقل، گروهی را در سوریه با نام "دولت اسلامی در عراق و شام" یا "داعش" تشکیل داد و سعی در گسترش آن در تمام نقاط سوریه دارد، این گروه تروریستی از 5 هزار تروریست تشکیل شده است که به دلیل ارتباط قوی با عشایر حامی خود در خاک عراق و به طور دقیق‌تر در استان "الانبار"، در مناطق مشترک سوریه و عراق مانند ادلب، دیرالزور و الرقه فعالیت دارد. این گروه کنترل کامل شهر مرزی الرقه در مرز با سوریه و ترکیه را در اختیار داشته و به ادعای خود "دولت اسلامی" در آن تأسیس کرده است. فتواهای تکفیری از سوی سرکرده‌های این گروه روزانه باعث قتل ده‌ها نفر در استان الرقه و حومه استان حلب می‌شود. در سال 2013 و در پی حمله این گروه به مواضع گردان "احرار شام" و گردان "طوفان شمال" در منطقه مرزی "باب الهوی" در مرز ترکیه، درگیری داخلی میان گروه‌های مسلح سوری آغاز شد که بر اثر این درگیری‌ها که در یک سو آن گروه‌های "احفاد الرسول"، "طوفان شمال"، "احرار الشام"، "ارتش آزاد" و "جبهه النصره" و در سوی دیگر آن "دولت اسلامی در عراق و شام" و گروه تروریستی "انصار و المهاجرین" شرکت داشتند. گروه تروریستی داعش هدف اصلی خود را مبارزه با شیعیان، علویان و مسیحیان در سوریه معرفی کرده و خواستار تشکیل امارت اسلامی با اندیشه سلفی در سوریه است.

 ارتش مجاهدین و الانصار

این گروه تروریستی در اواخر سال 2012 با عضویت 7 هزار تروریست خارجی از کشورهای حوزه قفقاز مانند چچن و ازبکستان به سرکردگی "عمر الشیشانی(چچنی)" در شمال حلب و در مرزهای با ترکیه تشکیل شد. فعالیت این گروه تروریستی در مناطق شمالی سوریه است و خود را وابسته به گروه تروریستی دولت اسلامی در عراق و شام می‌داند. بسیاری از اعدام‌های شهروندان سوری توسط برخی از اعضای ارشد این گروه که در جنگ‌های بوسنی و هرزگوین و جنگ طالبان علیه نیروهای شوروی شرکت داشته‌اند، انجام می‌شود. در حال حاضر فعالیت این گروه در پی عملیات‌های ارتش بسیار محدودتر شده و بیشتر سرکرده‌های آن از پای درآمده‌اند.

 جبهه "حمایت مناطق کُردنشین"

این جبهه که از 12 گروه تشکیل شده است، پس از انتقال نیروهای ارتش سوریه از مناطق کردنشین به مناطق دیگر سوریه برای مقابله با گروه‌های تروریستی، تشکیل شد که بخشی از سلاح و آموزش نظامی را ارتش در اختیار این گروه‌ها قرار داده است. جبهه حمایت از مناطق کردنشین بیش از 15 هزار نیرو در اختیار دارد که هدف آن، خارج نگاه داشتن کُردهای سوری از جنگ داخلی در این کشور است. این گروه‌ها که به صورت متمرکز در استان "الحسکه" و "قامشلی" فعالیت می‌کنند، نقش مهمی در مقابله با گسترش گروه‌های تکفیری در مناطق شمالی سوریه دارند. حملات اخیر این جبهه به گروه‌های تروریستی "النصره"، "داعش" و "انصار والمهاجرین" به کشته شدن صدها عضو این گروه‌های تروریستی انجامیده است. این جبهه تحت حمایت کردهای عراق و کردهای ترکیه است و گروه "پ‌ک‌ک" به رهبری عبدالله اوجولان به لحاظ نیرو و تسلیحات به این جبهه کمک می‌کند. بیشتر کُردهای سوری و عراق و حتی کُردهای ساکن ترکیه از دولت بشار اسد به دلیل اعطای آزادی به آنان و ایجاد مدارس برای تدریس زبان کردی، حمایت می‌کنند.

* اتباع خارجی حاضر در گروه‌های تروریستی سوری

- اتباع کشورهای اروپایی

طبق آخرین آمار اتحادیه اروپا حدود 3 هزار تبعه کشورهای اروپایی از جمله آلمان، فرانسه، انگلیس، بلژیک و سوئد با گروه‌های تروریستی سوریه همکاری و در این کشور حضور دارند که بیشترین فعالیت آنها با گروه‌های تروریستی "احرار الشام"، "جبهه النصره" و "داعش" است.

