لبنان: نگاهی به ساختار صنعت بانکداری

چهار شنبه 25 مرداد 1396 - 16:19:26
لبنان: نگاهی به ساختار صنعت بانکداری

بخش بانکی لبنان، یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های بانکداری عربی و جهانی نسبت به حجم اقتصاد ملی آن است؛ به‌طوری‌که در پایان سال 2015 حجم دارایی‌های کلی این بخش حدود 4 برابر حجم درآمد ناخالص ملی بوده است. (186 میلیارد دلار).همچنین میزان سپرده‌های بانکی (شامل سپرده‌های خصوصی مقیم و غیر مقیم و سپرده‌های بخش دولتی است) حدود 3 برابر درآمد ناخالص ملی است. (حدود 155 میلیارد دلار)

* تعداد و ترکیب بانکها در لبنان:

بخش بانکی لبنان شامل 72 بانک لبنانی، مشترک و خارجی با ترکیب ذیل می‌باشد:

31 بانک لبنانی،

10 بانک لبنانی با اکثریت سهام خارجی عربی،

10 بانک عربی،

1 بانک لبنانی با اکثریت سهام خارجی غیر عربی،

4  بانک خارجی (از جمله بانک صادرات ايران)،

16 بانک سرمایه‌گذاری.

در پایان سال 2015، تعداد کل شعب بانک‌های فعال در لبنان حدود 1060 شعبه در داخل کشور بوده است. 54% آنها در بیروت و حومه آن، 19% در استان جبل لبنان، 11% در جنوب، 10% در شمال، و 06% در منطقه بقاع واقع شده‌اند.

 

·        سودهای بانکی:

متداولترین میزان سود سالانه بانکها برای سپرده های لیره ای 7 درصد،  سپرده های دلاری 5/3 درصد و 5 درصد برای وام های مسکن (وام لیره ای) است که البته در سال 2017 سود وام مسکن به 3 درصد کاهش خواهد یافت.

 

·                   بزرگترین ده بانک لبنانی:

بر اساس اطلاعات منتشره، بزرگ‌ترین 10 مجموعه بانکی لبنان طی سال‌های 2014 و 2015 و نیمه اول 2016 به ترتیب ذیل است. شایان ذکر است ده بانک ذیل در زمره بزرگ‌ترین هزار بانک در جهان از لحاظ رده‌بندی سرمایه (Tier 1 Capital) قرار دارند که مجله The Banker در ژولای 2016 آن‌را منتشر ساخته است.

این بانک ها به ترتیب عبارتند از: عوده، لبنان و المهجر، بیبلوس، فرنسبنک، سوسیته جنرال، بانک بیروت، البحر المتوسط، البنک اللبنانی الفرنسی، الاعتماد لبنانی، بنک بیروت و البلاد العربیه.

·        حضور خارجی بانک‌های لبنانی:

بانک‌های لبنانی شبکه انتشار گسترده‌ای را از طریق حضور 18 بانک لبنانی در 32 کشور و 89 شهر در خارج با شکل‌های قانونی متفاوت، توسعه داده‌اند از جمله: 19 دفتر نمايندگی 11 بانک لبنانی، 64 شعبه مستقیم 13 بانک لبنانی، و 310 شعبه 40 بانک (36 بانک وابسته، 3 بانک شرکاتی، و یک بانک برادر با 13 بانک لبنانی). بانک‌ها در لبنان با بیش از 183 بانک کارگزاری در 64 کشور و 82 شهر در نقاط مختلف جهان تعامل دارند (منبع: انجمن بانک‌های لبنان)

در منطقه عربی، انتشار بانک‌های لبنانی در کشورهای سوریه، عراق، مصر و اردن است. در اروپا، شعبه‌های بانک‌های لبنانی و بانک‌های وابسته به آن اساساً در قبرس، فرانسه، سوئیس و ترکیه است.

 

·                 پیشرفت نمودارهای کلی بخش بانکی لبنان:

حجم دارایی‌های کلی بخش بانکی لبنان حدود0/186 میلیارد دلار تا پایان سال 2015 و 4/190 میلیارد دلار تا پایان فصل دوم سال 2016 بوده است.

حجم سپرده‌ها نیز بالغ بر حدود0/155 میلیارد دلار تا پایان سال 2015 و 2/158 میلیارد دلار تا پایان فصل دوم سال 2016 بوده است.

در پایان سال 2015، سودهای خالص کلی بانک‌های فعال در لبنان حدود 88/1 میلیارد دلار گردید که رشدی 6/9% در مقایسه با پایان سال 2014 داشته است.

شایان ذکر است میزان رشد بالایی که بخش بانکی لبنان قبلاً متحقق ساخته بود، در پی افت پمپاژ مالی و وضعیت اقتصادی لبنان، و نابسامانی وضعیت‌های امنیتی و سیاسی در کشورهای عربی همجوار شاهد کُندی شده است. به‌طوری‌که رشد دارایی از 0/9% در سال 2011 و 0/8% در سال 2012 و 5/8% در سال 2013 به 6/6% در سال 2014 و 9/5% در سال 2015 و 4/2% تا پایان فصل دوم 2016 کاهش داشت.

