تهران - الکوثر: در سال ۲۰۱۳ پنج کشور عراق، افغانستان، پاکستان، نیجریه و سوریه منبع ۸۲ درصد کشته‌های ناشی از فعالیت‌های تروریستی معرفی شدند. پنج درصد عملیات تروریستی در کشورهای پیشرفته صنعتی رخ‌داده است و از این میزان، ۲۵ درصد حملات تروریستی را تروریست‌هایی انجام داده‌اند که به «گرگ‌های تنها» معروف‌اند؛ حملات در مقیاس بزرگ هماهنگ شده توسط گروه‌های تروریستی بین‌المللی (مانند حملات ۱۱ سپتامبر و اخیراً حملات مرگبار در پاریس)، میزان توجه زیاد رسانه‌ای را دربرمی گیرد؛ اما گرگ‌های تنها افراد یا گروه‌های کوچکی‌اند که بدون کمک یک سازمان بزرگ‌تر کار می‌کنند و به تعبیر موسسه رند ۷۰ درصد مرگ‌ومیر عملیات تروریسم در غرب را تشکیل می‌دهند. اصطلاح  «گرگ تنها» در غرب به افرادی اطلاق می شود که به تنهایی و بدون طراحی سناریویی دقیق دست به اقدامات تروریستی و جنایتکارانه می زنند. اوباما، رئیس جمهور پیشین ایالات متحده، در دهمین سالگرد حادثه یازده سپتامبر و در مصاحبه با شبکه سی.ان.ان بزرگترین دغدغه خود را “اقدام تروريستي گرگ تنها” نامیده بود.

از زمان بوجود آمدن داعش، جنگ روانی برای این گروه تروریستی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار شده است. از مهم‌ترین عملیات روانی که توسط گروه داعش انجام‌شده است انتشار ویدیوها و فایل‌های متعددی است که بر ذهن و روان مخاطبان تأثیر گذاشته و آن‌ها را به گرویدن به گروه خود یا انجام عملیات مختلف در کشورهای دیگر ترغیب نماید. این عملیات که توسط هواداران این گروه انجام میشود پدیده گرگهای تنها نام دارد. پدیده گرگ‌های تنها نه‌تنها یک کابوس  جدید  برای اروپا محسوب می‌شود بلکه تشخیص نوع عملیات و چگونگی مقابله و مبارزه با این پدیده از چالش‌های بزرگ دستگاه‌های امنیتی نیز محسوب می‌شود. مشکل شناسایی و مقابله با گرگ‌های تنها ازآنجا ناشی می‌شود که گرگ‌های تنها با گروه‌های تروریستی ارتباط مشخصی ندارند و به خاطر تأثیراتی روانی که بر روی آن‌ها گذاشته‌شده تبدیل به نیروهای خودساخته‌ای در کشورهای دیگر شده‌اند که قادرند به‌تنهایی دست به عملیات بزنند. تأثیر پروپاگاندای گروه‌های افراطی بر روی این افراد از حمله ناگهانی با یک چاقو و یا اتومبیل شخصی تا ساخت بمب و انفجارهای انتحاری را شامل می‌شود. از طرفی جامعه هدف گرگ‌های تنها افراد مشخصی نمی‌باشند که با تحت نظر گرفتن آن‌ها بتوان عملیات گرگ‌های تنها را خنثی کرد، بلکه شهروندان و مردم عادی، تجمعات ساده و افراد بی‌گناهی هستندکه می‌توانند سوژه‌ی هدف گرگ‌های تنها قرار بگیرند چراکه هر چقدر جامعه هدف مبهم تر و گسترده تر باشد میزان رعب و وحشتی که ایجاد می شود بیشتر خواهد بود. گروه های تروریستی با انجام عملیات روانی و درواقع  پرورش گرگ‌های تنها یا کسی که از گله دورمانده، برای خود نیروهای خارج از صفوف جنگی فراهم آورده اند که با ایجاد ارعاب میان شهروندان می‌توانند به افزایش فشار بر دولت‌ها و نیروهای ضد خود و و تقویت روحیه نیروهای خود منجر شوند و فرصتی برای تنفس نظامی و بهم زدن تمرکز و توجه کانون مبارزه را ایجاد کنند. هرچقدر گروه‌های القاعده و داعش بیشتر با تلفات و شکست روبرو می‌شوند نیاز به افزایش روحیه نیروهای خودی و جذب نیروهای جدید افزایش می یابد و سعی می شود تا از طریق تشویق طرفداران خود به انجام حملات به سبک گرگ‌های تنها دست آورد مهمی را برای خود بدست بیاورند.  تلاش برای نشان دادن خود بصورت گسترده تر از حد تصور باعث می شود که حتی داعش در بیانیه های خود، بدون هیچ واسطه، مسئولیت حوادث رخ داده  را به گردن بگیرد. همچنین با انتشار ویدیوهایی چون «بپا خیزید» از هوادارنش بخواهد که در کشورهای مختلف عملیات تروریستی «گرگ تنها» را اجرا کنند. پیش تر با انجام عملیات تروریستی در اروپا و موفیت این استراتژی توسط داعش ، دفتر اروپایی پلیس بین الملل بیان داشته بود که “راهبرد گرگ های تنها” بهترین راهبرد برای داعش و القاعده به شمار می رود.