-عربستان، بحرین و کویت

اتباع عربستان به عنوان بزرگترین مجموعه اتباع خارجی در سوریه شناخته می‌شوند که تعداد آنان بیش از 8 هزار نفر است که عمدتا در گروه‌های تروریستی "داعش" و "جبهه النصره" عضویت دارند. گروه‌های تروریستی "صقور العز"، "کتیبه الخضرا" و "جیش الاسلام" نیز از قدیمی‌ترین گروه‌های تروریستی با تابعیت سعودی هستند. از اتباع عربستانی در سوریه بیشتر به عنوان عاملان حملات انتحاری استفاده می‌شود که گروه تروریستی "صقور العز" مهمترین گروه در حملات انتحاری شناخته می‌شود.

اتباع بحرین نیز که در اصل تابعیت پاکستانی، افغانی، عربستانی یا حتی تابعیت کشورهای جنوب شرق آسیا را دارند و با هدف مبارزه با شیعیان بحرین به آنان تابعیت بحرینی اعطا شده است، با حمایت جریان‌های سلفی این کشور به سوریه اعزام شده و در گروه تروریستی "جبهه النصره" فعالیت می‌کنند.

اتباع کویت نیز در ابتدا با وعده دریافت پول از سرمایه‌داران کویتی و با حمایت سیاسی نمایندگان جریان سلفی این کشور از بحران سوریه به این کشور سفر کردند ولی با مخالفت دولت کویت و مقابله آن با اقدامات سلفیان این کشور، جلوی سفر اتباع کویت به سوریه گرفته شد.

- کشورهای مغرب عربی آفریقا

اتباع کشورهای لیبی، الجزایر، تونس و مراکش به عنوان دومین گروه بزرگ خارجی در سوریه فعالیت دارند، تاکنون حضور بیش از 4 هزار تبعه این کشورها به صورت رسمی ثبت شده است. مهمترین گروه‌های هدف این افراد، جبهه النصره، داعش و جیش الاسلام است. گروه تروریستی "البتار" نیز با حضور 800 تبعه لیبیایی در حومه شمالی استان لاذقیه آغاز به کار کرد ولی پس از اعلام همکاری با گروه تروریستی داعش، به مناطق شمالی استان کردنشین الحسکه منتقل شد تا در آنجا با گروه تروریستی جبهه النصره مقابله کند. در حال حاضر بیشتر اتباع کشورهای مغرب اسلامی به دلیل شکست‌های پی در پی گروه‌های تروریستی در برابر ارتش، به کشورهای خود بازگشته یا خود را تسلیم نیروهای ارتش کرده‌اند. دولت تونس نیز اخیرا خواستار همکاری اطلاعاتی با دولت سوریه برای بازگرداندن اتباع خود شده است.

- اردن و فلسطین

جریان‌های سلفی فلسطین و اردن نقش بسزایی در اعزام نیرو برای گروه‌های تروریستی سوری ایفا می‌کنند، حدود 400 فلسطینی که اغلب آنها پیش از این به عنوان پناهندگان فلسطینی در اردوگاه‌های سوری ساکن بودند در حال حاضر در گروه تروریستی "بیت المقدس" در مرز با اردن و سرزمین‌های اشغالی فعالیت می‌کنند.

- گروهک منافقین

اعضای گروهک تروریستی منافقین در سال‌های اولیه درگیری در سوریه با هدف مقابله با آنچه "نفوذ نیروهای ایرانی در سوریه" خوانده شده است و همچنین استفاده از آنها به عنوان "ستون پنجم"، توسط آمریکا از مرز عراق وارد سوریه شدند. اعضای این گروه تروریستی بارها در کمین‌های ارتش سوریه در مناطق مختلف این کشور کشته شده‌اند که آخرین آمار منتشره توسط اتحادیه اروپا نشان می‌دهد، 650 عضو این گروهک تروریستی در سوریه کشته شده‌اند.

در همین ارتباط، در کنار گروه‌های حاضر در خاک سوریه که مورد تشریح قرار گرفتند، برخی گروه‌های تروریستی در کشورهای همسایه سوریه نیز به دلیل نفوذ تروریست‌های سوری در این کشورها ایجاد شده‌اند که مهمترین آنها عبارتند از:

 گروه تروریستی "عبدالله عزام"

گروه تروریستی عبدالله عزام به سرکردگی "ماجد الماجد"، تروریست عربستانی پس از انتقال از مرزهای سوریه به لبنان، در منطقه "عرسال" فعالیت خود را آغاز کرد، انفجارهای ضاحیه جنوبی بیروت، انفجار مقابل سفارت ایران، انفجار مقابل مرکز فرهنگی ایران در بیروت از جمله اقدامات این گروه به شمار می‌اید، در سال 2013 "ماجد الماجد" سرکرده این گروه تروریستی توسط ارتش لبنان بازداشت شد ولی پس از چهار روز، ارتش لبنان مرگ وی را به دلیل عدم ارائه کمک‌های پزشکی به وی اعلام کرد که بسیاری از محافل خبری، این مرگ را عمدی و برای جلوگیری از دستیابی ایران به اطلاعات وی تلقی کردند.

