تحلیلی بر سینمای دفاع مقدس

سینما و دفاع مقدس دهه شصت (قسمت اول)

چهار شنبه 7 تیر 1396 - 12:46:12
سینما و دفاع مقدس دهه شصت (قسمت اول)

دوران 8 ساله دفاع مقدس دورانی خاص و درخشان در تاریخ ایران است که بدون تردید سینما یکی از موثرترین ابزارهای انتقال این ارزش هاست که امروز به‌واسطه کم‌کاری‌ها در این حوزه روز به روز در حال کم رنگ شدن است.

به گزارش پایگاه شبکه الکوثر،  دوران 8 ساله دفاع مقدس دورانی خاص و درخشان در تاریخ کشور ماست که بدون تردید سینما یکی از موثرترین ابزارهای انتقال این ارزش هاست که امروز به‌واسطه کم‌کاری‌ها در این حوزه روز به روز در حال کم رنگ شدن است. ویژگی ژانر دفاع مقدس پرداختن به روحیات و درون رزمندگان دفاع مقدس و باورها و اعتقادات آنها براساس واقعیات بوده است که به تدریج در سال­ های شکل­ گیری این سینما به اوج خود رسید و موجب ارتقای سطح کیفی سینمای دفاع مقدس گردید. از این رو منجر به جذب بسیاری از مخاطبان خود در این راستا شد.

دهه60 در سینمای ایران دهه‌ای بود که سینما با آن شکل گرفت.  بیشترین فیلم‌های جنگی در این دوره و با کمترین امکانات ساخته و بر روی پرده سینما قرار می گرفت.

فیلم‌ها با همان مضمون همیشگی جنگ ایران و عراق شکل می‌گرفت با خط داستان‌های متفاوت. مرز (1360) نخستین فیلم ایرانی درباره جنگ ایران و عراق بود. در ادامه فیلم‌هایی مثل برزخی‌ها، جانبازان،عبور از میدان مین، پایگاه جهنمی، عقاب‌ها، گذرگاه و... ساخته شدند و البته در فتح گیشه‌ها هم موفق بودند. دیار عاشقان را باید نقطه شروع فیلم‌های موفق سینمای جنگ دانست.فیلمی که در سال 1362 به کارگردانی حسن کاربخش راوری ساخته شد.

در سال 62 فیلم‌هایی مثل کیلومتر پنج، بازداشتگاه، پل آزادی و رهایی به مثابه نمونه‌هایی از سینمای جنگ ساخته شدند. جنگ و موضوع‌های مرتبط با آن تازه از سال‌های 64 و 65 در فیلم‌های سینمای ایران مطرح شد. در سال 63 فیلم‌هایی مثل پیشتازان فتح، ما ایستاده‌ایم، ‌یاد، پرچم‌دار، پایگاه جهنمی، عقود، و... ساخته شدند. سال 66 نیز تقریباً مشابه سال 65 سپری شد؛ پرستار شب،خانه در انتظار، کانی‌ مانگا، هراس، مقاومت و... فیلم‌های جنگی سال 1366 بودند که در هیچ‌یک از آن‌ها نوآوری چشم‌گیری دیده نمی‌شد. سال 1367 را می‌توان سال آغاز فیلم‌های جدّی و متفاوت در حوزه سینمای جنگ دانست. باشو غریبه کوچک، دیده‌بان وعروسی خوبان از جمله فیلم‌های تأثیرگذاری بودند که در آن سال‌ ساخته شدند. عروسی خوبان یکی دیگر از فیلم‌های متفاوت سینمای جنگ بود.

سال 1368 اولین سال پس از جنگ بود، اما هنوز هم فیلم‌هایی ساخته می‌شد که در ادامه همان قهرمان‌پروری‌ها و سیاه‌وسفید دیدن‌ها بودند. الماس بنفش، مهاجر، آخرین پرواز، آخرین مهلت، تا مرز دیدار، تولد، در جست‌وجوی قهرمان، غفلت، باغ سید و... فیلم‌های این سال سینمای جنگ بودند. شاید تنها فیلم شاخص جنگی در بین محصولات تولیدشده در این سال مهاجر، به نویسندگی و کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا باشد.

اما از سال 1369 فیلم‌سازها کم‌کم از فضای جبهه و جنگ عقب‌نشینی کردند و رو به‌‌سوی تصویر شرایط حاکم بر جامعه پس از جنگ و روابط و فضاهای متأثر از جنگ آوردند. تویی که نمی‌شناختمت، در کوچه‌های عشق، چشم ‌شیشه‌ای، عروس حلبچه، در مسلخ عشق از جمله فیلم‌های ساخته‌شده در این سال‌اند. سعید امیرسلیمانی در چون ابر در بهاران به موشک‌باران تهران و ویرانی‌های روحی و جسمی آن پرداخت و در همین سال فیلم‌هایی هم ساخته شدند که اگرچه به مفهوم واقعی کلمه فیلم جنگی نبودند، اما گهگاه اشاره‌هایی به جنگ داشتند که روزهای بلند انتظار، شب‌های زاینده‌رود و عشق و مرگ از آن جمله‌اند.

تقریبا از همان روزهای نخست شکل­ گیری سینمای بعد از انقلاب، سینمای جنگ و دفاع مقدس نیز به تدریج پا گرفت و هم­پای سینمای انقلاب رشد کرد. شاید بتوان گفت ایرانی ­ترین ژانر سینمایی، سینمای دفاع مقدس است. در دانشکده‎های سینمایی جهان یکی از موضوعاتی که به آن پرداخته می‌شود سینمای دفاع مقدس است. از میان فیلم سازان صاحب سبکی که در نزد استادان سینمای دنیا قابل احترام هستند می توان ابراهیم حاتمی‌کیا، رسول ملاقلی‌پور و مرتضی آوینی را نام برد.در این میان مرتضی آوینی به دلیل اینکه فقط فیلم مستند ساخته و به لحنی کاملا شخصی و همه فهم رسیده، دارای اعتبار خاصی در مجامع هنری بین المللی است.

در پایان باید به این نکته اشاره شود که دهه شصت با تمام کمبود امکاناتی که در حوزه ساخت فیلم و متمرکز بودن موضوع وجود داشت به نوعی  سینمای داستانی هم وامدار این دهه بود و پایه های این نوع سینما در این دوره گذاشته شد.


چهار شنبه 7 تیر 1396 - 11:32:49

عکسهای بیشتر :