نام وی “محمد” کنیه‌اش ابوجعفر ثانی و لقب‌هایش جواد، تقی، مرتضی، منتجب، مختار، قانع و عالم است. اما معروف‌ترین و مشهورترین لقب‌های وی امام تقی(ع)، امام جواد(ع) و جوادالائمه است.

همه مورخين محل ولادت امام جواد عليه السلام را مدينه طيبه مي‌دانند ــ در سال 195 هجري قمري؛ اما در ماه و روز ولادت آن امام اختلاف نظر وجود دارد: برخي ولادت امام جواد را در ماه رمضان سال 195 هجري قمري مي‌دانند.

اما شيخ طوسي در کتاب مصباح مي‌گويد "امام جواد در روز دهم ماه رجب سال 195 هجري قمري متولد شده است."

ولادت امام جواد عليه السلام

حکيمه دختر امام موسي بن جعفر عليه السلام ( خواهر امام رضا عليه السلام و عمه امام جواد عليه السلام ) مي‌گويد:

هنگامي که زمان زايمان خيزران، مادر امام جواد عليه السلام، فرا رسيد، امام رضا عليه السلام مرا فرا خواند و فرمود:" اي حکيمه، براي مراسم زايمان خيزران آماده باش."

آن گاه امر فرمود که من و خيزران و قابله به اتاقي برويم، براي ما چراغي روشن کرد و در را به روي ما بست.

چون رنگ پوست امام جواد عليه السلام به شدت متمايل به سبزه بود، مردم در فرزندي او نسبت به حضرت امام رضا عليه السلام شک کردند، اما وقتي قيافه شناسان، او را ديدند همگي اقرار کردند که او از خاندان نبي اکرم و اميرالمؤمنين است. در آن زمان، امام 25 ماهه بود.

در اين حال درد زايمان خيزران را فرا گرفت و همزمان چراغ خاموش شد. من نگران شدم اما  امام جواد عليه السلام ناگهان همچون ماه شب چهارده طلوع کرد، در حالي که پارچه نازکي بدنش را پوشانده بود؛ نوري از آن حضرت فروزان بود که همه اتاق را روشن کرده بود. نوزاد را گرفتم، در دامان خود گذاشتم و آن پوشش نازک را از بدن او جدا کردم."

سه روز که گذشت، حضرت جواد عليه السلام چشم خود را به سوي آسمان گشود و نگاهي به راست و چپ انداخت گواهي مي‌دهم که معبودي جز الله نيست و محمد فرستاده خداست).

امام جواد عليه السلام و سخن گفتن در کودکي

همانگونه که روایت شد چون رنگ پوست امام جواد عليه السلام به شدت متمايل به سبزه بود، مردم در فرزندي او نسبت به حضرت امام رضا عليه السلام شک کردند.

حضرت جواد در اين ماجرا با زباني برنده تر از شمشير خودش را اين گونه معرفي کرد: سپاس از آن خدايي است که ما را از نورش آفريد و از ميان مخلوقاتش برگزيد و امين بر مردم و وحي خويش قرار داد. من محمد پسر علي الرضا پسر موسي الکاظم پسر جعفر الصادق پسر محمد باقر پسر سيدالعابدين پسر حسين شهيد پسر امير المؤمنين علي بن ابي طالب و پسر فاطمه زهرا - دختر محمد مصطفي - هستم.

آيا درباره من شک و شبهه مي شود؟ آيا بر خداوند متعال و جدّ من تهمت و افترا روا داشته مي شود. آيا کسي چون مرا بر قيافه شناسان عرضه مي کنيد؟ سوگند به خدا من به تمام اسرار و خاطرات مردم آگاهم.

سوگند به خدا من از تمام مردم آگاه ترم. آنچه مي گويم حق اوست و آنچه اظهار مي کنم راست است اين علم را خداوند متعال قبل از آفرينش هر موجودي به ما خبر داده است.

"سوگند به خدا اگر همدستي و گمراهي کافرين و منافقين نبود سخني مي گفتم که تمام مردم گذشته و آينده از آن تعجب کنند."

پس از آن حضرت جواد عليه السلام دست خويش را بر دهانش نهاد و فرمود: " اي محمد ساکت باش همانگونه که پدرانت سکوت کردند و صبر پيشه کن که فرستادگان بزرگ خداوند صبر کردند. "

 سخن امام رضا درباره امام جواد عليهماالسلام

کليم پسر عمران مي گويد: به امام رضا عليه السلام گفتم: از خداوند بخواه که فرزند پسري روزيت فرمايد. امام فرمود: روزي من تنها يک فرزند پسر است که وارث من خواهد بود. زماني که امام جواد عليه السلام بدنيا آمد حضرت رضا عليه السلام به اصحابش فرمود: خداوند مولودي نصيب من ساخته است که همانند موسي بن عمران، شکافنده درياهاست و همانند عيسي بن مريم است که مادرش مقدس است و پاک آفريده شده است، فرزند من بناحق کشته مي شود و اهل آسمان بر او مي گريند و خداوند متعال بر دشمن او خشم مي گيرد و پس از اندک زماني او را به عذاب دردناک خود دچار مي سازد.