به عنوان مثال در یمن، پرستش ماه و آفتاب رایج بود. ماه را اله و آفتاب را الهه می‌دانستند. نام‌های عبدالشمس، عبدالشارق، عبدالنجم، عبدالثریا نمونه‌هایی از وجود این نوع عبادت است. پرستش مفاهیم معنوی و قوای نادیدنی نیز شیوه گروهی دیگر بود.
عبادت سنگ و چوب یکی دیگر از مظاهر بت پرستی بود. معبد عزی سه درخت بود، در جایی بین مکه و طائف که آن را نخله می‌گفتند. بت بزرگ مردم مکه و قریش، هبل بود. پرستش ارواح آزاردهنده مانند جن و غول و عفریت نیز در نقاط مختلف جزیره رایج بود.
تغییر در ادیان آسمانی در سرزمین حجاز
ادیان آسمانی که تغییر ماهیت داده بود در قسمتهای مختلف این سرزمین پیروانی داشت. یهودی گری در یمن، وادی القری، خیبر و یثرب بین قبایل بنی قریظه، بنی قینقاع، بنی النضیر رواج داشت. قبایل تغلب، غسّان، قضاعه در شمال و سرزمین یمن در جنوب مسیحی بودند. زردشتی گری و تعالیم بودا در شمال شرقی و تعالیم صابئیان در یمن، حرّان، و مناطق شمالی عراق شایع بود.
افراد اندکی نیز بوده‌اند که از این رفتارهای رایج دوری می‌گزیده‌اند و روزهایی را به گوشه‌گیری می‌پرداخته‌اند. چنانکه در برخی از روایات آمده که عبدالمطلب نیای پیامبر(ص) برای نخستین‌بار در غار حراء، ماه رمضان را تحنث گزید. چون ماه رمضان می‌رسید، وی به حراء می‌رفت و مساکین را غذا می‌داد.
از آن پس دیگرانی چون ورقه بن نوفل، و ابوامیه بن مغیره از او پیروی کرده و تا پایان ماه در آنجا ماندند. البته شاید در یک نقطه مثل حراء جمع نمی‌شدند، اما انزوایشان در ماه رمضان بوده است که حاکی از احترام آن مردم به ماه رمضان بوده و شاید نشانه‌ای از آن باشد که این عادت سابقه و ریشه قدیمتری داشته است. آنها را که چنین روشی برگزیده بودند و به طور کلی آنهایی که با بت پرستی مخالفتی داشتند را حنفاء یا احناف (جمع حنیف) می‌خواندند.
توصیف امام علی(ع) از زندگی عرب‌ها پیش از اسلام
طبق آنچه در نهج البلاغه آمده است، امیرالمؤمنین(ع) در توصیف عرب پیش از بعثت پیامبر(ص) چنین می‌گوید:
خداوند، محمد (صلی اللَّه علیه و آله) را مبعوث داشت که بیم‌دهنده جهانیان باشد و امین وحی او. و شما ای جماعت عرب‌ها، پیش از آن، بدترین آیین را داشتید و در بدترین جای‌ها به سر می‌بردید و در زمین‌های سنگلاخ و ناهموار می‌زیستید و با مارهای سخت و کرّ هم‌خانه بودید. آبی تیره و ناگوار می‌نوشیدید و طعامی درشت و خشن می‌خوردید و خون یکدیگر می‌ریختید و از خویش و پیوند بریده بودید. بتان در میان شما برپا بودند و خود غرق گناه بودید.
امام علی (ع) می فرماید: پیامبر(ص) هر سال در حراء خلوت می‌گزید، من او را می‌دیدم و جز من کسی وی را نمی‌دید. آن هنگام جز خانه‌ای که رسول خدا(ص) و خدیجه در آن بود، در هیچ خانه‌ای مسلمانی راه نیافته بود، من سوّمین آنان بودم. ( نهج البلاغه، ترجمه شهیدی، خطبه ۱۹۲، ص۲۲۲).
دلیل اختلاف در تاریخ مبعث
مبعث پیامبر اکرم (ص) در ۴۰ سالگی و در قولی خلاف مشهور، در ۴۳ سالگی آن حضرت رخ داد؛ سبب این اختلاف، برداشت متفاوت از مفهوم بعثت است که آیا اولین نزول قرآن و آیات الهی مساوی با بعثت است، یا اولین تبلیغ رسمی و علنی.
