ججاز قبل از اسلام

قبل از اسلام، زندگی در حجاز به دو شیوه بیابان گردی و شهرنشینی بود و چون بخش اعظم حجاز، مانند سایر جاهای جزیرةالعرب، خشک و صحرایی بود. زندگی بدوی نیز در آنجا متداول‌تر بود. اغلب روستاها و شهرها در واحه‌های حاصلخیز یا در استراحتگاه‌ها و در مسیر کاروان‌ها تأسیس می‌شدند. حجاز مسکن قبایل بدوی بزرگی از عَدنان، قَحطان و قُضاعه بود. در مکه قبیله قُرَیش، در طائف قبیله ثَقیف، و در یثرب (مدینه) قبایل اوس و خزرج سکونت داشتند.

قبایلی از یهودیان نیز در شهرهای وادی قری، یثرب، خیبر، فدک، تیماء و اذرح اقامت داشتند؛ در یثرب، علاوه بر دو قبیله اصلی اوس و خزرج، سه قبیله یهودی بنی‌ قینقاع، بنی نَضیر و بنی قُرَیظه معروف بودند. در مکه نیز عده‌ای از رومیان، ایرانیان و یهودیان و مسیحیانِ اهل حبشه، که به بازرگانی اشتغال داشتند، زندگی می‌کردند.

اهمیت حجاز به سبب مرکزیت دینی آن، یعنی شهر مکه و مسجدالحرام، بود؛ هرچند پیش از اسلام، بت پرستی در آنجا رواج بسیار داشت و در شهرهای حجاز معابد و بت‌های متعدد آن مورد احترام اعراب بود.