همچنین قابل اشاره است که افزایش سپرده‌ها به میزان 4/8% در سال 2011 و 5/8% در سال 2012 و 0/9% در سال 2013 در مقایسه با 1/6% در سال 2014 و 0/5% در سال 2015 و 1/2% تا پایان فصل دوم 2016 بوده است.

سپرده‌ها حدود 83% بستانکاری بانک‌های تجاری فعال در لبنان تا پایان سال 2015 را تشکیل می‌داده است.

سهم سپرده‌های بخش خصوصی مقیم 4/77% از کل سپرده‌ها در پایان فصل دوم 2016 بوده است و سهم بخش خصوصی غیر مقیم حدود 3/20% در مقابل 3/2% سپرده‌های بخش دولتی بوده است.

در رابطه با وام‌دهی، رشدی به میزان 4/6% در سال 2011 و 7/8% در سال 2012 و 8/14% در سال 2013 در مقابل 5/4% در سال 2014 و 8/3% در سال 2015 و 2/1% تا پایان فصل دوم 2016 داشته است.

شایان ذکر است که میانگین دلاری کردن وام‌دهی ها از 6/86% در سال 2008 به 6/77% در پایان سال 2012 و 6/75 در پایان سال 2014 تا 4/74% در پایان ژوئن 2016 کاهش داشته است. و علت آن مشوق‌هایی بوده که بانک مرکزی لبنان برای برخی انواع وام‌دهی‌ها (مثل وام مسکن و وام‌های مرتبط با آموزش عالی و پروژه‌های دوست محیط‌زیست و کشاورزی) ارائه نمود.

 

توزیع اعتبار بانکی میان بخش‌های اقتصادی – فصل دوم سال 2016 (%)

در رابطه با توزیع وام‌دهی‌ها به بخش‌های اقتصادی اساسی، بخش تجارت و خدمات 2/32% اعتبار داده شده از سوی بانک‌های لبنانی تا پایان ژوئن 2016 را به‌خود اختصاص داد اما سهم افراد یا وام‌های شخصی از لحاظ اعتبار داده شده 9/29% در همین دوره زمانی بوده است. در رابطه با سهم ساخت‌وساز و پیمانکاری، این میزان به 1/18% رسید و بخش صنایع 4/10% اعتبار داده شده را به‌خود اختصاص داد؛ درحالی‌که بخش واسطه‌گری مالی به 6/5% و کشاورزی به 2/1% از وام‌دهی‌ها تا پایان فصل دوم 2016 دست یافت.

 

·        بانکداری اسلامی در لبنان:

بانکداری اسلامی در لبنان به 5 بانک اسلامی محدود می‌شود. 3 بانک آن دارای اکثریت سهام خارجی عربی (بانک البرکه لبنان، بانک اسلامی لبنانی و بیت التمویل العربی)، یک بانک لبنانی (بانک بلوم للتنمیه) و یک بانک عربی (شرکت مصرف البلاد الاسلامی للاستثمار و التمویل) هستند. حجم سرمایه اصلی بانک‌های اسلامی در لبنان از یک میلیارد دلار فراتر نمی‌رود یعنی فقط حدود 5/0% مجموع سرمایه اصلی بانک‌ها.

شایان ذکر است قانون تنظیم کننده فعالیت بانک‌های اسلامی در لبنان اجازه نمی‌دهد که پنجره‌هایی برای بانکداری اسلامی وابسته به هیچ‌یک از بانک‌های تجاری (سنتی) در لبنان وجود داشته باشد؛ امری‌که فراهم شدن تمامی ابزارهای تأمین مالی اسلامی در لبنان را با مانع روبرو می‌سازد؛ به‌طوری‌که در حال حاضر سود محوری به‌عنوان پرکاربرد ترین ابزار باقی مانده است.

علاوه بر این، بانکداری اسلامی در لبنان با موانع متعددی مواجه است از جمله موانع قانون‌گذاری (چرا که قوانین مالیاتی در لبنان چگونگی تجارتی بودن بانک‌های اسلامی را لحاظ قرار نداده و مالیات‌های متعددی را بر آن تحمیل می‌کند از جمله سیستم مالیات بر ارزش افزوده و عوارض به‌ثبت‌رسانی و تمبرهای مالیاتی و مالیات مضاعف).

 

علاوه بر آن این بانک‌ها از برنامه امتیاز سود دهی استفاده نمی‌کنند. و همچنین از موانع ناشی از عدم ایجاد ابرازهای مالی مناسب برای تأمین مالی دولت همانند اوراق بهادار که بر سوددهی بانک‌های اسلامی و قدرت رقابتی آن تأثیر می‌گذارد، رنج می‌برد.


چهار شنبه 25 مرداد 1396 - 16:19:19

دسته بندی :