طبق گفته مورخان، مبعث، در روز دوشنبه ۲۷ رجب سال چهلم عام الفیل و بیستمین سال حکومت خسرو پرویز بر ایران روی داده است. قول‌های دیگری ۱۷، ۱۸ یا 21 روز ماه رمضان( منبع ویکی شیعه ) یا یکی از روزهای ماه ربیع الاول را روز بعثت دانسته‌اند، هرچند شیعیان قول اول را برگزیده‌اند.
وقتی پیامبر اکرم(ص) در غار حرا به تفکر و عبادت مشغول بود، با نزول نخستین آیات سوره علق، بعثت او آغاز شد و با نخستین آیات سوره مدثر ادامه یافت. پیامبر(ص) ابتدا همسرش خدیجه(س) و پسر عمویش علی(ع) را در جریان نبوت خویش قرار داد.
۳ سال بعد با نزول آیه وَأَنذِرْ عَشِیرَتَک الْأَقْرَبِینَ ﴿۲۱۴﴾ (ترجمه: و خویشان نزدیکت را هشدار ده.) ( شعراء–۲۱۴) دعوت وارد مرحله جدیدی شد و در همان سال با نزول آیه فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکینَ ﴿۹۴﴾ (ترجمه: پس آنچه را بدان مأموری آشکار کن و از مشرکان روی برتاب)[ حجر–۹۴] علنی شد و اول بار پیامبر(ص) در بازار عُکاظ، جایی که همه مردم برای تجارت در آن جمع بودند و عده‌ای نیز در بلندی‌های آن به بیان اشعار تازه و داستان‌های گوناگون مشغول بودند، همه را به سکوت خواند و دعوت خویش را آشکار کرد.
آن روز ابولهب، پیامبر(ص) را به استهزا آزرد وعده‌ای نیز به پیروی از او پیامبر(ص) را آزار رسانیدند؛ اما ابوطالب در حمایت از پیامبر(ص) آنان را تنبیه کرد، عده کمی ایمان آوردند و به جمع گروه‌اندکی که در این دوره ۳ ساله، پنهانی ایمان آورده بودند، پیوستند.
ارتباط پیامبر با وحی
اولین وحی، وقتی توسط جبرئیل بر پیامبر(ص) نازل می‌شود، همراه با هیبت و احساس سنگینی بار عظیم رسالت است، به گونه‌ای که گفته شده است وقتی حضرت محمد (ع )به خانه آمد، به همسرش گفت: «مرا بپوشان»، اما از ابهام و شگفتی گزارشی نشده است؛ چه، آمادگی ارتباط با فرشته وحی و جهان غیب از پیش برای پیامبر(ص) ایجاد شده و پیش از اینکه جبرئیل را ببیند، آثار او را دیده بوده است.
حضرت محمد در کودکی به واسطه پاکی درونی که داشت و نیز بیزاری از محیط فاسد آن زمان مکه، میل به تنهایی و گوشه گیری از شهر و دیار خود را داشت. به همین جهت، عزلت‌های یک ماهه در کوههای اطراف مکه و بعد بازگشت به شهر، خواب‌هایی که حال و هوای جهان غیب داشت، شنیدن صدای ملک وحی پیش از بعثت و ارتباط ۳ ساله اسرافیل و ۲۰ ساله جبرئیل با ایشان آمادگی‌هایی بوده که ایشان را برای ابلاغ پیامبری مهیا می‌ساخته است.
جایگاه بعثت در فرهنگ مسلمانان
در فرهنگ شیعی روز مبعث (۲۷ رجب)، بزرگ داشته می‌شود و جشن‌هایی به همین مناسبت برگزار می‌گردد. اهل سنت مبعث را در ماه رمضان می‌دانند ولی چون تاریخ دقیق آن معلوم نیست، آیین خاصی در بین آنان برای این مناسبت وجود ندارد. این روز در ایران و برخی استان‌های عراق تعطیل رسمی است.
دو شنبه 4 اردیبهشت 1396 - 12:6:55