عملیات تروریستی انجام گرفته توسط گرگهای تنها ناگهانی و بدون برنامه‌ریزی سازمانی و حتی بدون نیاز به سطح آموزش‌های پیچیده یا انتخاب اهداف سخت صورت می‌گیرد، لذا توانمندی و کارآمدی نهادهای امنیتی اطلاعاتی در افشای این نوع حمله‌ها در مراحل برنامه‌ریزی برای انجام عملیات دشوار خواهد بود. همچنین تعداد اماکنی که می تواند هدف بالقوه مهاجمان باشد، افزایش بسیار یافته و از توان نیروهای امنیتی برای حفاظت از این اماکن بکاهد. انجام عملیات تروریستی توسط گرگ‌های تنها، میتواند اساساً  به دنبال تائید بالادستی‌ها نباشند و بدون آنکه آن‌ها از خط فکری گروه تصمیم‌گیری دستور بگیرند با تصمیم خود و بدون هماهنگی سازمان یافته و صرفاً برای انجام‌وظیفه یا ابراز همدردی باهم فکران خود در سراسر جهان اقدام به عملیات مختلف کنند. در طی یک پژوهش مشخص شد که اغلب کسانی  هستندکه مستعد انجام عملیات به سبک گرگ‌های تنها هستند باکسانی در زندان که عضو گروه های افراطی بوده اند و یا در محله‌هایی با ساکنان تندرو و انجمن های زیرزمینی رفت و آمد داشته و یا از طریق اینترنت با اشخاص گرایش های تندرو ارتباط برقرار کرده اند. آنها از طریق این ارتباطات و شستشوی مغزی نسبت به کشتار و عملیات تروریستی توجیه شده‌اند تا به‌اندازه‌ای که از نابودسازی و فدا ساختن خود هیچ ابایی نداشته‌اند. از همین رو گرگ های تنها کسانی هستند که  به اقدامات تروریستی فردی و خودسرانه به‌جای گروهی و سازمانی دست می زنند وکشف و شناسایی عملیات فردی بسیار دشوارتر از گروهی خواهد بود. ذکر این نکته نشان دهنده ی آن است که عضویت یک فرد در گروه‌های تروریستی با هدایت شدن یک فرد به سمت انجام عملیات تروریستی یکسان نیست و ممکن است حتی دوستان، اقوام و همکاران یک فرد اصولاً احساس نکنند که فرد در پروسه رادیکال شدن و انجام عملیات تروریستی قرار دارد و فقط آنها فکر کنند که روحیات وی چون گذشته نیست و یا وی رفتاری متفاوت با دیگران دارد.

 گسترش عملیات به سبک گرگ‌های تنها، نه‌تنها چالش‌هایی را در درون کشور ایجاد خواهد کرد بلکه می‌تواند تأثیرات بسیار عمیق‌تر بر جامعه بگذارد. چالش‌های اجتماعی ایجادشده می‌تواند پا را از محدوده امنیت اجتماعی گذاشته و باعث ایجاد دگرگونی‌های سیاسی چون قدرت‌یابی احزاب راست افراطی گردد. همچنین می‌تواند باعث تغییراتی در تصمیم دولت درسیاست‌گذاری برای آموزش جوانان، تدابیر امنیتی، سیاست مهاجرت‌پذیری، اعطای حقوق آزادی تبلیغ مذهبی و …گردد. افزایش گرگ‌های تنها و انجام حمله تروریستی توسط آن‌ها، بازگشت تروریست های خارجی و افراد وابسته به گروه داعش، نشان‌دهنده‌ی آن است که اکثر کشورهای حامی تروریسم، مستعد حملات تروریستی هستند و قربانیان بیشتری در صف انتظار هستند.

منبع : شورای راهبردی روابط خارجی