گروه تروریستی "آزادگان اهل سنت بعلبک"

این گروه پس از نفوذ گروه‌های تروریستی به منطقه "هرمل" در منطقه بقاع لبنان آغاز به کار کرد و مسئول اصلی حملات خمپاره‌ای به مناطق شیعه‌نشین لبنان است. از تعداد نیروهای این گروه تروریستی آمار دقیقی در دست نیست و بسیاری از منابع رسانه‌ای اعلام کردند، چنین گروهی وجود خارجی نداشته و این نام توسط گروه‌های تروریستی سوری و تنها با هدف نشان دادن نفوذ خود در لبنان ساخته شده است.

 جریان سلفی لبنان

این گروه تروریستی به سرکردگی "احد الاسیر"، مفتی سلفی تحصیل کرده در عربستان، در شهر صور لبنان با هدف قطع رابطه حزب‌الله با مناطق شیعه‌نشین در جنوب این کشور فعالیت خود را آغاز کرد. حمایت از تروریست‌های سوری در اردوگاه پناهندگان فلسطینی "عین الحلوه" از اقدامات این گروه است. پس از حکم علنی دادگاه لبنان درباره اعدام احمد الاسیر به دلیل فعالیت‌های تروریستی علیه ارتش، وی و همراهانش لبنان را به قصد پیوستن به گروه‌های تروریستی سوریه ترک کردند.

 جریان سلفی اردن

این جریان توسط مفتی‌های سلفی عربستانی در اردن هدایت می‌شود و بسیاری از اتباع اردن توسط این گروه برای پیوستن به گروه‌های تروریستی به سوریه اعزام می‌شوند. ارتش اردن با این گروه بارها در مرزهای مشترک با سوریه درگیر شده است ولی دولت اردن به دلیل فشارهای عربستان تاکنون نتوانسته علیه این گروه اقدامی انجام دهد.

نتیجه‌گیری

همچنان که مورد تشریح قرار گرفت، با توجه به حضور گروه‌های مختلف تروریستی در سوریه و همکاری اتباع کشورهای مختلف جهان با این گروه‌ها، دامنه و تبعات جنگ کنونی تنها محدود به سوریه نخواهد بود و به نظر می‌رسد، علاوه بر کشیده شدن دامنه آن به کشورهای همسایه و حتی منطقه غرب آسیا، دیگر قاره‌های جهان یعنی اروپا، آمریکا، آفریقا و استرالیا نیز متاثر از آن خواهند بود. در حال حاضر، تروریست‌های خارجی که در سوریه آموزش دیده‌اند در حال بازگشت به کشورهای خود هستند و زنگ هشدار در این کشورها برای ورود آنها به صدا درآمده است. دولت‌های فرانسه و انگلیس، به محض بازگشت اتباع خود از سوریه و ورود به خاک این کشورها، آنها را بازداشت می‌کنند که تاکنون 500 نفر در این رابطه دستگیر شده‌ است. عربستان که خود یکی از حامیان اصلی این گروه‌ها در سوریه است، پس از اعتراضات داخلی و تهدید گروه‌هایی مانند داعش و جبهه النصره برای ورود به عربستان و انجام عملیات‌های تروریستی، برای کسانی که در جنگ سوریه شرکت کنند، احکام زندان مادام العمر را وضع کرده است.

البته این اقدامات شاید تنها داروی مسکنی برای بیماری خودساخته تروریسم توسط این کشورها باشد و به نظر می‌رسد، دیر یا زود دامنه آن به کشورهای عامل و دخیل در اقدامات علیه دولت کنونی سوریه و ناآرامی‌های این کشور کشیده خواهد شد.

این نکته نیز باید مورد توجه قرار گیرد که کمرنگ شدن حمایت‌های خارجی از گروه‌های تروریستی مخالف دولت سوریه و روشن‌شدن ماهیت بحران این کشور از یک سو و پیشروی‌های پی در پی ارتش و همکاری کشورهای همسایه سوریه از جمله عراق، اردن و لبنان برای جلوگیری از ورود تروریست‌ها به این کشور از سوی دیگر، به تضعیف گروه‌های مسلح تروریستی انجامیده است و بسیاری از کشورهایی که تا پیش از این دولت سوریه را نامشروع می‌خواندند، در حال همکاری و کمک به آن برای مقابله با گروه‌های تروریستی هستند.